In dit boek zit zoveel van
mezelf, het ligt zo dicht bij
me, het is een persoonlijke
geschiedenis'
INTERVIEW
In de huidige samenleving zijn nog steeds kolonia
le structuren aanwezig. Denk je dat deze roman iets
teweeg kan brengen op het gebied van bewustwording
hierover?
Je hebt als schrijver altijd de illusie dat je iets teweeg
brengt met je werk. Ik hoop het in elk geval. Het zou
absoluut iets kunnen betekenen wat betreft bewustwor
ding rondom de huidige koloniale structuren in onze
samenleving. Alleen al het feit dat discriminatie van
gekleurde KNIL-militairen alom aanwezig was en Mo
lukse en Indische militairen zijn behandeld als oud vuil
terwijl ze zwaar getraumatiseerd de oorlog in werden
gestuurd om het Nederlandse economische belang te
dienen. Als een blanke man dit leest zou het in elk geval
kunnen betekenen dat hij met andere ogen naar ons
gaat kijken. Naar jou, naar mij. Want wij zijn hun nazaten,
en ook wij zijn gekleurd. Er
zijn momenteel actiegroepen
die roepen dat KNIL-militairen
allemaal moordenaars zijn.
Dit is natuurlijk van de gekke.
Dat zijn mensen die echt te
weinig relevante informatie
hebben. Bovendien is het een
gotspe om met de normen
van nu vanuit een comforta
bele fauteuil te zeggen: jij hebt toen de verkeerde keuzes
gemaakt, jij bent slecht. Ik hoop dat mijn roman voor een
genuanceerder perspectief zorgt.
Je beschrijft in je roman de Vijfdaagse oorlog, een oor
log die zich tijdens de dekolonisatieperiode afspeelde
op Sumatra en waarvan maar weinig mensen weten. Hoe
kwam je hierachter?
Dingen vallen op een gegeven moment in elkaar. Ik wist
wel dat er vreselijke dingen in die tijd zijn gebeurd en
dat mijn vader in die periode op Sumatra zat. En dan ga
je je inlezen en kom je op Sumatra Indonesiërs tegen die
dit verhaal bevestigen. Ik heb de illusie dat dit boek daar
veel kennis over geeft op een toegankelijke wijze. Nor
maal gesproken begin ik na het afronden van een boek
direct aan een volgend project, maar ik heb nu voor het
eerst dat ik een paar weken afstand wil nemen voordat
ik verder ga. In dit boek zit zoveel van mezelf, het ligt zo
dicht bij me, het is een persoonlijke geschiedenis. Dat
maakt dit boek anders dan de voorgaande boeken die
ik heb geschreven. Ik geef de lezer een inkijkje in mijn
familie. Ik kan mijn ouders niet meer vragen wat ze ervan
vinden, ik vermoed dat ze het prima vinden, zeker als
het gaat om het doel ervan. Mijn broer is ziek, zoals ik
beschrijf in mijn boek. Het is de vraag hoeveel hij mee
krijgt van het verhaal, toch ben ik van plan de roman aan
hem voor te lezen.
Er komen gruwelijkheden in de roman voor.
Deze gruwelijkheden maken voorstelbaar hoe veel
mensen uit Indië zijn geworden zoals ze zijn gewor
den. Je kunt zeggen: ze zijn getraumatiseerd want ze
hebben zoveel erge dingen meegemaakt, maar dat blijft
abstract. Je kunt je gebeurtenissen alleen maar goed
voorstellen als je echt kunt meevoelen hoe het moet zijn
geweest. Als schrijver kun je gebeurtenissen invoelbaar
maken door ze zo goed mogelijk te beschrijven.
Dit jaar gaf je in de Stadsschouwburg van Amsterdam
een lezing over de postkoloniale Nederlandse samen
leving. Binnen het huidige postkoloniale debat lijkt de
Indische stem nog niet heel duidelijk hoorbaar. Hoe
komt dit denk je?
Ik denk dat het verschillende oorzaken heeft. Ik noem
het altijd de colonial burden vanuit Indië. Daarmee be
doel ik de tragiek van de Indo: tussen twee lagen zitten.
Je wil niet tot de 'inlanders' behoren, want dan ben je de
minste. Je wil omhoog, maar dat kan ook niet, dus dan
kun je je maar het beste zo goed mogelijk aanpassen
naar boven toe, en zo min mogelijk opvallen, dan heb je
het minste last van dingen. Dit is een soort basishouding
die je ook terugzag bij veel kinderen van eerste genera
tie Indo's.
Daarnaast is het natuurlijk zo dat Indo's geen homogene
groep vormen. In tegenstelling tot Antillianen en Surina-
mers, die als homogene groep een kracht en een macht
kunnen vormen en dingen kunnen gaan eisen. De vraag
die je in het huidige debat over de slavernij terugziet is:
moet de slavernij in de oost nu óók een plek krijgen of
niet? Dat dit niet gebeurt, en iedereen er zomaar mee
weg kan komen, heeft sterk te maken met het diffuse
groepskarakter van Indo's en een nog steeds haperend
historisch besef als het om de Indische geschiedenis
gaat. Al merk ik dat er binnen deze groep meer bewust
wording komt. Toen ik jong was, was het een kwestie
van zo snel mogelijk een Nederlandse vriendin of vriend
krijgen en verder geen gezeur over dat Indische, behalve
dan als het om eten ging. Velen vonden hun Indische
identiteit niet belangrijk of schaamden zich er zelfs voor.
Daarover heb ik me altijd wezenloos verbaasd. Er zitten
mooie en minder mooie kanten aan het Indisch-zijn,
maar dit is wie je bent. Hoe kun je jezelf ontkennen?
OKTOBER 17
