HET JAAR 1919
Indo's verenigt u. Dat was de stemming nu honderd jaar geleden in Nederlands-Indië,
toen het Indo-Europeesch Verbond (IEV) werd opgericht. Dat gebeurde op 29 juni 1919 in
Batavia. Binnen korte tijd ontwikkelde het IEV zich tot een grote en sterke organisatie, die
zich inzette voor de belangen van Indo-Europeanen in Indië. Door de Europese privileges
te benadrukken vormde het verbond een belangrijke steunpilaar voor de gematigde en
behoudende krachten in de kolonie.
VERBOND
DOOR REMCO RABEN FOTOGRAFIE ARCHIEF MOESSON
Het lijkt eenvoudig te bepalen wie Indo is of
niet. Toch ontstonden er bij de oprichting van
het IEV stevige discussies over wie er nu lid
mochten worden van het Verbond. Waren
dat alleen 'gemengdbloedigen', of ook witte
Nederlanders die in Nederlands-Indië waren
geboren?
EUROPEANEN
Nu was er iets bijzonders aan de positie van
Indo-Europeanen in de kolonie. In principe
hadden zij een Europese juridische status
- mits natuurlijk de Europese vader zijn kin
deren had erkend. Dat betekende dat bruine
en witte Nederlanders onder hetzelfde recht
vielen en gedeeltelijk aanspraak konden ma
ken op dezelfde mogelijkheden van onderwijs
en (overheids)banen. Het gevolg was dat wie
vooruit wilde in de wereld, of in elk geval niet
achteruit, zich op de Europese status richtte.
De oprichters van het IEV bepaalden dat
mensen 'van Europees of gemengd-Europees
bloed' lid mochten worden, maar de eersten
alleen als ze in Indië waren geboren. Interes
sant is dat ook zij Indo-Europeanen werden
genoemd. Helemaal logisch was dit niet. Dat
bleek ook op de oprichtingsvergadering in
1919, waar sommige aanwezigen de leuze 'De
Indo voor den Indo!' aanhieven. Er zat dus heel
wat anti-totok sentiment onder de IEV'ers van
het eerste uur. Toch bleef het bestuur bij zijn
voornemen en hield het IEV voor alle 'hierge-
borene' Europeanen open. Zij zouden geen rol
van betekenis spelen.
Over Indo-Europeanen die geen Europese
status hadden (omdat de witte vader hen niet
als kind had erkend), werd niet gesproken.
Zij waren misschien wel gemengdbloedig,
maar geen Europeaan. Ook opvallend was de
afwezigheid van Indonesiërs - voor het recht
natuurlijk Inlanders genoemd. Waar eerdere
grote organisaties als de Indische Partij en
Insulinde wel openstonden voor Indonesische
leden sloot het IEV zijn deuren voor hen. Daar
mee richtte het IEV zich volledig op de Euro
pese identiteit. Het probeerde de privileges
die de Europese status met zich meebracht te
beschermen. Daarmee werd ook duidelijk dat
het IEV zich vooral richtte op de gesalarieerde
Indo-Europeanen, die iets te verliezen hadden
en 'verinlandsing' vreesden.
Eind 1951 ging het IEV over in de Gabungan Indo untuk Kesatuan Indonesia. Op 14 mei 1961 werd het G.I.K.I.
omgedoopt tot Yayasan Pendidikan GITA KIRTTI, oftewel Yayasan GIKI. Deze liefdadigheidsorganisatie
bestaat tot op de dag van vandaag in Surabaya en beheert drie scholen. Het logo van de stichting is nog
altijd geïnspireerd op het oude IEV-logo. Ook in Jakarta is nog een Yayasan Gita Kirtti die één school beheert.
Op de foto het bestuur in 1987, toen de twee stichtingen nog één waren. Tot in de jaren negentig steunde de
Charitatieve Fondsen Tjalie Robinson de Yayasan GIKI. (MvA)
JULI 41
