ZEVEN SCHEPEN
VERDWENEN ER
ONLANGS VAN DE BODEM
VAN DE JAVAZEE
Drie Britse schepen, één Amerikaanse onderzeeër en
drie Nederlandse schepen: de kruisers Hr. Ms. De Ruyter,
Hr. Ms. Java en het merendeel van de torpedobootja-
ger Hr. Ms. Kortenaer. Op de plek voor de Indonesische
kust waar de schepen eens lagen, zijn nu enkel nog de
afdrukken van de bodems in de bodem over. De schepen
zijn hoogstwaarschijnlijk door ijzerhandelaren in stukken
naar de haven van Surabaya gesmokkeld. Hoogstwaar
schijnlijk. Want wie de schepen precies van de bodem
van de Javazee heeft gehaald, is tot op de dag van
vandaag onduidelijk.
EEN EERBETOON
De roof van de oorlogsbodems kwam boven water toen
de 81-jarige Theo Doorman, zoon van schout-bij-nacht
Karel Doorman, afgelopen november in Indonesië aan
kwam om het zeemansgraf van zijn vader te bezoeken.
Hij wilde om zijn vader te eren een plakkaat ter nage
dachtenis aan de Slag in de Javazee en de gevallen
soldaten bij de drie Nederlandse schepen plaatsen. Ook
wilde hij een documentaire over de Slag in de Javazee
maken om de slag, die dit jaar 75 jaar geleden is, te
herinneren. Maar toen de duikers naar de zeebodem
afdaalden op zoek naar de schepen, ontdekten ze dat de
schepen niet meer te vinden waren. Ook uit sonarbeel-
den bleek dat de schepen niet meer op hun plek lagen.
OORLOGSGRAF
Toen het nieuws van de verdwijning van de Hr. Ms. De
Ruyter, Hr. Ms. Java en de Hr. Ms. Kortenaer bekend
werd, ontstond er direct veel reuring in Nederland. Nu
denk je misschien: hoezo dan? De schepen zijn toch al
gezonken en liggen op de bodem van de zee al decennia
lang weg te roesten? De drie schepen vergingen op
27 februari 1942 tijdens de Slag in de Javazee. Aan
Nederlandse kant verloren meer dan 900 marinemensen
hun leven. Omdat de schepen tot zinken zijn gebracht
door de Japanners gelden de drie schepen daarom als
oorlogsgraf. En zaken meenemen van een schip dat als
oorlogsgraf geldt, is tegen het internationale recht en
26 MOESSON
daarom strafbaar. Volgens ditzelfde internationale recht
is Indonesië verantwoordelijk voor de zeemansgraven
die binnen haar territoriale wateren liggen.
'BELANGRIJKER ZAKEN AAN ONS HOOFD'
Na navraag bij de Indonesische overheid, bleek dat
de schepen niet geruimd zijn door de Indonesische
overheid. Maar wat er dan wel met de schepen gebeurd
is, daar kon de Indonesische overheid geen antwoord
op geven anders dan: 'dat het onmogelijk is alles in de
gaten te houden wat er in de zeeën rond het eilandenrijk
gebeurt.' 'We hebben wel belangrijker zaken aan ons
hoofd', was het antwoord. Niet het antwoord waar we in
Nederland op hoopten, maar logisch vanuit Indonesisch
perspectief. Het land heeft al meer dan twintig jaar te
maken met piraterij in de territoriale wateren en ook het
in de gaten houden van religieus extremistische terroris
ten die via de zeeën rond Indonesië nationale grenzen
proberen te overschrijden, vergt de volledige aandacht
van de Indonesische marine. En dan heb ik het nog niet
eens over de vluchtelingen uit Afghanistan en China
die via de Indonesische wateren Australië proberen te
bereiken en daarvoor een levensgevaarlijke tocht over
zee wagen. Niet zelden komt er een overvolle vluch-
telingenboot in nood door de woeste golven, met alle
noodlottige gevolgen van dien.
PIRATES OF THE PANCASILA
De wateren rond Indonesië, alles wat buiten het zicht
van de kustlijn is, is een soort Wilde Westen, maar dan
in het Oosten en niet in de woestijn, maar op en onder
water. Er ligt en drijft goud geld voor zij die hun hand
niet omdraaien voor moord, mensenhandel en diefstal.
Zo is het aantal aanvallen per jaar van piratenbendes
sinds 2008 gestegen van 28 naar 108 in 2015. In 2015
alleen al zijn er naar schatting 15 duizend vluchtelingen
verdronken in de Indonesische territoriale wateren. En de
Indonesische overheid is de controle totaal kwijt, hoewel
de marine mensen redt waar ze kan, is Indonesië geen
veilige haven voor zij die vluchten voor een beter leven.
Stafchef generaal Gatot Nurmantyo noemde de vele
vluchtelingen die de oversteek wagen 'dom' en 'levend
haaienvoedsel'. Welkom in Indonesië dus.
En dan zijn er nog de kleine jongens, de mensen die
spreekwoordelijk het grofvuil afstruinen op zoek naar
oud-metaal. Alleen het grofvuil is geen oud bankstel of
een televisie met een enorme beeldbuis, maar roesti
ge gezonken schepen voor kostbare grondstoffen als
metaal, aluminium en koper. Hetzelfde is de Hr. Ms. De
Moesson #8 februari 2017.indd 26
