'VEEL INDONESISCHE ECHTGENOTES VAN
INDISCHE MANNEN PROBEREN ZELFMOORD TE
PLEGEN. EEN VAN HEN STEEKT HAAR HOOFD
IN DE GASOVEN, ANDERE VROUWEN WERPEN
ZICH VAN DE HOGE TRAP IN DE HAL'
ONDERZOEK
tijd opent hij de filialen d'Rustenburgh II en III.
Voor zichzelf schaft hij een zwarte limousine
aan. Hoe zijn tijdelijke gasten de opvang erva
ren, is ondergeschikt.
Veel Indonesische echtgenotes van Indische
mannen proberen zelfmoord te plegen. Een
van hen steekt haar hoofd in de gasoven,
andere vrouwen werpen zich van de hoge
trap in de hal. 'Ze werden afgevoerd naar een
psychiatrische inrichting waar ze met injecties
behandeld werden', herinnert Jeanne zich. Ze
ziet hen niet meer terug.
Voor de buitenwacht heet het dat de vrouwen
'heimwee naar Indonesië hebben'. Jeanne
weet wel beter. 'Het was de eenzaamheid die
hen tot deze wanhoopsdaad dreef. Ze zagen
geen uitweg meer. Hun echtgenoten waren de
deur uit voor werk of gingen soms de hort op
met een andere vrouw. Er was geen opvang
en geen begeleiding. In plaats van dat de
huisarts deze vrouwen regelmatig bezocht
voor een luisterend oor, heeft hij hen aan hun
lot overgelaten.'
In oktober 1962 wordt een Indo-Europees
gezin, afkomstig uit Jakarta, via de centrale
opvangkazerne in Wezep ondergebracht in
contracthotel Puck Le Haen in het Limburgse
dorp Eygelshoven. 'Mijn vader wilde helemaal
niet naar Nederland', vertelt dochter Barbara*.
'Hij heeft het puur voor mijn moeder gedaan
en voor de opleiding van de kinderen.'
Als voormalig hoofd van een importafdeling
bij een groot bedrijf is de ontgoocheling voor
haar vader compleet wanneer hij in de mijnen
moet werken: zijn diploma's zijn niet langer
geldig. In plaats van de fraaie bungalow die de
gezinsleden gewend waren in Jakarta, krijgen
ze een oude eensgezinswoning toegewezen,
waarbij het toilet en de douche buiten zijn.
Dat er geldproblemen zijn, wordt Barbara
langzamerhand duidelijk. 'Tijdens de gesprek
ken die mijn ouders voerden, viel het woord
"schuld" af en toe. Toen ze in 1969 besloten te
scheiden, schreef mijn vader aan de rechtbank
Maastricht dat de lening "gedeeld moest wor
den". Zodoende wist ik dat mijn ouders een
schuld hadden aan de Rijksoverheid.'
De impact van de scheiding is groot: de Kin
derbescherming plaatst alle kinderen in een
tehuis. Hoewel hun vader aangeeft dat hij zijn
kinderen weer bij zich wil hebben, wordt zijn
verzoek afgewezen: hij heeft niemand om voor
hen te zorgen. Barbara ziet hoe hij van een
rustige, opgewekte persoonlijkheid verandert
in een verbitterde, agressieve man.
De eisen die de rechter aan haar moeder stelt
om de kinderen toegewezen te krijgen, zijn
respectievelijk een echtgenoot, een huis en
een baan. Barbara's moeder hertrouwt en gaat
met haar nieuwe echtgenoot in Amsterdam
wonen. 'Ook in haar tweede huwelijk was
mijn moeder niet gelukkig en kampte ze met
armoede. Ze heeft geprobeerd werk te vinden
als ambulancemedewerker, maar ze werd ge
confronteerd met ongewenste intimiteiten.'
In januari 1973 maakt haar moeder een eind
aan haar leven. Binnen het gezin wordt haar
zelfmoord doodgezwegen.
'Het was een taboe. Niemand van de familie
heeft ons ooit opgezocht in de kindertehuizen.
Vermoedelijk hadden ze het te druk met hun
eigen leven. Wij kinderen praatten er niet over.
Het was gebeurd. We moesten door met ons
leven, maar het verdriet is altijd gebleven',
blikt Barbara terug. 'Ik denk dat mijn moeder
haar leven in Indonesië heel erg miste. Ze
dacht met open armen te worden ontvangen
in het beloofde land, maar het werd een zwaar
leven vol armoede. Er zijn meer Indische
mensen om die reden uit het leven gestapt,
maar hun familie wil er niet over praten. Het is
uitermate pijnlijk om aan herinnerd te worden.'
Om privacyredenen is Barbara een gefingeer
de naam.
Praten over suïcide kan met hulplijn 0900-113.
M Griselda
I Molemans
In haar boek Opgevangen in
andijvielucht schrijft Griselda Molemans
over alle financiële misstanden rond de
naoorlogse opvang van ontheemden in
Nederland. Te bestellen via
www.moessonshop.nl voor 19,95
(excl. verzenden).
APRIL 43
