Ik heb ook nog nooit
vertoond uniek 8 mm
filmmateriaal uit een
privécollectie, waarin je
Anneke ziet signeren.
KLANKEN VAN OORSPRONG, DE
NIEUWE DOCUMENTAIRE VAN HETTY
Anneke Grönloh
Hans Bax
Naaijkens-Retel Helmrich BuitenkampersContractpen
sions) gaat over het aandeel van Indische artiesten in de
Nederlandse popmuziek. Hoe groot dat aandeel is, blijkt
wel uit de veelzijdigheid van de artiesten die in de film
voorbij komen. The Tielman Brothers en andere Indorock
bands introduceerden de rock-'n-roll in Nederland. Ook
in andere muziekgenres lieten artiesten met een Indische
achtergrond zich niet onbetuigd. Sandra Reemer, Lies-
beth List, Boudewijn de Groot en Ernst Jansz gaven met
hun liedjes vorm aan het Nederlandse muzieklandschap.
Anneke Grönloh en The Blue Diamonds haalden in het
buitenland enorme successen, net zoals de broers Eddie
en Alex van Halen, die met hun ouders naar Amerika
migreerden en met hun hardrockband Van Halen de
absolute wereldtop bereikten.
Op het eerste gezicht verschillen al deze muzikanten van
elkaar. Toch hebben ze veel gemeen, zegt Hetty Naaij-
kens-Retel Helmrich. 'Door hun Indische achtergrond,
dragen ze allemaal hetzelfde verleden
met zich mee. Een geschiedenis van
oorlog, vluchten, opnieuw beginnen
in een vreemd land en zich moeten
aanpassen.'
Allen slaagden daarin op hun geheel
eigen wijze, maar altijd was er de mu
ziek. Met hun muziek creëerden ze een
wereld waarin ze konden ontsnappen.
Dankzij hun muziek wisten ze zich te
onderscheiden.
Tijdens de draaiperiode van de film kreeg Hetty's broer,
filmmaker Leonard Retel Helmrich, die de camera han
teerde, een hartstilstand. Hij kon niet meer verder filmen.
Het was niet de enige tegenslag. Terwijl Hetty nog bezig
was met de film overleden zowel Riem de Wolff als San
dra Reemer en kondigde Anneke Grönloh aan te stoppen
met optreden. Aan de hand van vijf favoriete scènes uit
de film vertelt Hetty Naaijkens over hoe Klanken van oor
sprong tot stand kwam. Poekoel teroes!
Hetty: 'Anneke heeft een enorme staat van dienst. Ze
heeft miljoenen platen wereldwijd verkocht. Ze heeft
meer gezongen dan alleen Brandend zand, ze heeft ook
prachtige jazzliedjes gezongen. Dat wil ik juist in de film
laten zien. Toen ze al ziek werd stond ze nog op het
podium. Ze heeft zelfs nog gezongen terwijl ze al aan
de zuurstof moest. Uiteindelijk moest ze wel stoppen,
omdat ze gewoon niet meer kon. Het deel met Anneke
bevat prachtige archiefbeelden die we van haar en haar
manager Bart hebben gekregen. Zoals een televisie-in
terview van Koos Postema met Anneke's Indonesische
moeder. Anneke had een Indonesische moeder, net
zoals ik.
In het interview geeft de moeder heel gedwee ant
woord op de vragen die Koos Postema haar stelt. Maar
in werkelijkheid was ze een enorm sterke vrouw. Toen
Anneke in Indonesië optrad, had Soekarno haar uitge
nodigd voor een ontmoeting. Anneke's moeder is toen
linea recta haar dochter naar Indonesië nagereisd om
haar dat te verbieden. Dat archiefmateriaal van Anneke
is prachtig. Ik heb ook nog nooit vertoond uniek 8 mm
filmmateriaal uit een privécollectie, waarin je Anneke
ziet signeren. Beelden van haar jubileumconcert in de
Koninklijke Schouwburg in Den Haag van een paar jaar
terug zitten er ook bij. Die laat ik zien, omdat we zelf
geen beelden meer van Anneke tijdens een optreden
konden schieten, zoals we bij de anderen wel hebben
gedaan. En ik wilde tóch laten zien hoe intens Anneke
op latere leeftijd nog op het podium stond. In de ma
nier waarop we het hebben gemonteerd, denk ik dat we
daar heel goed in zijn geslaagd.'
Hetty: 'Hans Bax legt in deze scene uit waarom In-
dorock klinkt als Indorock. Dat laat hij horen en zien op
een manier zoals je nog nooit hebt ervaren. Dat komt
natuurlijk ook door hoe Leonard filmt: single shot cine
ma. De essentie van single shot cinema is de beweging.
Doordat de camera steeds in beweging is, kun je alles
filmen. Je krijgt geen opeenvolging van talking heads,
zoals doorgaans gebeurt als mensen in een documen
taire aan het woord zijn. Bij single shot cinema beweegt
de camera mee met de persoon. Met diens handen.
Met het lichaam. Om de persoon heen. Daardoor ga
je als kijker ook mee in de beweging van degene de je
ziet. In diens emotie. Toen Hans zijn gitaar pakte, wilde
Leonard in die gitaar kruipen. Hij danste om Hans heen.
Kwam ongelooflijk dichtbij. Op een gegeven moment
ging hij achter Hans staan. Heb jij weleens van zo
dichtbij iemand gitaar zien spelen? Van voor ja, maar
ook van achteren? Met zijn single shot cinema heeft
Leonard inmiddels overal ter wereld leerlingen. Een van
hen, Hari Suprayitno, moest vanuit Indonesië overko
men om het camerawerk over te nemen. Tijdens het
maken van de film kreeg Leonard een hartstilstand en
vervolgens een beroerte. Zijn hersenen hebben te lang
Moesson #11 juni 2018 V2.indd 14 25-05-18 13:57
