ZIJ DIE EMIGREREN
10
NEEF EN OOM
Telkens weer als een K.L.M.-machine met Indi
sche emigranten naar de States op het New-Yorkse
vliegveld Idlewild geland is en ik afscheid moet
nemen van de enkelen met wie ik gedurende de
vlucht een babbeltje heb zitten maken, kan ik een
gevoel van weemoed door opkomende herinnerin
gen aan een afgesloten tijd moeilijk onderdrukken.
Daar gaan ze dan: de jongens, waarvan velen
vergezeld door hun („rasechte") Hollandse echt
genotes als overblijvend bewijs van hun tijdelijke,
Hollandse verblijf.
In hun jonge jaren waren ze vast allemaal djago-
lajangan met top-secret privé-recept voor glas
touw, hadden een „kar' met doortrap en lage
versnelling, halters van blueband-blikken, gevuld
met cement, maar die ze al jaren geleden bij hun
vertrek uit Indonesië achterlieten, evenals rekstok
of ringen.
Dit, en nog veel meer lag in de ontmoeting van
onze ogen, toen ik uit de cockpit komend door
het middenpad naar achter liep. Er lag ook een
beetje tragiek in: in al die zo plotseling overweldi
gende herinneringen aan datzelfde jeugdleven in
ons gemeenschappelijk geboorteland. Immers: bij
hoevelen zal de drijfveer van deze emigratie niet
een zoeken zijn naar diezelfde levensstijl die in
Nederland nergens voor hen mogelijk bleek?
Uit de grond van je hart wens je hun bij het
afscheid toe dat ze datgene daar mogen vinden
wat ze zoeken en verwachten. Langs douane en
ambtenaren van de gezondheidsdienst lopen ze
Amerika binnen, een land zo groot van oppervlakte
dat menig Europeaan of emigrant daarheen er
geen juiste voorstelling van heeft. 21e zullen zich
dan gaan oplossen in dat geweldige conglomeraat
van rassen en volken die tezamen de bevolking
van de V.S. uitmaken. Voor hen is het nog een
misschien, voor hun nakomelingen een zekerheid.
Wie had dat alles voorzien? Een Douwes Dek
ker of een Willem Walraven? In tien jaar tijds
een overgang van de bibi-petjel en tukang-sirop
naar de hot-dogs en milk-shake cafetaria's, van
George de Fretes' Royal Hawaiian Minstrels naar
Ed Sullivan's T.V.show.
Kunnen we dat alles overzien en onze blik op de
toekomst gericht houden, of staren we ons blind op
feiten die eenmaal gebeurd zijn en geen keer nemen
om, als verlamd, genoegen te nemen met wat al
leen vandaag ons schenkt?
Op uitnodiging heb ik op een dag een bezoek
mogen brengen bij vrienden van familie, beiden
evenzo emigranten die zich in de staat New-Yersey
gevestigd hadden. Onze gastheer en -vrouw vier
den die dag n.l. hun drie-jarig huwelijksjubileum.
