HET JAAR 1818
Precies 200 jaar geleden stierf de Molukse vrijheidsstrijdster
Christina Martha in gevangenschap. In 1969 werd ze in Indonesië
tot nationale heldin uitgeroepen. Maar wat weten we nu eigenlijk
écht over deze vrouw?
Feit en fictie
over Christina
Martha
DOOR HANS STRAVER
ILLUSTRATIES COLLECTIE MUSEUM ARNHEM
Op 31 december 1817 vertrok het linieschip
Admiraal Evertsen uit de baai van Ambon om
een bezoek te brengen aan Ternate en daarna
door te varen naar Java. Het was onstuimig en
buiig weer. Aan boord bevonden zich negen
endertig gevangenen die in de voorafgaande
maanden aan de opstand op de Ambonse
eilanden hadden deelgenomen en tot dwan
garbeid op Java waren veroordeeld. Tot deze
groep behoorde ook Christina Martha Tiahahu.
Zij was al op 17 december aan boord gebracht
en in de boeien geslagen, maar werd vanwege
'ongesteldheid' (ziekte) op 23 december in
de ziekenboeg van het schip ondergebracht.
'Het was een meisje van 18 jaar. Wilde geen
geneesmiddelen gebruiken en scheen van
verdriet te kwijnen', schreef Maurits Ver Huell,
commandant van de Admiraal Evertsen, in zijn
journaal. Hier overleed zij ruim een week later,
op de avond van 2 januari. Het schip bevond
zich die dag op de Seramzee, tussen de
eilanden Buano en Obi. 'Ik liet haar stoffelijk
overblijfsel 's nachts stil in zee zakken',
noteerde Ver Huell in zijn bijna twintig jaar
later gepubliceerde reisherinneringen.
Nationale heldin
Op 20 mei 1969 stemde president Soeharto in
met het voorstel van Badan Pembina Pahla-
wan Pusat, het Centraal Comité Nationale
Helden, om de opstandelinge tot pahlawan
nasional (nationale heldin) uit te roepen. Zij
werd in de officiële stukken om onnaspeurlijke
redenen niet Christina Martha, maar 'Martha
Christina' genoemd.
Voor de eerste herdenking van haar sterfdag
op 2 januari 1970, vroeg de gouverneur van de
Molukken aan geschiedenisdocent Frans Hiti-
peuw om een voordracht over haar geschie-
JANUARI 39
Moesson #7 januari 2018 KOPIE2.indd 39
23-12-17 15:24
