'Als je de
erewoordverklaring
hebt getekend,
beloofje datje niet
meer in actie komt
tegen de Duitsers9
EXPOSITIE
getekend, beloof je dat je niet meer in actie
komt tegen de Duitsers. Als je dat niet doet,
betekent dat dat je altijd tegen de Duitsers
in actie wil komen. Wie gevangen zit, wil
ontsnappen. De Duitsers hadden daar niet
alleen begrip voor, maar toonden zelfs ook
enig respect. Ze vonden het bovendien wel
amusant blijkt uit de verslagen. Als de bewa
kers weer een ontsnappingspoging hadden
verijdeld, werden de gevangenen niet eens
zwaar gestraft. Wel lieten ze de gevangenen
alles nog een keer naspelen en vervolgens
zetten ze dat op de foto. Er werden eveneens
groepsfoto's gemaakt, waarvan ansichtkaarten
werden gemaakt die de gevangenen naar huis
konden sturen.'
Ook majoor Rein van Langen stuurde zulke
ansichtkaarten naar zijn familie. Later zou Van
Langen promoveren tot de tweede man van
het KNIL. Herman Keppy hoorde van een ach
terneef van Rein van Langen dat hij in Colditz
had gezeten. Herman: 'Ik wist dat Rein van
Langen ook de opa was van Hans Goedkoop.
Maar dat hij in Colditz had gezeten, wist ik
niet. Ik belde Hans. "Ja hoor, mijn opa zat in
Colditz", zei die, "en ja, ik heb daar ook foto's
van. Die foto's liggen bij mijn broer Rein."'
De correspondentie van Rein van Langen is tij
dens de tentoonstelling ook te zien. Overigens
blijkt dat Rein van Langen zelf ook Indisch
bloed had en niet alleen zijn vrouw, zoals de
broers Goedkoop altijd dachten.
Veel Indische mensen praten niet over hun
Indische afkomst. Tijdens de research voor
zijn boek en de tentoonstelling stuitte Herman
meermaals op dit fenomeen. In de collectie
van Bronbeek vond hij een manuscript van
luitenant F. Claessen, die met geen woord over
zijn Indische achtergrond rept. Herman: 'Maar
hij schrijft wel dat hij in Colditz soms Frans
praat. Dat gaat hem goed af, maar af en toe
gooit hij er een Maleis woord tussendoor. Daar
ergert hij zichzelf aan. Tussen de regels door
lees je hoe Indië nog altijd in zijn hoofd zit.'
Het is toch gek dat dit verhaal zo weinig
bekend is, zegt Herman. 'Iedereen kent die
serie Colditz. Die gaat alleen over de Engel
sen, maar de Nederlanders hebben relatief de
meeste ontsnappingspogingen gedaan. En
een groot deel daarvan blijkt Indo te zijn. Dat
is toch geweldig? Ik snap niet dat dit verhaal
niet bekend is in de Indische gemeenschap.
Maar ja, ik moest het zelf natuurlijk ook eerst
ontdekken.
Ik denk dat ik de eerste ben die het Indische
echt een plaats geeft in de strijd tegen de
Duitsers. Als mensen daarover horen, reageren
ze vaak met de opmerking dat ik een leuke ni
che heb gevonden. Net zoals dat verhaal over
dat groepje Marokkanen dat mee heeft ge
vochten in Zeeland om Nederland te bevrijden,
of dat van Surinamers als Sonny Boy. Maar dat
staat niet in verhouding tot het aandeel van
de mensen uit Nederlands-Indië. Dat was zo
groot. Dat kun je niet met elkaar vergelijken.
Ik durf te zeggen dat zonder Indo's en andere
mensen uit Nederlands-Indië het verzet en de
strijd in de Tweede Wereldoorlog tegen de
Duitsers in Nederland helemaal niets voor
stelde. Ze zaten op zulke belangrijke posities.
Degene die het studentenverzet organiseerde
bijvoorbeeld, Han Gelder, was ook een Indo.
Zijn naam is wel bekend, maar niemand zegt:
hij was een Indische jongen.'
Je moet er oog voor hebben, anders zie je het
niet. Op de groepsfoto achter de trotse jonge
Indische officieren hangen de gebruikelijke fo
to's van pin-ups aan de muur. Maar ook foto's
van palmbomen. 'Hollandse jongens hangen
geen palmbomen aan de muur', zegt Herman.
'Dat is typisch iets voor Indische jongens.'
De expositie Katjongs in Colditz, Erewoordweige
raars en hun ontsnappingen 1940-'45 is tot en met 31
december te bezoeken in Museum Bronbeek te Arn
hem. Nog tot en met 15 september is het museum
gratis toegankelijk. www.hermankeppy.nl
SEPTEMBER 25
Moesson #3 september 2018.indd 25
29-08-18 20:31
Doucheruimte met Nederlanders in
Soest (Duitsland) waar de Nederlandse
erewoordweigeraars het eerst terechtkwamen.