Ze hadden het zwaar gehad die eerste tijd en nu
ook nog wel een beetje. Ze wisten voor hun ver
trek dat ze van onder af aan moesten beginnen,
maar toch was de struggle for life zwaarder ge
weest dan ze verwachtten. Merkwaardig en ken
tekenend was, dat in de handeling en in de stem
ming geen spoor hiervan was te bekennen. De
maaltijd was toelèn: nassi koening, kip goreng,
seroendeng, kripik, enz. Gebruik van „de tien
geboden" toegestaan bij acclamatie. Aan niets
werd je herinnerd in een voorstadje van Newark
in de staat New-Yersey, U.S.A. te vertoeven. In
het land dat je in je jeugd voorstelde als het land
van de tot miljonnair voorbestemde krantenjon
gen (o, Dichtung und Wahrheitl). Dat beeld van
die zo vertrouwde typen rondom de tafel geschaard,
die je eigenlijk veel langer al leek te kennen dan
pas van die dag. Lenige vingers die vurig en
spontaan de rijkelijk gevulde borden schoon gle
den. Gelukkig een nooit goed genoeg gebaar voor
het snobisme van de high-society
Pas het aanzetten van de tee-vee die een repor
tage van een baseballwedstrijd van de Brooklyn
Dodgers versus New York Giants gaf, bracht
me weer in de werkelijkheid terug. Zelf een base-
ball-fan zijnde stond ik perplex van de fabuleuze
inside-information die onze gastvrouw bij de uit
zending gaf Van elke man die aan slag kwam
wist zij de sterke en zwakke plekken, zijn per
soonlijke score in de league (zo uit het hoofd),
zorgde zij voor een verduidelijkende uitleg als
één der coaches van taktiek veranderde of gaf
biografieën van de sterren der resp. teams. Zeer
waarschijnlijk zal ze vroeger veel aan kastie
hebben gedaan (Japanse tijd in Bandoeng op de
Een Indische piloot vliegt emigrerende Indisch-
gasten naar een nieuw vaderland. Misschien
komt het ook omdat hij zo hoog zit, maar hij
kan beurtelings omzien naar het oude vader
land dat achter de horizon van het verleden
wegzinkt en naar het nieuwe vaderland dat
aan de horizon voor hem opdoemt. Ami doet
dit met een luchtige glimlach wij alleen
voelen achter die glimlach de traan van de
„displaced person", voortgedreven van vader
land naar vaderland en altijd zonder vader
land.
Een uitstekend stuk! Ga door jongens en meis
jes uit het oude Indië, blank en bruin, met op
te schrijven wat je denkt en voelt. De poëzie
van de nomade, van de voortgedrevene, is niet
de poëzie van één vaderland, maar van de som
van alle vaderlanden: de wereld!
velden rondom V. en W. waar Tjikalong zo po
pulair was, dat nog heden ten dage een club onder
deze naam in Den Haag zetelt en in de overgangs
klasse van de Nederlandse honkbalcompetitie deel
neemt!)
En is dit eigenlijk niet alleen al een voorrecht,
dat wij door middel van Tong-Tong kunnen ver
nemen hoe al diegenen die evenals u en ik ons
land van herkomst hebben moeten verlaten met
behoud van de liefde tot dat land en haar be
woners het vergaat in verre steden en gehuch
ten, zich instellende op een nieuwe strijd voor
een betere toekomst, een burger van het land hun
ner inwoning waardig?!
Zeg nu zelf: ja toch!!!
AMI.
CHICAGO, USA.
Chicago krioelt van Nederlandse immigranten
en settlers, maar de meeste Indische Nederlanders
wonen in California, Los Angelos en Sacramento.
Ondertussen heb ik al in mijn vriendenkring re
clame gemaakt voor TONG-TONG en iedereen
wil een abonnement
Ikzelf heb een aardige gang van vrienden en
vriendinnen, Hollanders, Pelopors en Amerikanen,
die tussen twee haakjes al aardig half maleis met
slang doorspekt kunnen schetteren. Af en toe
houden we een koempoelan met nasi goreng en
sateh-fuif bij mij thuis
Good luck for TONG-TONG!!
Joers troelie
RUDY G. HAROEY
1222 W. Columbia, 111.
Beste Oom Tjalie Robinson.
Namens mijne brief kom ik U kennis met U Re
dactie. Op de Tong-Tong-blad. En daar ben ik
Overtuig als abonné van LI te willen ziin aan
geschreven. Alleen wou ik graag van U inlichtingen
te willen hebben en als 't mogelijk is Zou ik graag
als Uwe agentschap willen zijndaar kunnen
we sam-sam werken voor Uwe blad...
In goede vriendschap en kennis teken ik met den
hoogachte
Boeng Jacob K neef el.
