'DE LUCHT ZAG
VOL MET VLIEGERS.
DAT WAS ALS
KLEIN JONGETJE
PRACHTIG OM
TE ZIEN'
Layangan is een sport die nog steeds binnen de Indische en Molukse
cultuur wordt beoefend door jong en oud. Tess Maidman ging een middag
langs bij de vechtvliegercompetitie die dit keer in Gelderland plaatsvond.
DOOR TESS MAIDMAN
FOTOGRAFIE SERGE LIGTENBERG
Het is een bloedhete zaterdagmiddag. Ik rijd
door de uitgestrekte weilanden van Tiel op
zoek naar een groep die aan het vliegeren is.
In de verte zie ik een rij van zo'n tien au
to's achter elkaar staan. Dat moeten ze zijn!
Eenmaal mijn auto geparkeerd naast een paar
koeien - die als ik uitstap op me afkomen
rennen - observeer ik de boel. Ik had niet
verwacht dat een vechtvliegercompetitie er zó
relaxt uitzag: de mannen spelen de wedstrijd
letterlijk een paar meter voor de gestatio
neerde auto's. Sommigen hebben een parasol
opgezet en zitten op een campingstoel naast
een goed gevulde koelbox met een drankje en
sigaretje in handen. Anderen zijn druk met een
aantekeningenschrift waarop de puntentelling
wordt bijgehouden of nemen de scheidsrech-
terrol op zich.
Ik probeer het spel te begrijpen en kijk naar
de vliegers, maar ik heb hier toch echt uitleg
bij nodig. Ik vraag of er iemand is die mij de
spelregels een beetje kan uitleggen en wordt
naar Marcel Latumaelissa doorverwezen die
achteraan bij de laatste auto vliegert. 'Welkom,
leuk dat je er bent! Ik ben nu aan het scheids
rechteren, dus ik moet wel even opletten. Heb
je even?' Ik geniet nog even van de zon en tuur
naar de fanatieke spelers die vrijwel allemaal
een trainingsbroekje aan hebben met daarbo
ven een T-shirt. Zonnebrillen ontbreken met dit
weer natuurlijk niet.
Binnen vijf minuten is de wedstrijd afgelopen.
Marcel komt naar me toe en ik vraag me af
hoe het komt dat het spel nu al voorbij is. 'Een
28 MOESSON
Moesson #1 juli 2018.indd 28
wedstrijd van ongeveer vijf minuten is heel
normaal. Een speler hoeft maar één goed
moment te hebben om zijn tegenstander te
kunnen verslaan en dan is het gebeurd.' Hij
vertelt dat het er tijdens het duel om gaat
elkaars vlieger door te snijden. 'Dat kan alleen
maar met het bovenste stuk draad, want dat
is geprepareerd met glas.' We verplaatsen ons
een paar meter naar achter om de vechtvlie-
gers niet in de weg te staan.
Competitiespeler Marcel is in 2004 een website
gestart om de populariteit van zijn grote passie
layangan terug te brengen. 'Ik zag het aantal
vechtvliegeraars eind jaren negentig flink
uitdunnen en daar wilde ik wat aan doen.' La-
tumaelissa begon met informatie verzamelen
en presenteerde dat op zijn site om weer wat
leven in de brouwerij te brengen. 'Ik hoopte
hiermee de sport weer aantrekkelijk en toegan
kelijk te maken en dat is gelukt. We hebben nu
gemiddeld een spelersgroep van dertig man.
Dat is veel meer vergeleken met toen.'
Marcel - ooit 2e geworden op het WK Vecht-
vliegeren in het Franse Dieppe - heeft deze
sport van huis uit meegekregen. 'Vroeger
vliegerden zowel ouderen als kinderen in elke
Molukse wijk van Nederland. Vaak waren het
de oudjes die aan het trainen waren voor de
competities en waren het de kleintjes die hier
mee dan spelenderwijs kennis maakten.' Hij
omschrijft hoe mooi het was om iedereen te
zien spelen. 'De lucht zag vol met vliegers. Dat
was als klein jongetje prachtig om te zien.'
In de jaren negentig begon Marcel mee te
doen aan toernooien in Deventer, de plaats
waar hij is opgegroeid. 'Toentertijd was deze
sport nog écht populair.' Als ik hem de vraag
stel waarom vliegeren nou zo bijzonder voor
hem is, zegt hij: 'Het is gezellig om zo bij
elkaar te zijn, omdat iedereen elkaar kent en
dat is eigenlijk net zo belangrijk als de wed-
strijden. Er wordt altijd catering geregeld, er
is dus lekker eten. En dat is belangrijk in onze
cultuur. Layangan is net een soort mini pasar
malam; leuk, sociaal én competitief.'
Competitief is een pasar malam dan misschien
wel niet, maar de vechtvliegeraars moeten
hun strijdlust wel op peil houden: Nederland
is samen met Brazilië, Korea en Hongkong
internationaal koploper. 'In Nederland hebben
we de techniek en het materiaalgebruik enorm
uitontwikkeld.' Tijdens wereldkampioenschap
pen is er veel uitwisseling tussen landen op
het gebied van materialen. 'Spelers proberen
materiaalgebruik met elkaar uit te wisselen
om zo tot innovatieve combinaties te komen
of nieuwe technieken. Bovendien is materi
aalgebruik voor iedere vliegeraar uniek en
persoonlijk.'
Ook de windkracht is bepalend. Marcel: 'Van
daag is er weinig wind, dus speel ik met een
lichte vlieger zodat mijn vlieger hoger gaat en
het minder moeite kost om hem in de lucht te
houden', legt hij uit. 'Staat er veel wind, dan
gebruik ik een zwaardere vlieger, want een
te lichte wordt dan door de wind in elkaar
gedrukt.' Ik krijg ook meteen kort uitleg over
wat nou precies en zwaardere vlieger inhoudt.
'Dat betekent eigenlijk gewoon een dikker
geraamte dat gemaakt is van bamboe. Zo blijft
'ie breder en reageert 'ie beter.'
Ik ben nieuwsgierig geworden en wil weten
hoe zijn favoriete vlieger eruit ziet. Marcel
loopt naar zijn verzameling en tovert een
roze-rood met wit exemplaar tevoorschijn. 'Dit
is hem dan. Mijn lievelingsvlieger. Ik vind 'm zo
fijn spelen dat ik er wel een paar van heb.' De
vlieger is gemaakt door vechtvlieger Ronald
Song. 'Ik houd van zijn vliegerformaat. De ene
speler vindt dit te licht, te zwaar, te langzaam
of te snel maar voor mij is dit perfect. Het is
van Braziliaans papier gemaakt. Dat is sterk
