'IN HET BOEKJE BEHANDELT HIJ HET ONTSTAAN
VAN DE INDO - ALS RESULTAAT VAN CONTACTEN
TUSSEN EUROPESE MANNEN EN INDONESISCHE
VROUWEN - EN LEGT DE POSITIE VAN DEZE GROEP
GEMENGDBLOEDIGEN IN DE KOLONIE UIT'
JULI 33
- waren de meeste Indo's gewoonweg niet
zo nadrukkelijk bezig met hun eigen Indische
identiteit. 'In de kolonie zongen wij uit volle
borst mee met teksten als "Wien Neerlands
bloed door d'aderen vloeit, van vreemde
smetten vrij". Tragisch vind ik dat. Het be
tekent dat de Indo nooit iets als eigen heeft
gedefinieerd. Velen deden zoveel mogelijk
de Nederlanders na. Misschien dat de meeste
Indo's daarom niet geïnteresseerd waren in
de Indische geschiedenis, laat staan in een
Indische toekomst.'
De Nederlandse pers pakte het pamflet
evenmin op. 'Met de Tong Tong groep hebben
we heus getracht om het debat rondom de
geschiedenis en cultuur van Indische Neder
landers aan te wakkeren. Journalisten deden
echter nooit wat we wilden. Indische Neder
landers die toentertijd op televisie verschenen
waren altijd wit, totoks. Zij zijn niet Indisch,
maar ver-indischt. Als gemengdbloedige, met
een meer Aziatisch uiterlijk, leek je er niet toe
te doen. We werden doodgezwegen.'
Hoewel dat laatste de afgelopen jaren wel
degelijk is veranderd - denk aan de populari
teit van Indische schrijvers als Marion Bloem,
Reggie Baay en Alfred Birney of aan de reeks
De Geschiedenis van Indische Nederlanders
die inmiddels is verschenen, de vraag blijft of
het grote publiek vandaag de dag wel bekend
is met het Indische verleden. 'Nog altijd te
weinig', stelt Cleintuar pessimistisch vanuit zijn
leren fauteuil met uitzicht op een vensterbank
waarop een orchidee in bloei staat. 'Laatst
nog werd mij ergens de toegang geweigerd.
"Alleen voor Nederlanders", zei die jongen bij
de deur. Indo's worden blijkbaar nog steeds
niet als Nederlanders herkend.'
Er trekt een golf van verontwaardiging door
de kamer en even horen we slechts het zenuw-
achtige getik van de klok aan de wand. Remco
zucht en ik stamel. 'U werd geweigerd? Op uw
leeftijd?'
Cleintuar knikt bevestigend. 'En het erge is dat
de mensen met wie ik was er niets van zeiden.
Dat steekt.'
'Maar Nederland is geen rot land', vervolgt hij
als hij merkt dat we even niets zinnigs weten
te zeggen. 'Slechts het systeem is rot.' Hij wijst
op een dubbele moraal die hij bijna zestig jaar
geleden in zijn pamflet ook al aankaartte. 'In
Nederland wordt altijd gedaan alsof racisme
niet bestaat, alsof huidskleur er niet toe doet.
Jullie beelden het je in!, roepen de mensen
als je stelt dat naar het Indische verhaal niet
wordt geluisterd of als je aangeeft dat je
wordt achtergesteld. Zulke mensen wijzen
vervolgens op de gelijke rechten die in dit vrije
land zouden gelden. Daarmee gaan ze voorbij
aan het feit dat er een verschil is tussen gelijke
rechten hebben en daar ook gebruik van kun
nen maken. Het recht om gehoord te worden
en om je te mogen uiten naar eigen aard,
geldt nog altijd minder voor mensen met een
Indische achtergrond. Geruisloze assimilatie
is altijd het hoofdmotief van de Nederlandse
overheid met betrekking tot de Indische groep
geweest.'
Wellicht geldt dat voor alle groepen die in de
minderheid zijn, stel ik voorzichtig. Als mensen
met een Surinaamse achtergrond immers
aangeven dat ze zich niet prettig voelen bij
Zwarte Piet, dan wordt dat ook afgedaan als
onzin. Guus Cleintuar knikt, maar ik weet niet
zeker of mijn vergelijking helemaal tot hem
doordringt.
'Het is een gemiste kans dat Nederland zich
zo ongeïnteresseerd heeft opgesteld tegen
over het Indische gedachtegoed', vervolgt hij.
'Tjalie Robinson had het al over ruimer leven,
in plaats van klein en bekrompen. Als Indo ben
je in staat om problemen vanuit verschillende
perspectieven te benaderen. Ik kan verder
kijken dan het Europese denken. Daarin zit
waarde.'
We knikken. Er is in de wereldgeschiedenis
vast een hoop verloren gegaan door niet te
luisteren naar de stem van 'de ander'. Tegelij
kertijd schuurt het verhaal van Cleintuar een
beetje. Je zou immers ook kunnen zeggen dat
het Indische meer ingeburgerd is dan de cultu
ren van andere mensen die zich in Nederland
hebben gevestigd. Wie kent er immers niet de
befaamde Indische rijsttafel? Of heeft diezelf
de rijsttafel nauwelijks waarde, zolang men de
herkomst ervan niet begrijpt?
Net als Cleintuar zijn visie op integratie en
erkenning probeert uit te leggen, gaat plotse
ling de deurbel. Een blonde dame zwaait via
het raam naar binnen. 'Dat is mijn volgende
afspraak, die was ik bijna vergeten', geeft hij
beschaamd toe. We zeggen dat het niet uit
maakt, er zijn immers al twee uren verstreken
sinds onze binnenkomst.
'Heeft u nog een tip voor de volgende gene
ratie Indo's?' vraag ik terwijl ik mijn tas inpak.
Even is de Indo-voorman, misschien wel de
laatste van zijn generatie, stil. 'Loop niet weg
voor je Indisch zijn', besluit hij dan. 'Vergeet je
wortels niet, word een volledig mens.'
Als Remco en ik even later terug naar het
station lopen, regent het. IJskoude druppels,
op het donkere asfalt van Lelystad. Cleintuars
woorden flitsen door mijn gedachten. Een vol
ledig mens, Indisch én Nederlands. Hoort daar
ook bij dat ik kan wennen aan de Hollandse
winters? Ik voel dat mijn Indische genen pro
testeren.
Lara Nuberg is historicus en schrijfster van de blog
Gewoon een Indisch meisje.