Beste Neef,
Wees welkom in de grootste sam-sam van de hele
wereld. Van Nieuw Zeeland tot Canada en van
Argentinië tot Stockholm. En mijn saluut aan je
omdat je branie bent om je op te geven als agent,
hoewel je weet dat je maar een eenvoudige jongen
bent en je Nederlands niet „model" is. Aan jon
gens als jij heb ik les gegeven aan de achtste
school, ik heb met ze gediend als „miel" op de
„bak" van de kruiser Java, ik heb met ze gediend
in de perimeters van de politionele acties (jullie ge
ven de meeste vrijwilligers als er rotwerk opge
knapt moest worden). Jongens (en meisjes) als
jij zijn vermoord omdat ze koppig Blanda bleven.
In de geschiedenis van Indië zaten jullie overal,
als soldaat op de verste blangs, als weegbrugger
of klerkje op de verste buitenposten, in de grote
Lampoekap-kaplampoe njèèèè?" Wat waren er
een sublieme bij en wat een dolzinnige! Kijk eens
naar die lampekap bovenaan met het schip van
Houtman: de steven staat naar rechts, maar de
zeilen staan bol naar links, terwijl de vlaggen weer
wapperen naar rechts. „Belajar roewet", watje-
noemt! Maar hoe dan ook, toewan had z'n zin en
die keek ook no nauw niet. Alles maakten ze op
bestelling Ook Hollandse landschapjes met
molens van Don Quichoten bloemen waar prof.
v. d. Pijl in wilde extase van zou geraken
en als het erg panas was op straat, zette Ali de
grootste lampekap op z'n kop en met z'n lèm-
bènge lichaamshouding leek hij dan precies op de
gedraaide poot van een schemerlamp. Wat heb
ben we toentertijd van alles genoten!
stad met het beroerdste salaris in de beroerdste
buurten. Hoe vaak miskend en achteruitgesteld! En
toch zijn uit jullie gelederen heel wat „grote kangs"
voortgekomen! Saluut! Nu zitten jullie in de on
mogelijkste gehuchten van Nederland, tussen talen
en dialecten die even ver van het Standaard Ne
derlands af staan als Sydney van Los Angelos.
Jullie zitten in Chicago en in Bahia, vaak zonder
sponsors of ambassades en je slaat je er door. Ik
ben er trots op een blad te hebben, waarin jullie
stem gehoord wordt, al was het ook voor het laatst
in de historic: Jv> zra' iir je- dy-tmtantap- srt-ato~ veei'
Indische jongens en „Too's" ontmoeten, die je
begrijpen en je helpen, ook veel heel hoge. Hoe
hoog ze ook zijn, hoe nederig weer andere, wij
hebben allemaal hetzelfde ruime hart van Merauke
tot Sabang, en heel hoog tot de top van de Rin-
djani, de Goentoer en de Wilhelmina-top.
Banjak selamat bij je nieuwe werk, neef, het eerste
pakket TONG-TONGS is op weg naar je toe.
En tot schrijfs van
Oom Tjalie.
tP.S. Voor de niet-verstaander. Indische mensen
voelen zich lidmaat van één grote clan zonder
„gemeneer en ge-mevrouw". Dit is zo gegroeid in
eeuwen van nood of verlatenheid; dat gaat er niet
gemakkelijk uit. Het neef-en-oom-schap legt sterker
fatsoens en verantwoordelijkheidsverplichtingen op
dan welke etiquette ook en is in wezen diep
democratisch. Ook „encanailleert" het niet, maar
heft op.)
COPY VOOR TONG-TONG.
1Altijd naam en volledig adres in linkerboven
hoek pag. 1 van uw copy. Ondertekening met
echte of schuilnaam of initialen aan het slot.
2. Anonyme copy en brieven worden NOOIT in
behandeling genomen. U wordt automatisch be
schermd door het redactiegeheim, nooit door ano-
nymiteit.
3. Als U copy instuurt èn een brief schrijft, op
beide (in de linkerbovenhoek) naam en volledig
adres.