'GETUIG, ZEI TJALIE
ALTIJD, GETUIG DAT
WIJ GELEEFD HEBBEN
EN DAT WIJ DAT NOG
STEEDS DOEN, HOE
MOEILIJK DAT SOMS
OOK IS'
Geenpiemeltje
Een Indische skyline
Door Fridus Steijlen
AUP: 260 pagina's
(paperback)
ISBN: 9789462987005
Prijs: 19,99
Een karikatuur. Dat heeft Fridus Steijlen in hoofdstuk 5
van zijn boek Een Indische Skyline gemaakt van Tjalie
Robinson. Geen sneltekening, geen schets, maar een
karikatuur.
'Tjalie Robinson was de held van de Indo-Europeanen,
en ook al wilde hij zichzelf zo niet presenteren, de
inhoud van Tong Tong werd wel degelijk sterk bepaald
door zijn oriëntatie op het Indo-Europese.' (blz. 106)
'De Indische identiteit die Tong Tong vanaf het ontstaan
van het tijdschrift had uitgedragen, had vooral betrek
king op nostalgie en herinneringen aan het oude Indië,
gelardeerd met aandacht voor het onafhankelijke Indo
nesië en mengculturen als 'spiegel' voor de Indo-Euro-
pese cultuur.'(blz. 108)
Ik beperk mij slechts tot bovenstaande citaten.
Wat is dit voor kolder? Tjalie was helemaal niet geo
riënteerd op het Indo-Europese. Hij was een Indo. Hij
was wie hij was. En hij maakte geen blad, maar met de
middelen die hem ten dienste stonden, een tijdschrift.
Een tijdschrift voor Indo's, voor totoks, voor Indone
siërs, voor Hollanders en voor eenieder die geïnteres
seerd was in mensen uit Indië en hun grote en kleine
geschiedenissen.
Getuig, zei Tjalie altijd, getuig dat wij geleefd hebben
en dat wij dat nog steeds doen, hoe moeilijk dat soms
ook is. Ik mag hier aanbevelen om de piekeran bij een
voorplaat 'Klein bruin officiertje' nog eens te lezen. Als je
dat verhaal begrijpt, kun je niet komen tot een stom
miteit als 'nostalgie'. En je krijgt respect, al is het maar
een beetje, voor die vent die een stukje Indische ziel
zichtbaar maakt.
Wat is er mis aan herinneringen? Wat is er fout aan het
missen van je thuis? Wat is er erg aan dat Indo's iedere
twee weken gelukkig waren met die bekende geuren?
Waarom wordt Tong Tong afgedaan als een blaadje met
aankondigingen van evenementen?
Fridus Steijlen maakt de klassieke fout om vanuit het
nu naar toen te kijken. Maar veel jammerlijker is dat hij
bewijst geen donder van Tjalie en Tong Tong te weten, te
kennen en te begrijpen.
Tjalie is alweer 44 jaar dood. Zijn boeken zijn alleen nog
tweedehands te krijgen en zijn naam is bezig steeds
verder weg te faden. Zo gaat dat nu eenmaal. 'Trouw,
Branie, Ondernemend', was het credo van Tong Tong.
'Kijken door Tjalie Robinsons ogen en de (Indo-Europe
se) wereld zien zoals hij die zag, dat is het kunststuk',
schreef Rudy Kousbroek in Lief Java. En een regel
daarvóór schreef hij: 'Eén Tjalie Robinson is meer waard
dan honderd historici.' Ik wil maar zeggen: het is niet
erg als je iemand en zijn werk niet begrijpt en aanvoelt,
maar laat hem dan rusten en maak er geen onbeduidend
piemeltje van.
(Ralph Boekholt)
08 MOESSON
op Trinidad, 1961.
Onze favoriete foovan
Moesson #1 juli 2018.indd
27-06-18 14:51
