Het Heilige Bos
Uit de kunst
Frans Leidelmeijer bespreekt iedere maand kunst die is ontstaan
uit Europese en Indische kruisbestuiving.
APRIL 19
Het Heilige Bos is een beschermd
natuurgebied bij de plaats Ubud op Bali.
Omdat er veel apen leven, wordt het
ook wel het Heilige Apen Bos genoemd.
Waarom is het bos heilig? Het herbergt
drie 14e-eeuwse tempels, waarvan de Pura
Dalem Agung de belangrijkste is. Maar
ook groeien er heilige bomen, zoals de
pule bandak. Van het hout van deze boom
worden ceremoniële maskers gemaakt. De
bladeren van de beringin (waringin), een
andere heilige boom in het bos, worden
gebruikt bij crematieceremonieën.
Het Heilige Bos is ook de titel
die kunstenaar Wijnand Otto Jan
Nieuwenkamp (1874-1950) aan deze
tekening gaf. Hij was graficus, tekenaar,
architect, etnograaf én autodidact. Tot
1897 reisde hij met vrouw en kinderen
op zijn zelf ontworpen en gebouwde
woon- en atelierschip De Zwerver door
Nederland, België en Duitsland. Tussen
1898 en 1938 maakte hij 6 reizen naar de
Indische Archipel. Deze reizen hebben een
grote invloed gehad op zijn ontwikkeling
als kunstenaar en mens. Hij voelde een
grote liefde voor Bali en was in 1904 de eerste
Europese kunstenaar die dit eiland aandeed.
Een wandreliëf van Nieuwenkamp op de fiets
met een achterwiel in de vorm van een lotus in
de tempel Pura Meduwe Karang op Noord-
Bali herinnert hier aan. Op Bali maakte hij veel
tekeningen, die hij bij terugkomst in Nederland
uitwerkte tot etsen, tekeningen en schilderijen.
De afgebeelde tekening is gedateerd 1937
en zal tijdens zijn laatste reis naar Bali zijn
ontstaan. In zijn werk is hij beïnvloed door de
vloeiende lijnvoering van de art nouveau, wat
hier te zien is aan de weergave van de takken
en bladeren van de reusachtige bomen. De
hoge bomen, het bladerdak en het rechte
pad in het midden wekken bij mij associaties
op van een tempelachtige ruimte, waar aan
het einde van het pad het licht gloort als een
spirituele ervaring.
Het Heilige Bos (36 x 48 cm) zal geveild
worden op de Indonesian Art Sale
van het Venduehuis Den Haag op 28 en 29
augustus 2019.
