mJk I,
Tong Tong Fair
LEVENSVERHAAL
Eerste steenlegging Villa Isola in 1933. De tweede Europese vrouw van links is Coquita Berrety. In het midden van de foto staat
Kv *W:
Dominique Berretty achter zijn in sarong en kabaaij geklede moeder MariaSalem (collectie Da Fgnseqa Lebre/Cid)
Luister, gistermorgen twaalf uur kwam je man,
ik was zoo zielsgelukkig om over jou te hooren
spreken. Toen ik hem aan zag komen, vond
ik het net een Indische prins; toen ik met hem
sprak en in zijn oogen keek, dacht ik, Mientje
lief, maak hem nooit kwaad, want ik geloof dat
die oogen vreeselijk zullen zijn als ze kwaad
zijn, je zult bij die man meer gedaan krijgen
met zachtheid en liefde dan met hardheid en
koppigheid, want die man heeft een wil.
En:
Kindje lief, als er ooit vrouwen, ik bedoel
kennissen, van je mochten zijn die zouden
vragen bij je te logeeren, ik raad je in je eigen
belang, laat geen vrouwen bij je logeeren, zelfs
diegenen waar je het meest op vertrouwt,
deugen niet, laat al je vrouwelijke ongetrouw
de kennissen je huis uit, het zijn adders. Blijf
samen met je man en je kindje, dan zul je het
gelukkigst zijn.
Die laatste zin slaat op Miens zwangerschap. In
september 1925 kregen zij een zoon. Domi
nique Roderick ging hij heten. In juni 1927
werd, in het Zwitserse Lausanne, een tweede
kind geboren, dochter Aimée. Wat uit hun
brieven aan elkaar overduidelijk naar voren
komt, is een grote wederzijdse genegenheid
die veel verder ging dan het bed alleen. Maar
een garantie voor een bestendig huwelijk was
het niet. In november 1928 kwam het tot een
scheiding; de kinderen bleven bij Dominique.
Tot aan zijn plotselinge dood zijn Dominique
en Mien met elkaar in contact gebleven. In
zijn brieven treffen de warme gevoelens die
hij voor haar bleef koesteren. Telkens als hij in
Europa was, ontmoette hij haar. Zijn laatste,
in grote haast geschreven briefje is van 18
december 1934, enkele uren voordat hij vanaf
Schiphol aan zijn laatste, fatale vlucht begon.
Het einde
Zijn door onvrede gevoede drang naar meer
en beter, zijn 'zin voor het spectaculaire' zoals
Ritman schreef, alsook zijn pathologische
behoefte aan erkenning en bewondering
vormden de achtergrond van zijn besluit een
gigantische - nog steeds bestaande - villa te
laten bouwen in de buurt van Bandoeng. Het
eind 1933 gereed gekomen Isola kostte het
enorme bedrag van bijna 600 duizend gulden,
en dat in een tijd dat de economische malaise
ook het krantenbedrijf, en daarmee indirect
Aneta, had getroffen. Berretty die de villa
deels had bekostigd met geld uit zijn bedrijf,
kwam in ernstige financiële problemen, zoals
vooral na zijn dood zou blijken.
In de vroege nacht van 19 december 1934 ging
Berretty aan boord van De Uiver voor de te
rugreis naar Java. Door slecht weer getroffen
stortte het vliegtuig neer in de Syrische woes
tijn; alle inzittenden kwamen om het leven. 'Hij
stierf zoals hij leefde, opzienbarend', schreef
een journalist. In de zeer talrijke in memoriams
roemde men de stichter van Aneta unaniem
als een van Indië's grote zonen. Zijn goede
vriend Salomonson, directeur van Aneta-Den
Haag, schetste het beeld van een begaafde,
maar gejaagde, eenzame en ongelukkige man,
die zich slechts temidden van een kleine groep
intimi op zijn gemak kon voelen, in de 'blijde
overtuiging van volkomen genoten vertrouwen
van anderen.'
Op 28 mei verzorgt Gerard Termorshui-
zen een lezing over Dominique Berretty
op de Tong Tong Fair. Van de hand van
Gerard Termorshuizen en Coen van 't
Veer verschijnt in 2018 een biografie over
Berretty, met medewerking van Sjoerd
Meihuizen die belangrijke corresponden-
j tie en alle foto's in dit artikel aanreikte.
42 MOESSON
Moesson #11 mei 2017.indd 42
26-04-17 17:44
