Na een voorbereiding
aldaar van 33 dagen, dat is
40 dagen na het overlijden
van het stoffelijk lichaam,
sterft zijn astraal lichaam
en bereikt de geest het eerste
hemelgebied.Dat is de eerste
hemel van zeven hemelen
DENNIS
A-TJAK
bloemportretten van
Venduehuis Den Haag, twee eeuwen
kijk op Indonesische Schilderkunst
LIFESTYLE
21 OKTOBER 2018 - 20 JANUARI 2019
Westfries
museum
Indonesian Art Sale, september 2019
Volgend op de twee succesvolle Indonesian Art Sales
in september 2017 en 2018, ontvangen wij graag uw
belangrijke Indonesische kunstwerken in consignatie voor
onze nieuwe veiling in 2019.
Wij zijn in het bijzonder geinteresseerd in schilderijen van
o.a. K. Affandi, S. Sudjojono, H. Gunawan, R. Bonnet,
Lee Man Fong, Th. Meier, W. Spies, G.P. Adolfs,
Raden Saleh, R. Strasser, W.O. Hofker, W. Dooijewaard,
A. Sonnega en A.J. Le Mayeur de Merprès.
U kunt contact opnemen met onze experts Chris Vellinga en
Marjolein Regout en met onze adviseur Frans Leidelmeijer
voor een vrijblijvend taxatiegesprek. Voor inbreng van
Indonesische topwerken gelden bijzonder gunstige
inbrengcondities. Inbreng is mogelijk tot 12 juli 2019.
Chris Vellinga
+31 (0)85 043 06 19
06 55 368 067
c.vellinga@venduehuis.com
Marjolein Regout
+31 (0)85 043 06 21
m.regout@venduehuis.com
Frans Leidelmeijer
06 53 140 344
f.leidelmeijer@venduehuis.com
gasten naar huis.' De islamitische afkomst
verklaart trouwens ook het tijdstip van de
selamatan, voor de magrib: dit is op tijd voor
het avondgebed.
Javaanse mystiek
Maar is het hiermee een islamitisch gebruik? In
zijn standaardwerk De Javaansche Geestenwe
reld spreekt Hendrik van Hien inderdaad over
de viering van de veertigste dag, het moment
voor een 'offermaal gebracht tot heil van afge
storvenen en heiligen en tot viering van gods
dienstige feesten'. Hij spreekt echter niet van
een selamatan maar van een sedhekah. Van
Hien voert het gebruik terug tot het hindoeïs
me van voor de komst van de islam. Voor hin
does is het bereiken van Moksha, de bevrijding
van de cyclus van dood en wedergeboorte,
het doel in het leven. 'De geest wiens astraal
lichaam na de dood van het stoffelijk lichaam
in de toestand van Moksha komt, dat is vrij
van hartstochten, lusten en begeerten, komt
zeven dagen na het afsterven van zijn stof elijk
lichaam in de zevende sfeer van het geesten-
verblijf, alwaar hij zich moet voorbereiden voor
een overgang naar het eerste hemelgebied. Na
een voorbereiding aldaar van 33 dagen, dat is
40 dagen na het overlijden van het stoffelijk
lichaam, sterft zijn astraal lichaam en bereikt
de geest het eerste hemelgebied.' Dat is de
eerste hemel van zeven hemelen.
Deze religieuze flexibiliteit van de Javanen,
de kunst om vreemde elementen in de eigen
cultuur op te nemen is door veel wetenschap
pers beschreven. Dit verklaart waarom er nog
altijd hindoeïstische, boeddhistische en ook
animistische kenmerken te herkennen zijn in
de spiritualiteit van het overwegend islamiti
sche Java.
Toen rond 1425 de islam zich over Java begon
te verspreiden was het machtige rijk van Ma-
japahit (1293-1500) het laatste Hindoe-Boed
dhistische rijk in de Indonesische archipel.
De negen Javaanse Wali's (heiligen) van dit
rijk hebben toen de WallSanga geschreven,
een boek om de magische geschriften en de
(Hindoe-)Javaanse geheime leer van vóór de
intrede van de islam veilig te stellen. In dit
boek nemen zowel het getal zeven als het
getal veertig een belangrijke plaats in.
Van Hien suggereert dat dit er mogelijk aan
heeft bijgedragen dat na de invoering van de
islam op Java de vroegere verering van gees
ten niet verdween. Sterker nog, de gebeden
die werden gezegd zijn gewoon overgenomen.
Daarbij stond de herdenking van de veertigste
dag niet op zichzelf: op Java wordt op een
hele reeks dagen een sedhekah gegeven voor
de overledene: de eerste dag, de derde dag,
de zevende, de veertigste, de honderdste en
de duizendste dag, plus het eerste en tweede
jaar van overlijden. Allemaal met bijbehorende
gebeden. Maar de veertigste dag is cruciaal:
op die dag neemt Allah de beslissing of de
geest naar de eerste hemel overgaat of niet.
Nog altijd geloven Javanen dat er zeven he
melen zijn. Door het aanbieden van een offer-
maal worden de engelen die rapport moeten
uitbrengen gunstig gestemd.
Voorspoed en geluk
Selamatan is afgeleid van het woord 'selamat',
dat geluk, voorspoed, heil, betekent. Het is
een ceremonie of een gemeenschapsfeest,
waarin een rituele maaltijd wordt opgediend
en waarbij wordt gebeden voor de overlede
ne, opdat deze veilig het eeuwige rijk bereikt.
Heel herkenbaar voor Indische families: er
wordt ruim gekookt en eten dat overblijft
wordt bij afscheid meegegeven aan de gasten,
zodat voorspoed wordt gedeeld en geluk
wordt verspreid. Dit verklaart mogelijk de
naam sedekah, zoals een selematan rondom
het overlijden op Midden-Java nog altijd
wordt genoemd: dit betekent in het Arabisch
liefdadigheid. Ook herkenbaar: sommige
Javaanse families plaaten een bordje met eten
bij een foto van de overledene en branden een
kaarsje.
Geloof, hoop en liefde
Het lijkt er op dat de selamatan die we te
genwoordig vieren in Nederland eeuwenoude
wortels heeft in het hindoeïsme. Van oor
sprong een hindoeïstische ceremonie bedoeld
als zuivering voor de ziel, zodat de nog op
aarde dolende ziel de staat van Moksha kon
bereiken, werd de selematan met de komst
van de islam een ceremonie om de ziel van
de overledene te begeleiden naar de hemel.
Vervolgens is dit traditionele Javaanse gebruik
geïncorporeerd in de Indische gemeenschap,
die ook gelooft dat de ziel nog veertig dagen
bij de achterblijvers rondwaart. En werd het
een moment om samen te komen, herinnerin
gen te delen, en elkaar door de moeilijke tijd
van rouw heen te helpen.
Zo is de overlevering van de selamatan op
de veertigste dag na overlijden een prach
tig voorbeeld van overlevering van the best
of both worlds, met geloof, hoop en liefde
doorgegeven door onze Javaanse en Europese
voorouders.
NOVEMBER25
