'Ik heb nog altijd geen
idee wat mijn vader
precies bij de BVD
uitvoerde. Dat heeft hij
nooit mogen vertellen'
INTERVIEW
de Molukkers voor een eigen staat kunnen inwilligen.
Indonesië bestaat uit heel veel verschillende volkeren
met hun eigen talen en religies. Ik heb het altijd een rare
reconstructie gevonden: zo'n gigantisch land met één
nationaliteit en één nieuwe taal, Bahasa Indonesia onder
de paraplu van de Pancasila.'
Nadat hij de school voor journalistiek had afgerond ging
hij in Amsterdam niet-westerse sociologie en culturele
antropologie studeren.
Ross: 'Wertheim, de grote hoogleraar toen, was gespe
cialiseerd in Indonesië. Ik raakte geïntrigeerd door zijn
verhalen over de Bersiap-periode, die altijd onderbelicht
is gebleven in vergelijking met de excessen van het KNIL
en die tijdens de politionele acties. Over de chaos die
er heerste. Wertheim heeft mij het idee aan de hand
gedaan voor mijn allereerste boek De honden van het
verraad. Hij wist van het bestaan van een groep radicale
Molukse jongeren die hele
maal niet mee wilden doen
met de acties in Nederland.
Die vonden het onzin om
cowboytje te spelen in
Drenthe en vertrokken naar
Indonesië om daar actie
te ondernemen. Wertheim
heeft daarover een aan
tal fascinerende colleges
gegeven.'
Niet alleen in Indië, maar ook in Nederland verliepen de
eerste jaren na 1945 turbulent. Het beeld dat Ross in De
onderkoning van Indië oproept is dat van een schizo
freen land getekend door wantrouwen.
Ross: 'Mijn vader zei dat de eerste twee jaren na de
oorlog chaotischer waren dan de hele bezetting. In Den
Haag alleen al waren veertig geheime diensten actief, al
bestonden die soms uit twee personen.'
Een van de spionnen die een opmerkelijke rol speelt
in De onderkoning van Indië is de dwerg Hercules, de
Sumatraanse eigenaar van toko Soematera, die wer
kelijk heeft bestaan. Deze geheimzinnige figuur, wiens
werkelijk identiteit Ross niet heeft kunnen achterhalen,
keert ook terug in het derde deel, waaraan de schrijver
momenteel werkt en dat zich geheel afspeelt in Neder-
lands-Indië.
Het derde deel speelt zich af rondom de dood van
generaal Spoor. De spion Hercules zou daarbij een rol
gespeeld hebben, vermoedt Ross.
Ross: 'Generaal Spoor, opperbevelhebber van het KNIL,
is officieel aan een hartaanval gestorven. Maar er is geen
pathologisch anatomisch onderzoek geweest en alle
medische dossiers zijn weg. Het is zeer aannemelijk dat
Spoor is vergiftigd. Heel veel verdachte omstandigheden
wijzen in die richting. Er bestaan ook allerlei theorieën
over het waarom. Spoor ergerde zich vreselijk aan de
slappe houding van Drees en Beel die Indië verkwan
selden. Als hij een staatsgreep in Indië had gepleegd,
zou hij daar brede steun voor hebben gevonden. Spoor
vormde voor veel partijen gewoon een te groot risico.'
Toen zijn eigen vader in 1971 werd getroffen door een
hartaanval en op het tuinpad in elkaar zakte, dacht de
BVD in eerste instantie ook dat de Russen erachter
zaten. Maar die lezing gaat zelfs Tomas Ross te ver. Wel
kwam er meteen een collega langs om de werkkamer
van zijn vader te verzegelen. Niemand mocht erin tot
alle dossiers die zijn vader thuis bewaarde in veiligheid
waren gebracht.
Ross: 'Ik heb nog altijd geen idee wat mijn vader precies
bij de BVD uitvoerde. Dat heeft hij nooit mogen vertel
len. Je zou zeggen dat ze bijna 50 jaar na zijn dood toch
wel openheid van zaken mogen geven.'
Een keer was hij heel dichtbij toen hij Arthur Docters
van Leeuwen, voormalig hoofd van de BVD en buurt
genoot, er zelf maar eens over aansprak. De volgende
morgen lag er een dikke envelop op de mat. Zonder
afzender. Daarin zaten foto's van zijn vader als speler
in het voetbalteam van de BVD. 'Toen heb ik mijn vader
even hartgrondig vervloekt', zegt Tomas Ross, 'want ik
mocht nooit op voetbal van hem. Dat vond hij maar een
ordinaire sport.' Het zou zomaar een scène uit een van
zijn boeken geweest kunnen zijn.
Tomas Ross: Van de doden niets dan goeds (deel 1)
en De onderkoning van Indië (deel 2)| 19,90 per stuk
Uitgeverij Cargo
Deel 3 verschijnt eind 2017.
16 MOESSON
Moesson #9 maart 2017.indd 16
21-02-17 15:35
