een boek
dat niet tot
vrolijkheid
stemt
Koloniaal
geweld
'Als je iets wil weten over koloniaal geweld in Indonesië,
heb je nu Hagen om het in op te zoeken.' Woorden van
professor Henk Schulte Nordholt, een van de sprekers
bij de boekpresentatie van Koloniale oorlogen in Indo
nesië in Spui25 in Amsterdam. Er staat inderdaad heel
veel in het vuistdikke boek van Piet Hagen dat probeert
een overzicht te geven van geweld dat in de afgelopen
eeuwen door verschillende kolonisatoren (Portugezen,
Spanjaarden, Nederlanders, Engelsen en Japanners) in
de Indonesische archipel is uitgeoefend - en het verzet
vanuit de bevolking daarop.
DOOR WIM MANUHUTU
Koloniale oorlogen in Indonesië is duidelijk - en goed
toegankelijk - geschreven voor een breed publiek. Hagen
is niet over een nacht ijs gegaan en heeft zich uitgebreid
gedocumenteerd, blijkens zijn notenapparaat en litera
tuurlijst; heel prettig voor de lezer die over een bepaald
onderwerp meer zou willen weten.
Het beeld dat uit de studie oprijst, is dat de komst van
vreemde staten in de archipel vaak uitliep op botsingen
waarbij de nieuwkomers soms verwikkeld raakten in
interne conflicten. Voor zover dat nog nodig is, maakt
Hagen een einde aan het beeld dat de VOC vooral een
handelsonderneming was. In de archipel gedroeg de
Compagnie zich als een staat en vocht talloze oorlogen
uit om de handelsbelangen te beschermen. Dat ging
aanvankelijk trouwens niet altijd goed. Soms leden de
troepen van de VOC ook smadelijke nederlagen, die dan
vervolgens weer aanleiding waren voor nieuwe expedi
ties. Ook de Nederlandse staat die de archipel vanaf de
negentiende eeuw bestuurde gebruikte geweld - door
leger en politie - als machtsmiddel om controle te
houden. Daar werd ook helemaal niet geheimzinnig over
gedaan, getuige de door Hagen aangehaalde citaten van
koloniale autoriteiten.
Wayang kulit voorstellende Pangeran
Dipanegara, leider van de Java-oorlog.
probeert ook de maatschappelijke, economische en poli
tieke context te schetsen. Dat levert voor kenners van de
Indonesische geschiedenis misschien weinig nieuws op,
maar is voor een breed publiek natuurlijk wel handzaam.
Hagen concludeert op pagina 825 dat er waarschijnlijk
tussen de drie en vier miljoen Indonesische slachtoffers
zijn gevallen als direct of indirect gevolg van al dit ge
weld waarbij hij aantekent dat het aantal doden tijdens
de Japanse bezetting (door het NIOD geschat op 2,5
miljoen) daar een belangrijk deel van uitmaakt. Terecht
stelt hij dat nader onderzoek noodzakelijk is. Opmerke
lijk is dat hij in het boek ook aandacht heeft voor wat je
post- of neokoloniaal geweld kan noemen: namelijk dat
van de Indonesische staat jegens de Molukken en Papua.
Al met al is het een boek dat niet tot vrolijkheid stemt,
maar niet in de boekenkast mag ontbreken van ieder
een die belangstelling heeft voor de geschiedenis van
Indonesië.
Koloniale oorlogen in Indonesië is meer dan alleen een
opsomming van militaire expedities en oorlogen. Hagen
Koloniale oorlogen in Indonesië; vijf eeuwen verzet tegen vreemde overheersing
Door Piet Hagen De Arbeiderspers (gebonden) ISBN: 9789029507172 Prijs: 59,95
08 MOESSON
Moesson #11 juni 2018 V2.indd 8
25-05-18 13:57
