0
1. Melati van Java
2. Marie van Zeggelen
3. Kartini
4. Karin Amatmoekrim
5. Anne Ketelaar
0
TONG TONG FAIR
MEI 21
DOOR RICCI SCHELDWACHT
Rond 1900 was ze beroemd in heel Nederland en Indië. Melati van Java.
Onder die naam schreef ze de ene bestseller na de andere. Wie was
deze powervrouw avant la lettre? Vilan van de Loo zocht het uit en
schreef de fascinerende biografie Melati van Java (1853-1927). Dochter
van Indië. Haar echte naam was Marie Sloot en ze werd geboren in Se-
marang. Dat ze van de pen leefde was in haar tijd ongehoord. Vrouwen
mochten wel schrijven, maar er geen geld mee verdienen. Als Melati van
Java publiceerde ze talloze romans, feuilletons, toneelstukken, essays
en redigeerde ze tijdschriften. Later schreef zij een aantal romans onder
het pseudoniem Max van Ravestein. Nog tijdens haar leven kreeg ze
voor haar literaire werk erkenning: in 1893 behoorde ze tot de eerste
lichting vrouwen die lid werden van de Maatschappij der Nederlandse
Letterkunde. Voor zover bekend als enige Indische vrouw. Toch raakte
ze in de vergetelheid. Vilan vertelt over deze opmerkelijke vrouw die
haar tijd ver vooruit was.
In het Cultuurpaviljoen presenteren het Museon en Stichting Tong Tong
een tentoonstelling over het leven en werk van Marie van Zeggelen
(1870-1957). Marie groeide op in een artistiek milieu en ging al op
veertienjarige leeftijd naar de Koninklijke Academie voor Beeldende
Kunsten in Den Haag om zich te bekwamen in de schilderkunst. Na haar
huwelijk met KNIL-kapitein H.A. Kooij vertrok ze naar Indië. Daar begon
ze te schrijven. Het Europese societyleven op Java benauwde haar. Toen
haar echtgenoot op Zuid-Celebes werd gestationeerd, kwam ze voor
het eerst echt in aanraking met de lokale bevolking. Opmerkelijk is dat
ze in haar verhalen meestal hun perspectief kiest. Ook richtte ze een
aantal verenigingen op om het lot van de plaatselijke bevolking te ver
beteren. Ze gaf les aan kinderen en was een van de oprichters van de
Vereeniging Steun Onderwijs Vrouwelijke Inlandsche Artsen (SOVIA).
Tijdens de Japanse bezetting schreef ze een biografie van Kartini die in
1946 verscheen. Rondom de expositie over Marie van Zeggelen worden
meerdere lezingen gehouden.
Raden Adjeng Kartini (1789-1904) wordt in Indonesië gezien als een
nationale heldin. In 1964 kreeg ze de eretitel Held van Indonesië. De
Javaanse aristocrate Kartini zette zich in voor de rechten van de vrouw.
Omdat ze Nederlands had geleerd, schreef ze haar gedachten en ideeën
op in het Nederlands. Haar brieven aan Rosa Abendanon-Madri, echtge
note van een bestuursambtenaar voor onderwijszaken, werden voor het
eerst in 1911 gepubliceerd in het boek Door duisternis tot licht. Pas een
paar jaar later verscheen een Indonesische editie. Nog altijd is Kartini
een inspiratiebron voor vrouwen in Indonesië en daarbuiten. Directeur
van Instituut Clingendael Monika Sie Dhian Ho vertelde onlangs aan
Moesson dat haar dochter naar Kartini is vernoemd. De gemeente Den
Haag reikt sinds 2007 jaarlijks de Kartiniprijs voor vrouwenemancipa
tie uit.
Sinds haar onomwonden uitleg waarom bami bij de Surinamer zo an
ders smaakt dan die van de toko, is Karin Amatmoekrim ook een beet
je van ons. Het lezerspubliek had ze al voor zich gewonnen met haar
boeken Wanneer wij samen zijn (2014) en Het gym (2011), over een
Surinaams meisje dat naar het gymnasium gaat. Geboren in Parama
ribo, opgegroeid in Nederland, kijkt Karin Amatmoekrim op een voor
veel Indo's herkenbare manier naar de wereld waarin haar personages
zich begeven. Haar familiegeschiedenis vormt daarbij dikwijls de rode
draad. Pamela Pattynama praat met Karin over schrijven, familie en
de gedeelde gemengde achtergrond van Indische en Surinaamse
Nederlanders.
Vorig jaar was Anne Ketelaar een van de grote verrassingen met haar
muziektheaterstuk Indo op dieet, dat ze voor Stichting Tong Tong
Moesson #11 mei ?017indd 21
?fi-04-17 17 44
