TESTCASE
Ernst Termeulen, BATAVIA (toen 13 jaar)
Meta Koch-van Doorn, BANDOENG (toen 17 jaar)
je denkt aan een rechtszaak, moet het veel
harder geformuleerd zijn, met harder bewijs
en met een individuele aanpak. Als je het meer
politiek in wilt kleden, dus in een gesprek met
Indonesië de druk wilt proberen op te voeren,
dan kun je het beter als collectief benaderen.
Idealiter zou je Indonesië om de tafel willen
krijgen en zeggen: Jullie wilden die onafhan
kelijkheid. In die onafhankelijkheidsstrijd is
er heel veel mis gegaan. Misschien dat het
formeel nog Nederland was, maar uiteindelijk
heeft dit geleid tot de onafhankelijkheid. Jullie
hebben die opstand gesteund en daar nooit
de schade van vergoed die is veroorzaakt.
Zo'n soort verhaal. En dan moet je een beetje
wegblijven van de echte zware juridische argu
menten. Zo zou ik het voor me zien.'
Kan zo'n rechtszaak een rol spelen in de ver
werking?
Zegveld: 'Ik denk dat er in dit soort leed altijd
recht gedaan moet worden, want mensen
slepen dit leed met zich mee. Het kan absoluut
een rol spelen in de verwerking. Soms is men
geneigd te zeggen: Kom, laten we er een punt
achter zetten. Maar deze opmerking alleen al
impliceert dat er nog iets is. Het vraagt ken-
'Na de Japanse capitulatie in augustus '45 werd de sfeer in de kampong waar wij woonden
(Drossaersweg binnen, naast kampong Baroe) grimmiger. Sommige Indische Nederlanders
in deze straat waren reeds vermoord of vermist. Bijna elke avond hoorden wij het woord
'Bersiap'! Dat ging door merg en been. Op een dag werden wij door enkele Indonesiërs ge
waarschuwd dat wij ons huis niet mochten verlaten, een soort huisarrest. Omdat ik nieuws
gierig was, liep ik toch op wat tumult af. Tot mijn afgrijzen zag ik hoe een blanke jongen van
een jaar of 22 door een menigte Indonesiërs met kapmessen en puntige bamboestokken
werd bewerkt en afgemaakt. Ik wist gelukkig weg te komen.' (DVB)
nelijk zo'n wilsbeslissing om het afsluiten. Het
feit dat dit niet van nature gaat, is een teken
aan de wand.'
In een interview heeft u ooit gezegd: 'Ik ben als
advocaat vooral geïnteresseerd in de diepere
normen en waarden die ten grondslag liggen
aan het recht.'
Zegveld: 'Een gemiddelde advocaat begint
niet aan een zaak als van de weduwen van
Rawagede; het heeft zich te lang geleden
afgespeeld. Ik was niet van plan om er een
rechtszaak over te beginnen, ik wilde het ge
woon bij de staat neerleggen. Er zijn allemaal
'Vieze prop in de mond, onze handen vastgebonden, liepen we door de blubber naar een
bovenhuisje in de kampong. Mijn vader, moeder, mijn broers en ik werden gemarteld; ze
drukten brandende sigaretten uit op onze armen. De voorman wilde me verkrachten, maar
ik had een Japanse broek die voor én achter dichtgeknoopt zat en vocht met hem. Toen
een ander binnenkwam, liet hij me met rust. Vervolgens werden we naar een Chinees-In
donesische school gebracht, waar mijn moeder en ik van mijn vader en broers gescheiden
werden. Wij kwamen terecht in een oude houtzagerij, met water op de vloer en alleen een
peertje aan het plafond. Boven ons werden de zwaarden geslepen om ons bang te maken:
'Morgen gaan we ze afslachten'. Van daaruit werden wij wéér ontvoerd. Uiteindelijk zijn we
naar Tegallega gebracht, waar we door gevangenenruil bevrijd werden door de Engelsen.
Mijn vader en broers zijn meteen na de scheiding vermoord.' (DVB)
regels in het rechtssysteem die heel strikt
lijken, aanvankelijk dacht ik dan ook geen
enkele kans te maken. Maar de kwestie van de
executies, waarvan zowel de weduwen als de
militairen die het gedaan hebben nog in leven
zijn, bleek zo aan te sluiten bij de actualiteit,
bij mensen die er gewoon nog zijn. Iedereen
die erbij betrokken is geweest, heeft hierover
zijn eigen verhaal. Ik kwam tot de conclusie
dat het nog helemaal niet afgesloten was. En
het recht moet zijn relevantie hebben voor
dingen die niet afgesloten zijn. Het recht is
namelijk niet in beton gegoten, dus dan kun je
kijken of het toch een betekenis kan hebben
voor diepere waarden, zoals het recht op
leven: het leven van de ander tast je niet aan.
Een verhaal moet verteld worden en het recht
moet die opening bieden. Daarom ben ik ook
niet bang om een zaak te verliezen. Het recht
is een levend instrument, het moet ontwikkeld
worden. En dat gebeurt uitsluitend doordat er
mensen zijn die er een beroep op doen. Alleen
dan verandert er iets.'
AUGUSTUS29
Moesson #2 augustus.indd 29 20-07-16 17:18
