JOLANDA HORMAN (LINKS):
'Voor mijn onderzoek is Erik Erikson
erg belangrijk. Hij werd geboren in
Duitsland uit Deense ouders. Hij werd
beïnvloed door onder anderen Anna Fr
eud en Margaret Mead. In 1938 vluchtte
hij voor de nazi's naar de VS en werd
Amerikaan. In zijn werk voegde Erikson
de sociale dimensie aan de psychoana
lytische theorie toe. Bij zijn cliënten
probeerde hij de eigen identiteit te ver
sterken, zodat zij in staat zouden zijn de
vele tegenstellingen in de samenleving
en zichzelf te integreren.'
ik wel ergens, maar dat is vaak niet zo. Hoe
gebruikt mijn cliënt - in mijn geval de mens
met zijn Indische wortels - zijn woorden? En
vooral: wat wordt er niet verteld, maar hangt
wel als een soort van wolk bóven hetgeen hij
of zij vertelt?'
Uiterst boeiend; Jolanda Horman heeft een
goed verhaal. Zij is dynamisch, op en top
Nederlands, en al in 1989 voerde ze een eigen
diëtistenpraktijk. Vanaf haar vierentwintigste
is zij werkzaam in de zorg. In 2010 was ze
medeauteur van een belangrijk artikel over de
aanpak van ondervoeding in verpleeghuizen
en sinds 2014 is ze werkzaam als adviseur
Verzorging en Verpleging bij Nusantara Zorg.
'Ja, ik zie er Hollands uit. Maar hier [bij Nusan
tara Zorg, red.] zeggen de mensen: "Jolanda,
je hebt een Indisch hart." Ondertussen denk
ik het zelf ook. Ik geloof in van alles en ik zie
dingen die er niet zijn, ik hoor ze ook. "Jolanda
leeft in een sprookjeswereld", zeggen ze in
mijn familie, en het is ook zo, het mystieke, de
stille kracht, heeft me altijd erg aangetrokken.
En nu probeer ik vanuit Nusantara's kennis- en
expertisecentrum op een wetenschappelijke
manier die stroom te verklaren. Niet dat ik het
nu allemaal weet, maar ik voel dat ik er begrip
voor ontwikkel. En ik heb enorm de behoefte
om iets te geven aan al deze mooie mensen,
die zoveel doormaken, en hebben doorge
maakt.'
Trauma's
Delen is helen is een project voor mantelzor-
gers, en het is werkelijk bijzonder als je ziet
hoe de deelnemers zich, na een wat aftastend
begin, zo volledig durven geven. Uit onder
zoek is gebleken dat als zij zich gehoord en
begrepen voelen, de mensen waarvoor ze
zorgen ook veel beter gaan.'
'Dus het is van groot belang dat zij zich
kunnen uiten. Dat hun levensgeschiedenis, of
bepaalde beladen episodes daaruit, gehoord
worden. Zij cijferen zich weg in de zorg voor
hun partner of ouder(s), die vaak erg demen
terend zijn. Maar zij hebben ook een eigen
leven, een identiteit die ertoe doet. Daar komt
nog bij dat zij uiteindelijk straks ook deel onze
doelgroep zijn.'
'En als zij zo bij zichzelf kunnen komen,
kunnen zij vaak ook een andere betekenis
aan hun verhaal geven. In bredere zin is dat
bij traumaverwerking natuurlijk altijd wat je
probeert te bereiken. Dat er wel een herbele
ving is op een zekere manier, maar je wilt niet
terug naar het trauma, want dat is te pijnlijk.
Het bijzondere is dat als de betrokkene zichzelf
toestaat het onder woorden te brengen, een en
ander misschien een "lichtere" plek kan krijgen.
De emoties die iemand innerlijk vaak bijna ver
stikken, hoeven dan helemaal niet meer zo hoog
te zijn. Ze worden handelbaar. Door het verhaal
anders te interpreteren en er een andere bete
kenis aan te geven kan de betrokkene misschien
wel een transitie maken. En dat geeft dan weer
ruimte voor een andere fase.'
Transitie naar wijsheid
'In ons project Delen is helen werken we deels
ook met de levenslooptheorie van Erik Erikson
(1902-1994). Hij was specialist op het gebied
van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Zijn
idee is dat een mens zich in iedere levensfase
kan ontwikkelen tot een rijper mens, door de
crisis die bij die fase hoort op een goede manier
door te komen. De laatste fase in een mensenle
ven is de fase waarin hij tot wijsheid komt.'
Lukt dat niet, dan is er vaak bitterheid over
het afgelopen leven. Juist de laatste levensfa
se - zegt bijvoorbeeld ook Monica Bouman,
die erg bij ons project betrokken is - werpt een
bijzonder licht op het leven van oude mensen.
Opnieuw: zeker bij Indische mensen, die door
heel veel zijn heengegaan.
SEPTEMBER 47
Moesson #3 september 2018.indd 47
29-08-18 20:31
