f
Na de dood van haar moeder vinden er dras
tische wijzigingen plaats in de thuissituatie.
Haar broers en zusters verlaten kort na elkaar
het ouderlijke huis, behalve haar broer Harto
en haar schoonzuster Arti, die een deel van de
langgerekte woning betrekken. Anis krijgt in
de vorm van enkele buurvrouwen en haar oma
van vaders kant talloze moederfiguren om zich
heen. 'Ik ging toen al naar de sekolah dasar,
de basisschool. Dat was een half uur lopen van
ons huis, voor een deel langs het complex van
Indocement waar altijd een geelgrijze stoflaag
lag. In miin vriie tiid werd ik spelenderwiis
ingeschakeld in het huishouden. Vegen,
groenten wassen en zoute vis bakken. Van de
vrouwen om mij heen leerde ik veel over de
Sundanese taal en gebruiken. Hoe ik oudere
mensen moest aanspreken en wanneer en
tegen wie ik Sunda lemes pisan, het verfijnde
Sundanees moest gebruiken. De Sundanese
straattaal die ik als kind gebruikte was erg grof
en alleen geschikt voor het praten met leef
tijdsgenootjes. Op school leren we het Bahasa
Indonesia, maar met bekenden spreken we
Sundanees', laat Anis glimlachend weten.
Vijftien jaar geleden, begon Citeureup lang
zaam maar zeker te veranderen, volgens Anis.
De eerste mobiele telefoniemasten versche
nen in het landschap. Meer en meer jongeren
zochten werk in het nabijgelegen Bogor, daar
waar ze in het verleden als vanzelfsprekend
hun ouders opvolgden en in de landbouw
kwamen te werken. Een baan in een fabriek
levert immers een constant en hoger inkomen
op. Luxegoederen als televisie, brommers en
koelkasten werden een bekend verschijnsel
door de aantrekkelijke kredietmogelijkheden.
'Bij mijn vriendin Hunuy zag ik de Indiase film
Kuch kuch hota hai. Met prachtige dansen en
liedjes, vol humor en romantiek. De dvd's, vaak
gekopieerde versies, kon je op de pasar voor
een paar rupiahs aanschaffen. Ik heb in die
jaren een hele reeks aan Bollywood films beke
ken. De woonkamer van Hunuy was voor vele
meisjes in de buurt een soort van bioscoop.
Dat waren voor ons belangrijke uitjes', vertelt
Anis.
De schoolcarrière van Anis eindigt na de
basisschool. Dit is overigens niet tekenend
voor de huidige generatie Indonesische jonge
ren, want het doorstromen naar een sekolah
menengah pertama, een middelbare school,
wordt vanzelfsprekender. Ook het aantal stu
denten dat zich inschrijft op een hogeschool
of universiteit is stijgende. Het gaat dan niet
alleen om universiteiten in Indonesië zelf, maar
ook in het buitenland. Zo staan er op dit mo
ment circa 16 duizend Indonesische studenten
ingeschreven op Australische universiteiten.
'Natuurlijk had ik verder willen leren, maar mijn
vader kon de kosten gewoonweg niet opbren
gen. Ik ben nooit boos op hem geweest. Ik was
geen uitzondering, er waren meerdere kinderen
in mijn buurt voor wie de school stopte. Om
overdag toch bezig te zijn en mijn vader een
beetje te helpen, besloot ik om te gaan werken.
Eerst een paar uurtjes per week in een bedrijfje
waar ik allerlei soorten kroepoek verpakte en het
plastic dicht sealde. Later kwam ik via Hunuy te
werken in een atelier in Tarikolot, een paar kilo
meter van Citeureup vandaan, waar T-shirts met
afbeeldingen werden bedrukt. Dat deed ik vanaf
mijn vijftiende jaar', vertelt Anis met enige trots.
Het vervoer naar Tarikolot per angkot, de mini-
busjes die voor een paar duizend rupiah vaste
routes rijden en de klanten laten in- en uitstap
pen waar ze maar willen, gaf Anis het gevoel
dat haar wereld groter wordt. Anis: 'Zeker een
vierde deel van mijn dagloon ging op aan het
betalen van de angkot, maar ik vond die korte
reisjes heerlijk. Ze maakten mij nieuwsgierig naar
andere plekken in de omgeving. Daarbij vond ik
het ook speciaal om mijn vader af en toe wat si
garetten of hapjes toe te stoppen. Dat waardeer-
22 I MOESSON
Moesson #5 novemher indd 22
23-10-13 13-01
