'Elke voorouder
wordt gesymboliseerd
door een houten
tablet met in Chinese
karakters de naam
erop gegraveerd
REPORTAGE
DOOR HAN KHIK TJWAN
FOTOGRAFIE ROBBERT BAKKER (B-THE-IMAGE.COM)
Middenin de chaos van alledag zijn in Suraba
ya drie belangrijke Chinese erfgoed locaties
te vinden: het Huis van Tjoa, het Huis van Thé
en het Huis van Han. In deze familiehuizen
worden de voorouders vereerd. In de smalle
en drukke Jalan Karet, op nomor 72 bevindt
zich het Huis van Han, Rumah Abu Han, in
het Indonesisch. Het Huis van Han was het
eerste Chinese familiehuis in Surabaya en is
het grootste. Het werd in 1876 gebouwd door
Majoor der Chinezen Han Bwee Kong en is
goed bewaard gebleven. Dankzij de inspan
ningen van ir. Freddy Istanto, voorzitter van de
Surabaya Heritage Society, valt het tegen
woordig onder Monumentenzorg, ook al is het
al eeuwenlang in privébezit.
De eerste Han die in de 17e eeuw vanuit China
naar Indonesië kwam, vestigde zich in Lasem
op Java. De naam van deze legendarische
voorvader was Han Siong Kong. Naast mijn
grootste wens om het familiehuis in Suraba
ya te bezoeken, moest ik natuurlijk ook zijn
graftombe in de dessa Lasem bezoeken. Een
bezoek aan de geboorteplaats van mijn vader
Han Tiauw Giap, Probolinggo, stond ook op
het programma. Samen met mijn goede vriend
Rob Bakker, heb ik twee geweldige weken
in Surabaya doorgebracht, en dit allemaal
met hem kunnen realiseren. Vooral dankzij
Freddy Istanto's enorme bereidwilligheid ons
te vergezellen, te introduceren en te helpen,
hebben wij niet alleen Het Huis van Han, maar
ook het Huis van Thé, Jalan Karet nomor 50,
in Surabaya bezocht. Het Huis van Han is nu
eigendom van een (verre) neef van onze Han
dynastie, die rond 711 na Christus is getraceerd
tot stamvader Generaal Han Zhaode.
Het Huis van Han is een bijzondere architec
tuurmix van Javaanse, Hollandse en Chinese
cultuurelementen. Het gebouw is nog in de
originele staat, wat zich uit in lichte aantas
tingen van de originele kalk op de muren. Dit
wordt bewust niet gerepareerd, omdat de
originaliteit dan verloren gaat. De inrichting
van het pand is rijk aan kostbare, originele
materialen uit Holland, Engeland, Frankrijk
en Italië. Het huis is grofweg in twee delen
opgebouwd: het deel waar gebeden wordt
en het deel waar geleefd wordt. Na de entree
stap je in een grote ontvangsthal, en daarna
een grote open gebedsruimteruimte waar in
zich een altaar bevindt met allemaal houten
tabletten stapsgewijs achter elkaar geplaatst.
Elke voorouder wordt gesymboliseerd door
een houten tablet met in Chinese karakters de
naam erop gegraveerd. De vloer is van schit
terend marmer. Achter het zogenaamde altaar
bevindt zich een speciale gebedsruimte voor
vrouwen. Het Huis van Han wordt momenteel
door vier mensen bewoond. Zij dragen zorg
voor het huis, dat naast toeristische beziens
waardigheid ook als plaats voor studiebijeen
komsten wordt gebruikt.
Het schitterende houtsnijwerk in het gebeds
huis - aan drie zijden gesneden - geeft aan
hoe kostbaar dit gedeelte van de inrichting is.
Volgens Freddy Istanto is het houtsnijwerk ge
woonlijk, zoals ook in het Huis van Thé, slechts
aan twee zijden gesneden.
Frappant is dat niet alleen de meubels, maar
ook de koffiekopjes met de daarbij horende
schotels, nog uit de oude tijd stammen.
De originele stamboom op natuurzijde is door
de tand des tijds niet meer duidelijk leesbaar
en het vergt de nodige inspanning om de
boomstructuur te ontcijferen. De indrukwek
kende portretten van Han Bwee Kong en zijn
vrouw in staatsiekleding tonen een groot
tablet op de borst waarop een kraanvogel is
te zien. Dit symbool geeft aan dat zij maat
schappelijk een zeer hoge positie bekleedden
- vertelt mijn nieuwe 'verre neef', met wie ik
in het Huis heb kennisgemaakt. Met enkele
andere Chinese families behoorden zij destijds
tot de machtigste families op Oost-Java.
Opmerkelijk: in een deel van de tuin (nu in ge
bruik als kippenhok) bevindt zich een graf met
een opschrift in oud-Chinees. Het is jammer
genoeg niet bekend wie hier begraven ligt.
De gastenboeken vertonen veel namen van
verre Han-familieleden die net als ik dit
illustere gebouw hebben bezocht. Bijzonder
is dat met de viering van Cap Go Meh (de
vijftiende nacht van het Chinese Nieuwjaar)
alleen Han-familieleden bij elkaar komen in het
Huis van Han. Helaas hadden wij daar geen
besef van en was in onze reis geen rekening
gehouden met deze traditie. De terugvlucht
naar Nederland stond geboekt op één dag
voor de aanvang van het Chinese Nieuwjaar
2018. Volgende keer beter!
22 MOESSON
