PIEKERAN
O
v 7
'HOE REALISTISCH
IS HET OM ALS
MINDERHEID TE
WACHTEN OP
ERKENNING?'
O
leden al in Moessonde Nederlandse tolerantie
is eigenlijk desinteresse. Ook meneer Klink
- op kantoor een Hollander, thuis een Indo -
verzuchtte in de jaren tachtig in Vrij Nederland
over zijn collega's: 'Wat weet hij dan van
mij, van het Indisch zijn.' Want Nederlanders
denken nog altijd dat etniciteit iets is wat je
alleen in je vrije tijd beoefent. De term Indi
sche kameleon hoorde je dertig jaar geleden
zo vaak dat het een cliché werd, totdat ik hem
onlangs weer tegenkwam, uit de pen van Meg
han Markle, de vriendin van Britse prins Harry.
Ethnic cameleon noemde ze zichzelf, met een
African-American moeder en een witte vader.
Op school vroeg ze: 'Welk hokje moet ik invul
len voor ras?' 'Doe maar blank, want zo zie je
eruit.' Must choose! En de Maleisische standup
comedian Harith Iskander (Engelse moeder,
Maleisische vader) verkneukelt zich nu al over
de verwarring van zijn kinderen (moeder:
Chinees-Indiaas), wanneer zij hun hokje met
ras moeten aankruisen op school.
Een jeugdherinnering: het zijn de jaren tachtig
en we kijken naar North and South. Een blanke
actrice stort zich in de armen van haar zwarte
minnaar en mijn oma wordt helemaal gek.
'Hoe kan ze dat nou doen?' Maar eigenlijk
wil ik dit niet over haar schrijven, want ik wil
mijn oma niet voor de wolven gooien die haar
reduceren tot een makkelijk te winnen morele
goed-fout discussie. Want ik weet waar zij
vandaan komt. De vrouw die zich tot op hoge
leeftijd voor de buitenwereld - ik interviewde
haar voor een geschiedeniswerkstuk op de
middelbare school - schaamde voor de asal
oesoel die haar tot een lapjeskat maakte. Bang
dat mensen in deze vreemde omgeving haar
niet op waarde zouden schatten.
Probeer in dit land maar eens uit te leggen dat
veruit de meeste Europeanen in Indië bruin
waren. Het gaat je niet lukken. Volgens Wekker
is dat eenvoudig te verklaren, want de term
Europeaan is in het Nederlandse culturele
archief immers strikt voorbehouden aan witte
personen. En verder moet je als minderheid
sowieso je mond houden en stoppen met zeu
ren. Slavernijmonument? Backpay? Vlaggen
op 15 augustus? Meer Indië in het onderwijs?
'Quit moaning about the past!' Wekker signa
leert een algehele tendens dat minderheden
niets wezenlijks bijdragen aan
deze maatschappij en mensen
alleen maar lastig vallen met
de problemen die ze wel
met zich meebrengen. I
Problemen die al te vaak
worden afgedaan met
'te lang geleden' of 'kan
ik er wat aan doen dat
ik wit ben'. De roman
Sleuteloog (2002) van
Hella Haasse behandelt
de moeizame relatie tussen
twee jeugdvriendinnen, de één
Indisch en de ander, de hoofdper
soon, Hollands. Die moeizame relatie wordt als
vanzelfsprekend veroorzaakt door het Indische
meisje, dat als halfbloed geen keuzes kan
maken. Ergo: It's not me, it's you. 'Hoe kan het
dat er spanningen zijn die ik niet voel?', vroeg
Hella Haasse zich hardop af in Moesson. Gloria
Wekker zal geen moeite hebben met een
antwoord op die vraag. Lilian Ducelle had dat
ook niet. 'In het land der blinden is Sleuteloog
koning', zei ze.
White Innocence verscheen in het jaar dat
Moesson zestig jaar bestaat. Het is alweer zes
tig jaar geleden dat Tjalie Robinson Nederland
probeerde duidelijk te maken dat Indische
mensen iets toe te voegen hebben, iets we
zenlijks bij te dragen aan de samenleving. Aan
de kunst, de cultuur, de geschiedenis, de lite
ratuur, de keuken, de muziek. Als dat kwartje
nou gewoon eens wilde vallen... Maar het viel
niet, niet tijdens zijn leven in ieder geval. Het
wapen van Tjalie Robinson tegen de desinte
resse om hem heen was te blijven getuigen.
Die desinteresse was de motor achter Tong
Tong en Moesson. 'Temidden van de miljoe
nen die ons niet verstaan' wilde hij een eigen
Indisch papieren cultureel archief nalaten en
hij heeft het gedaan. In mijn geboortejaar
1972 schreef hij: 'Het is NIET waar dat het
Indoschap (of welk mengbloedschap ook) zich
in twee, drie generaties laat weg-assimileren.
O
laat wegwassen als een waterverf-kleurtje, als
een soort van schande. Of geloven wij nog
steeds het snorkerige, brallerige, domme lied
van het schone Neerlands bloed, "van vreem
de smetten vrij"?'
Hoe realistisch is het om als minderheid te
wachten op erkenning? Misschien wel net zo
realistisch als hopen op de Backpay. Willen we
na vijfhonderd jaar dat onze spreekwoordelijke
postkoloniale vader ons alsnog erkent? En dan
is alles goed? We bestaan. We zijn echt, met
of zonder acknowledgement. Ook als we niet
bij De Wereld Draait Door uitgenodigd worden.
Wij zijn J.D. Salingers secret goldfish. Sssht,
het is ons geheimpje.
JANUARI 41
Moesson #7 januari 2017.indd 41
23-12-16 16:31
