'Ik heb altijd geleefd
naar het voorbeeld van
mijn ouders'
LIFESTYLE
uw boerderij in stand te houden' en zo is het allemaal
begonnen. Inmiddels maken we een zelfstandig deel uit
van de gerenommeerde Takkenkamp Groep.'
Frans: 'Hoe heeft zich dat ontwikkeld? Je wordt niet
zomaar gevraagd voor allerlei monumentale projecten.
Martinus: 'Omdat veel boerderijen een monumentale
status hadden, kreeg ik te maken met monumenten-in
specteurs. Door hen werden we bij andere projecten
aanbevolen en kregen we restauratie-opdrachten
van gemeentes, zoals kerktorens, molens en over
heidsgebouwen. Daardoor kwamen we in beeld bij de
Rijksdienst voor de Monumenten Zorg en kregen we
opdrachten in andere provincies. Ondertussen deed
ik avondstudies. Ik kon dan wel noten lezen, maar het
lezen van bouwtekeningen en alle bouwkunde daar
omheen, daarin had ik een achterstand. Om het werken
met natuursteen onder de knie te krijgen, heb ik vanaf
1990 vier jaar lang één
dag per week in het
atelier van de Bulgaarse
beeldhouwer Markov in
Wageningen gewerkt. Ons
team bestaat inmiddels uit
dertig man in vaste dienst:
restauratiemetselaars,
-voegers, steenhouwers, steenreparateurs in het atelier
en een lab-assistente. Maar een wet voor leidinggeven
den is hier: veel moet je zelf kunnen.'
Frans: 'Jullie hebben hier beneden inmiddels een heel
laboratorium.'
raties van gebouwen van de Amsterdamse School. Een
stijl die vele Indonesische elementen in zich draagt.'
Martinus: 'Ik ben gek op Amsterdamse School, omdat
het metselwerk zo'n prominente plaats inneemt in deze
architectuur. Het metselwerk heeft een bijzondere vor
mentaal en de manier waarop het wordt gecombineerd
met andere bouwelementen spreekt mij aan. Dolblij
zijn we dan ook met de restauratie van Het Schip, een
woningcomplex in Amsterdam ontworpen door Michel
de Klerk in 1900.'
Frans: 'Een mooi voorbeeld van de Indische invloed op de
Amsterdamse School: de vorm van het gebouw is geïn
spireerd op een Balinese draagstoel. Men gaat ervan uit
dat een leeuwenkop de torens bekroond, maar eigenlijk
betreft het een kop van een Naga: een fabelfiguur uit
de boeddhistische en hindoeïstische mythologie. Een
soort draak. De toren zelf is dan de nek van de draak; de
golvende lijnen aan de bovenzijde van het gebouw geven
de rest van zijn lijf weer.'
Martinus kijkt zoon Hugo aan: 'Misschien moeten we nog
even ingrijpen op basis van de tekening van Frans? Laten
we de betrokken historicus in elk geval deze interpreta
tie van Frans doorgeven.'
Hugo: 'Ik heb de theorie gehoord dat De Klerk die
gegolfde bovenkant heeft bedacht als het ritme van de
rails: tjoek-tjoek, tjoek-tjoek. Het spoor heeft daar altijd
langs gelopen. De palen die je in de trein voorbij ziet
schieten, zie je ook in het gebouw terugkomen. Maar het
zou net zo goed een liggende draak kunnen zijn. Ik kijk
er nu heel anders naar.'
In het laboratorium worden
stenen en mortel van
projecten onderzocht en
geanalyseerd.
Martinus: 'In dit vak heb je niet de luxe om voor 85
steentjes of keramische tegels naar een grote steen
fabriek te gaan. Het is te kostbaar en duurt te lang. In
ons atelier zijn wij in staat om vrijwel alle steenachtige
materialen zelf te maken. Vandaar de uitbreiding met
het laboratorium, waar ik zelf ook onderzoek doe. In ons
bedrijf is veel ontstaan uit eigenzinnigheid. In dit vak
moet je een beetje koppig zijn. Durven zeggen: En nu
klaar, we doen het zo. Dan kan niemand me wijsmaken
dat het anders moet.'
Frans: 'In veel van jullie projecten zitten Indische invloe
den. Bijvoorbeeld in grachtengordelpanden, de Koem-
poelan in Bronbeek, een landgoed in Driebergen-Zeist
gebouwd door een rentenierende suikerondernemer uit
Indië. De laatste vijftien jaar werken jullie veel aan restau-
Josselien: 'Hoe verloopt het proces van reconstructie en
restauratie?'
Martinus: 'Bij Het Schip werd ik in 2013 bij het voor
onderzoek betrokken als lid van het ontwerpteam.
Gezamenlijk begin je met inventariseren. Welke bronnen
zijn er, welke onderzoeken zijn er reeds verricht, welke
ingrepen zijn er gedaan? Ieder bestek wordt geanaly
seerd. We maken analyses voor de architect, plus een
instandhoudingsplan. De Klerk heeft een bedoeling
gehad met zijn constructies. En als in het verleden
verkeerd werd hersteld, moeten wij analyseren hoe De
Klerk het wél heeft bedoeld. Dat geheim moeten we
zien te achterhalen. We maken natuurlijk ook gebruik
van foto's van het oorspronkelijke ontwerp. Met behulp
van een hoogwerker hebben we het hele gebouw van
SEPTEMBER 27
Moesson #3 september 2017.indd 27
28-08-17 15:00
