GOLD
gevonden is merendeels afkomstig is van De
Guzman.
Soeharto wordt wakker
De verkoop van de aandelen voor 100 miljoen
dollar trekt half 1996 de aandacht van het
Soeharto-regime. De Aziatische monetaire
crisis van 1996 staat op het punt van uitbre
ken. Soeharto wil zijn deel van de goudmijn.
Iets waar hij recht op heeft, zo meent hij. Want
de mijn licht op 'zijn' grond: Indonesië. Omdat
Bre-X niet van zins is om een deel van de
aandelen over te dragen aan de Indonesische
overheid, trekt het regime de exploratiever
gunning in. Zonder aandeel van de Indonesi
sche overheid, krijgt Bre-X de vergunning niet
terug. Ondertussen vechten zoon en dochter
van de Indonesische president, Siti Hardiyanti
Rukmana en Sigit Harjojudanto, om hun stuk
van de taart. Maar het is vader Soeharto die
via vertrouweling en zakenman Bob Hasan een
deel krijgt van Bre-X. Hij koopt met zijn bedrijf
PT Askatindo 30 procent van de aandelen van
het bedrijf. Ook haalt hij Freeport, de groot
ste goudwinner ter wereld, binnen. Freeport
investeert 400 miljoen in Bre-X om het goud
te kunnen mijnen in ruil voor 15 procent van de
opbrengst. De Indonesische overheid krijgt 10
procent.
Waar rook is
Voordat Freeport 400 miljoen dollar inves
teert, wil het bedrijf wel garanties zien dat de
goudmijn daadwerkelijk zoveel goud bevat als
gezegd wordt. Wanneer in 1997 vuur uitbreekt
in de kantoren van Bre-X in Busang worden de
goudmonsters die in de jaren ervoor zijn ge
wonnen verwoest door het vuur. Er beginnen
geruchten de ronde te doen dat de goud
voorraden in Busang flink overdreven zijn. Het
economisch dagblad Harian EkonomiNeraca
meldt op 21 maart dat er helemaal niet zoveel
goud in de grond bij Busang zit. Hoewel Bre-X
aanvankelijk dreigt met juridische stappen te
gen de krant, bekent het bedrijf 5 dagen later
dat er misschien niet zoveel goud in de grond
zit als ze zeiden. Het aandeel Bre-X begint
inmiddels te kelderen; binnen 1 dag worden
er 50 miljoen aandelen Bre-X verkocht. In die
tijd een wereldrecord. Diezelfde dag maakt
Freeport bekend dat ze bij proefboringen in
het gebied slechts onbetekenende hoeveelhe
den goud heeft gevonden. Freeport nodigt De
Guzman uit om de resultaten van de boringen
te bespreken en stuurt een helikopter naar
Busang om hem op te halen.
Een mysterie
De dood van De Guzman is omringd door
mysterie. Het is onduidelijk of hij zelfmoord
heeft gepleegd nadat duidelijk werd dat hij ach
ter de grootste zwendel in de geschiedenis van
de mijnindustrie zat. Of is hij uit het vliegtuig
gegooid omdat hij teveel wist? Zo zou Walsh
kort voor de zwendel uitkwam, 30 miljoen
dollar aan aandelen hebben verzilverd. En ook
de rol van het Soeharto-regime in deze zaak is
onduidelijk. Hoewel de Indonesische overheid
en ook Walsh van alle blaam werden gezuiverd,
is het op zijn minst opvallend te noemen dat in
een rapport van Forensic Investigative Associ
ates (FIA), dat in opdracht van Bre-X onderzoek
deed naar de fraude, Walsh en alle andere
betrokkenen volledig worden vrijgepleit. De
Guzman krijgt de volledige schuld van de frau
de op zijn bord geschoven. En een dode man
kan zijn onschuld niet bewijzen. Mensen die bij
Bre-X betrokken zijn vermoeden dat de De Guz-
mans noodlottige val uit de helikopter Walsh en
de Indonesische overheid wel goed uitkwam; hij
wist teveel. Een ding is zeker: in deze 24-karaats
zwendelpraktijk is uiteindelijk niemand gestraft
voor de fraude. Sterker nog, alle bedrijven
die een belang hadden in het bedrijf hebben
geld overgehouden aan de goudmijn die geen
goudmijn was.
Gold draait vanaf 16 maart in de bioscoop.
MAART 21
Moesson #9 maart 2017.indd 21 (ffi) 21-02-17 15:35
IT WAS NEVER ABOUT THE MONEY.
MATTHEW McCONAUGHEY
