m
m
Zeeuws Veilinghuis
Zeeland Auctioneers
Veiling Indische schilderijen: 5 december
Het is een moment om
samen de zegeningen te
tellen en dankbaar te zijn
voor nieuw leven. Maar de
belangrijkste reden om de
veertigste dag te vieren is
dat het gewoon goed voelt
m
:[mmr
c
jnoonmo:
lol
00
Lee Man Fong (1913 - 1988)
Herkomst: particuliere collectie IJsland.
Kijkdagen: i, 3 en 4 december. Tevens van 10-12 uur op de veilingdag.
Taxateurs in Middelburg en Amsterdam.
herengracht 74 433i px middelburg tel. 0118 - 650 680
info@zeeuwsveilinghuis.nl www.zeeuwsveilinghuis.nl
LIFESTYLE
TE
e e
e e e
volgens deze Wet van Mozes trokken Jozef en
Maria veertig dagen na de geboorte van Jezus
naar de tempel. Bij die gelegenheid benaderde
de oude Simeon Jozef en Maria, die in Jezus
de Messias herkende en hem beschreef als het
'licht van de nieuwe wereld'. Vandaar Maria
Lichtmis.
Op dezelfde manier staat op Java de veer
tigste dag na de geboorte ook in het teken
van de moeder. Zij wordt gewassen en krijgt
nieuwe kleren, een soort reinigingsritueel.
Tegelijkertijd dient de selamatan op deze
dag om dank te betuigen aan de dukun, die
gedurende veertig dagen op moeder en kind
heeft gepast en op deze dag de vrouw aan de
man teruggeeft.
Overlijden
Maar niet iedere Indische familie viert de
veertigste dag na de geboorte van een kind.
De meeste Indische families staan wel stil bij
de veertigste dag na het overlijden van een
dierbare. Waarom? Het antwoord luidt stee
vast: de ziel neemt dan afstand van de aarde
en vervolgt zijn weg naar de hemel.
'Het is de adat, vertelt Grace Ruitenbach.
'Mijn oma zei al: op de veertigste dag na het
overlijden moet je een selamatan houden,
compleet met nasi kuning in de vorm van een
berg, omringd met zeven gerechten. De sela-
matan is een typisch Javaans gebruik bij veel
gelegenheden, en de veertigste dag is er een
van. Met altijd een bordje voor de overledene.
Volgens mij neemt op die dag de ziel afscheid
van de aarde. Dit moet begeleid worden met
lekker eten.'
Er mag volgens Grace absoluut geen alcohol
bij geschonken worden, want alcohol ver
troebelt de intensiteit van de overlevering,
het ritueel. 'Het moet puur zijn.' En het dient
vóór magrib, de schemertijd, te gebeuren of
te beginnen, want na die tijd worden de boze
geesten wakker en komen dan storen.'
Ze vindt het belangrijk dat de adat in ere
wordt gehouden, doorgegeven aan volgende
generaties. 'Wat zij er vervolgens mee doen, is
aan hen.' Voor haar dochter Christel Samson
is een selamatan vanzelfsprekend. 'Het voelt
belangrijk, zo'n veertigste dag. Dit doe je uit
respect voor de dode en omdat de overledene
belangrijk is geweest voor ons. Tegelijkertijd
helpt het bij de acceptatie van het verlies, het
maakt deel uit van ons rouwproces. Zonder
selamatan voelt het als niet af.' Christel ver
moedt dat het gebruik zijn oorsprong heeft in
de islam en verwijst naar de schrijver Van Hien
die een aantal boeken heeft geschreven over
Javaanse mystiek. 'Ik wil de veertigste dag in
ere houden, juist omdat dit van generatie op
generatie wordt overgebracht en omdat het
een van de dingen is die mij Indisch maakt.'
Ook Wally Faubel groeide op met de herden
king van de veertigste dag, zowel van moe
ders- als van vaderskant. 'Het christendom
verwijst veel naar het getal veertig. Denk aan
de veertig dagen van vasten, veertig dagen na
Pasen vindt de hemelvaart plaats. Veertig jaar
leidde Mozes zijn volk door de woestijn, op
zoek naar het Beloofde Land. Veertig dagen
duurde de zondvloed. Je zou dus kunnen
stellen dat het getal veertig verwijst naar
voorbereiding, verwachting, verandering of
zuivering. Maar toch denk ik dat onze Indische
families veel gebruiken hebben overgenomen
van hun moslim bediendes, zoals het houden
van een selamatan op de veertigste dag. Ik
kan me nog herinneren dat ze mij als klein
jongetje allerlei dingen bijbrachten, zoals het
niet mogen zitten op een hoofdkussen, of dat
varkens en honden onrein zijn.'
Die gedachte ligt voor de hand, maar denk
niet alleen aan 'onze moslim bediendes', ook
aan onze moslim voormoeders. Voor moslims
is de veertigste dag een belangrijk symbolisch
moment bij begin en einde van het leven. De
ziel komt en verdwijnt op de veertigste dag.
Na veertig dagen begint een embryo volgens
de islam aan een menswaardig bestaan, krijgt
dus een ziel. Bij een overledene heeft een ziel
veertig dagen nodig om terug te keren naar
zijn oorsprong. 'In Indonesië wordt de veertig
ste dag selamatan vooral op Java gevierd. Men
gelooft dat de ziel van de overledene tot aan
deze dag nog onder ons verkeert', vertelt de
Indonesische Emmie Sri Utami Martosoegon-
do-ten Houten. 'Er komen dan twee engelen,
die oordelen of de ziel naar de hemel of de hel
doorgaat. De familie en gasten bidden voor
de ziel van de dierbare voor een veilige reis
naar het hiernamaals. De vrouwen bereiden de
maaltijd voor. Traditie schrijft voor dat er nasi
kuning met alleen droge bijgerechten moet
worden aangeboden aan de gasten, maar
geen groenten. Tegenwoordig mag iedere
soort rijst, met ieder soort bijgerecht. Zolang
het maar meegegeven kan worden met de
