INTERVIEW
ELLEN DECKWITZ (DEVENTER, 1982) is
dichteres en columnist voor NRC Handels
blad en De Morgen.
BO TARENSKEEN (AMSTERDAM, 1981) is
acteur, schrijver én regisseur van De Indië
Monologen.
vanuit een ander perspectief dan dat van de mensen die
in de Japanse kampen hebben gezeten. Natuurlijk zijn
de kampervaringen een heel legitieme reden om intens
met Nederlands-Indië bezig te zijn, maar er is natuurlijk
veel meer te vertellen.
Volgend jaar komt mijn boek uit over de meer verborgen
geschiedenis van Nederlands-Indië. Een geschiedenis die
we niet kennen of alweer zijn vergeten. Ik vind het inte
ressant om op zoek te gaan naar afwijkende verhalen die
het beeld bijstellen over hoe de samenleving in elkaar
zat. Of naar verhalen vanuit het perspectief van de Indo
nesiërs. Mohammed Hatta heeft in een indrukwekkend
pamflet geschreven hoe het kolonialisme de Indonesi
sche samenleving heeft ontwricht. De in alles dominante
politiek van de Nederlanders in de negentiende eeuw
had een verlamming bij de Indonesische bevolking tot
gevolg. Wij bestempelen dat als indolentie. Als slaafs
heid of dociliteit. Hatta laat zien hoe de persoonlijkheid
van de Indonesische bevolking werd afgenomen.
Dat begint steeds meer mijn aandacht te krijgen. De
koloniale toplaag die verantwoordelijk was voor de
geschiedschrijving trok zich weinig aan van wat er met
de Indonesiërs gebeurde. Als je naar het grote beeld
durft te kijken, op basis van beelden en documenten,
krijg je toch het schaamrood op de kaken. Ik kom dan uit
bij de vraag of racisme een wezenlijk bestanddeel was
van de koloniale samenleving. Ik ben er steeds meer van
overtuigd dat dat zo was.'
'Mijn beide grootouders van moederskant zijn in Indië
geboren. De ouders van mijn grootmoeder zijn op
jonge leeftijd naar Indië gegaan om les te geven op de
Chinees-Indische school in Sibolga op Sumatra. De ou
ders van mijn grootvader zijn in 1910 naar Indië gegaan
omdat mijn overgrootvader bij het KNIL zat. Hij is niet
meer dan soldaat geworden, want telkens als hij kans
had op promotie raakte hij in opspraak wegens openba
re dronkenschap.
Mijn grootouders zijn in 1946 met de ms Sloterdijk naar
Nederland teruggekeerd. Vanwege de Bersiap. Ze waren
doodsbang. Het kamp waar ze zaten werd met granaten
bestookt. Een zusje van mijn opa had een vriendinnetje,
die is vermoord door pemoeda's. Ze werd teruggevon
den met haar darmen uit haar lijf gerukt.
Ik doe mee met De Indië Monologen, omdat er een
verzwegen verhaal is te vertellen. In Nederland hebben
we nu te maken met een toestroom van vluchtelingen.
De mensen die komen zijn beschadigd. Ik heb gezien wat
er binnen families gebeurt als er geen ruimte is voor hun
verhaal. Mijn grootouders hebben aan hun kinderen niets
over het kamp verteld, maar mijn oma vertelde het wel
aan mij: "Als je ooit in het kamp komt, moet je meteen
op zoek naar de pepers, want dat zijn antibioticamidde-
len. Daar zit vitamine c in. Die moet je meteen stelen en
voor je familie verstoppen." Dat je denkt: hoe werkt jouw
brein? Alle mensen die in de oorlog hebben moeten over
leven hebben met elkaar gemeen dat ze altijd paraat zijn.
Maar ze hebben geen idee wat je met vrede aanmoet.
Want je denkt steeds dat het altijd mis kan gaan. Mijn
grootouders konden dat niet vertellen. Ik kan dat wel.'
'Ik vind het belangrijk dat ons gezamenlijk Indisch ver
leden voor het voetlicht wordt gebracht en dat we het
verhaal vertellen vanuit verschillende perspectieven. Hoe
werkt Nederlands-Indië door in onze levens? Hoe ervaren
de verschillende generaties dat?
Bij de samenstelling kijk ik naar een zo breed mogelijk
palet aan verhalen en perspectieven, zodat elke avond
niet alleen het persoonlijke, maar ook het politieke is
vertegenwoordigd. Niet alleen de heimwee, maar ook de
kritiek.
Bij het eerste gesprek heb ik iedereen ook gevraagd iets
op te zoeken wat nog te weinig is uitgezocht, een pijn
punt, een taboe of een blinde vlek. Het lijkt me mooi als
er daardoor niet alleen een ontwikkeling bij de deelne
mers plaatsvindt, maar ook bij het publiek.
Ik zie deze avonden een beetje als rituelen. Rituelen om
te vertellen, te bevragen, om aan te klagen, te bekritise
ren, te verzoenen en te verwerken. Het theater als plek
om samen over een gedeelde geschiedenis na te denken.
Mijn vader is geboren in Hollandia op Nieuw-Guinea in
1952. Mijn opa en oma zaten dus bij het laatste staartje
kolonisten. Mijn opa is geboren in Jambi op Sumatra, mijn
oma in Bandoeng op Java. Ik ben me bewust tot mijn
familiegeschiedenis gaan verhouden toen ik eind twintig
was. Met alles wat daar is gebeurd kan het eigenlijk niet
anders dan dat het onbewust in me doorwerkt; op een
manier die ik nog niet helemaal doorheb en misschien
ook nooit zal begrijpen. Maar dat het doorwerkt is onver
mijdelijk.'
Voor alle
speeldata en spelers:
www.indiemonologen.nl
SEPTEMBER 17
Moesson #3 september 2018.indd 17
29-08-18 20:31
