IEDEREEN DIE
JAKARTA HEEFT
BEZOCHT,
WEET DAT DEZE
METROPOOL
ZWAAR OP DE
ZINTUIGEN KAN
DRUKKEN.
De stad biedt een overdaad aan beelden,
geluiden en geuren die enerzijds aangenaam
kunnen zijn, maar vooral ook opdringerig,
vermoeiend of hinderlijk. Neem de ontelbare
brommers die door Jakarta knetteren, de
honderdduizenden auto's die bumper aan
bumper over het plakkerige asfalt kruipen of
het leger aan venters die met hun waren de
spaarzame trottoirs bezetten. Het is dan ook
niet zo vreemd dat de Jakartanen - althans
zij die het zich kunnen veroorloven - frequent
en met passie in een shopping mall vertoeven.
Malls zijn veelal ruim opgezette bouwwerken,
waarbinnen behaaglijke temperaturen heersen
en de verlichting boven de marmeren wandel
paden enigszins gedimd is. De bezoeker kan
er een mengeling aan shopping-, recreatieve
en culinaire mogelijkheden vinden. Even ter
vergelijking: in Nederland ervaren wij De Bijen
korf Amsterdam met zijn 28 duizend vierkante
meter als groot. Mall Grand Indonesia heeft
maar liefst 263 duizend vierkante meter aan
vloeroppervlak beschikbaar.
Een ander schokkend cijfer, althans voor
Nederlandse begrippen, is dat de metropool
Jakarta aan inmiddels 170 malls ruimte biedt.
Jakarta telt op dit moment maar liefst 10
miljoen inwoners en kijken we naar het groot
stedelijke gebied waartoe de satellietsteden
Bogor, Depok, Tangerang en Bekasi behoren,
dan spreken we over een inwoneraantal van
naar schatting 28 miljoen. Dat zijn zeker grote
aantallen aan inwoners. Maar waarom bestaat
zo'n grote behoefte aan malls?
Gita (47) is een fervent bezoekster van de ze
ven verdiepingen tellende Mall Plaza Senayan
20 MOESSON
in het zuiden van de stad. De mall is onderdeel
van een complex waar ook appartementen
flats en kantoorgebouwen aan zijn verbonden.
In Nederland spreken we van flats, maar in Ja
karta spreken ze van towers. Niet zo vreemd,
want er zijn inmiddels al tal van 30 tot 50
verdiepingen tellende towers aan de horizon
verschenen.
'Op werkdagen ben ik vrijwel elke dag in Mall
Plaza Senayan te vinden. Ik werk voor een
Japans bedrijf en mijn kantoor is hier niet
ver vandaan. Met mijn collega's maak ik hier
tijdens de middagpauze graag een wandeling.
Je ziet in Plaza Senayan veel groepjes met hun
identificatiekaartjes om de nek uit de omlig
gende kantoren rondkuieren. Het is lekker koel
en er is altijd wel wat te zien. Of je krijgt af en
toe een proefexemplaar van een geurtje of
crème in je handen gedrukt. Maar kopen doe
ik eigenlijk alleen maar bij Metro en Sogo. Dat
zijn hier de warenhuizen met voor mij betaal
bare kleding', doet Gita uit de doeken.
Mall Plaza Senayan staat bekend om de nieuw
ste collecties en hebbedingetjes van de meest
gerenommeerde merken ter wereld. Maar je
kunt er ook terecht in de meer gewone winkels
en warenhuizen die zich richten op de groeien
de (hogere segmenten van de) middenklasse.
Voor Gita heeft Plaza Senayan vooral de
functie als oase van rust. Gita: 'Ik heb lang
gewerkt voor een bedrijf aan de drukke Jalan
Buncit Raya. Daar bleef ik tijdens de middag
pauze het liefst binnen. Ik ging natuurlijk wel
eens naar buiten met mijn collega's, maar dan
moest ik voortdurend oppassen waar ik liep.
Sommige delen van Jakarta zitten vol geulen,
gaten en wegomleggingen... en het verkeer is
altijd en overal aanwezig. Dit is geen stad voor
jalan-jalan santai, een ontspannen wandeling.'
Veertig, vijftig jaar geleden was de stad nog
geen vijandig gebied voor de wandelaar
of fietser. De becak, de fietstaxi, behoorde
nog tot het straatbeeld. Overigens niet voor
lang, want al in 1971 werden de becaks van
de belangrijkste wegen geweerd. Begin 1990
zou ook de laatste van de naar schatting
160 duizend fietstaxi's plaatsmaken voor zijn
gemotoriseerde en daardoor snellere broer;
de bajaj.
Behalve de betrekkelijke rust die Jakarta enke
le decennia geleden nog kende wat betreft het
verkeer, had de stad ook nog niet te maken
met bouwwerken die het beeld van de stad
drastisch veranderden. Hotel Indonesia en Mall
Sarinah (Sarinah Shopping Centre), die in 1961
de deuren openden, golden lange tijd als de
meest imposante en hoogste gebouwen.
De onstuitbare groei, voornamelijk veroorzaakt
door de aanhoudende trek naar de grote stad,
maakte dat de skyline in korte tijd wijzigingen
onderging. Gelukzoekers uit alle delen van het
land, en bedrijfsactiviteiten dienden immers
ondergebracht te worden en dat gebeurde
zowel in de breedte als in de hoogte. Nu wordt
het silhouet van stad bepaald door kolossale
hotel-, kantoor- en appartementencomplexen,
die vaak pal naast stadskampongs zijn opge
zet. Het contrast tussen de welvarende bevol
kingsgroepen en de bewoners die dagelijks
moeten ploeteren voor hun bestaan is hiermee
schrijnender geworden.
De ongekende aanwas aan beton, staal en glas
heeft ook gevolgen gehad voor de groenruim-
tes in de stad. Parken en pleinen kregen een
bouwbestemming, zodat op dit moment de
hoeveelheid groenruimte minder dan 10 pro
cent bedraagt, terwijl 30 procent wenselijk is.
Dat Jakarta in de moessontijd geplaagd wordt
door wateroverlast, vindt mede zijn oorzaak in
het verlies aan groengebieden. Het water kan
door de bebouwing maar moeizaam de grond
binnendringen.
Terug naar Gita. Ook op haar vrije dagen ziet
zij de mall als toevluchtsoord. 'Ik heb een vol
programma in het weekend. Mijn beide zoons
krijgen op zaterdagochtend bijles en daarna
probeer ik zoveel mogelijk mijn familie te be
zoeken. Mijn moeder en twee van mijn zusters
wonen in Cileungsi, hemelsbreed maar zo'n
25 kilometer bij mij vandaan. Maar soms kost
het mij wel twee uur om ze te bereiken', geeft
Gita met enige irritatie in haar stem te kennen.
De tolweg die richting Bogor gaat heeft ook
in de weekenden te maken met macet total
of macetparah, met files die we in Nederland
zouden omschrijven als verkeersinfarcten.
Gita vervolgt haar verhaal: 'Op zondag doe ik
uitgebreid boodschappen in de supermarkt
van Mall Taman Anggrek dat vlakbij mijn
Moesson #3 september 2017.indd 20
