16;
Atjeh
■MgÊs^U:-
'66/6' c-^Av AA' -O"
Uit de kunst
lÖ^r^5fes^y.Vvnv.'v~-.
^V-"V~": Cv'- A^ ^<VV'--~v V -
De graftombe voor generaal Joannes Benedic-
tus van Heutsz (1851-1924) is het grootste
grafmonument van de Nieuwe Oosterbegraaf
plaats in Amsterdam. Het bekroonde ontwerp
heet Atjeh en is van de beeldhouwer B.M.A.
Ingenhousz en de architect D. Roosenburg. Zij
hadden ingeschreven op een prijsvraag van
een comité van bewonderaars van Van Heutsz
die, na organisatie van een grote inzame
lingsactie, een grafmonument wilden laten
bouwen.
De graftombe bestaat uit een granieten
grafkelder en een bovenbouw. Opvallend zijn
de dodenwachters van gestileerde krijgers
aan beide zijden van het graf. Een stenen trap
leidt naar een bronzen deur met daarboven de
naam van Van Heutsz in metalen letters. Aan
de achterzijde zijn aan weerszijden ook twee
figuren gebeeldhouwd die meer zijn geïnte
greerd in de tombe die door Van Roosenburg
is ontworpen. Van Heutsz was een omstreden
figuur, zeker door zijn rol als 'pacificator' van
Atjeh, waarbij naar schatting ten minste zestig
duizend doden zijn te betreuren. Desondanks
vind ik het grafmonument, mede door de
beelden, heel mooi. Het heeft het een grote
cultuur-, en funerair-historische waarde.
Hoewel het ontwerp Atjeh heet, is er niets
exotisch aan te ontdekken, maar eerder de
invloed van Duitse beeldhouwkunst. In 2005
is de tombe van zijn prominente plaats - pal
achter de aula - verplaatst, omdat die het
zicht over de 400 meter lange baan wegnam.
De directie besloot om het originele ontwerp
van landschapsarchitect L. Springer uit 1874
te herstellen. Op de nieuwe plek is naast de
tombe ook een bord geplaatst waarop gewag
wordt gemaakt van een veranderde kijk op het
koloniale verleden.
Frans Leidelmeijer bespreekt
iedere maand kunst die is ontstaan uit
Europese en Indische kruisbestuiving.
NOVEMBER19
