De PRIJS van Tong Tong wordt toch VERHOOGD
ONZE TJANGS
PER NUMMER f 0,40 PER KWARTAAL f 2,25 PER HALFJAAR f 4,— PER JAAR f 7,~
De nieuwe tarieven gaan in per October (laatste kwartaal 1959)
r. r.
TUNG-TONG 15 januari 1959: Wij handhavc.
de prijs van een kwartje omdatdeze prijs een
symbool is voor onze eensgezindheid, want het kan
bestaan in zelfs 5-maal dikkere uitgave voor één
kwartje als we 10.000 lezers hebben als we
straks stevig slaan op één kwartje, maken we er
wel twee kwartjesvan en dan moet je eens zien
hoe we op gang komen!"
Ja, dat schreven we aan het begin van het jaar
en we lanceerden een (voor ons doen) enorme pro-
paganda-campagne, waarmee we niet minder dan
46.000 Indische adressen over heel Nederland
bereikten. We stonden toen op 4000 abonnees.
Zouden we die 6000 er niet bij kunnen krijgen?
Het is niet gelukt. We hebben ons gehele reper
toire adreslijsten afgewerkt. We staan pas bij de
7000 en we weten werkelijk niet meer, waar we
nu nog zullen aankloppen. We zitten bij wijze
van spreken met ons hoofd tegen de zolder.
Zó veel lezers zullen er in de komende maanden
niet meer bij komen en onze intussen mee gestegen
kosten en duurdere werkzaamheden zijn nét aan hun
dode punt gekomen met de detailprijs van een
kwartje Als de stijging had doorgezet ja,
De eensgezindheid is blijkbaar (nog) niet groot ge
noeg om de prijs van een kwartje te handhaven.
Want we staan nu voor de keus ermee uit te
BEZOEK AAN BRONBEEK
Zondag 13 september a.s. vertrek vanaf Hollands
Spoor te Den Haag. Verzamelpunt de hoofdingang.
Route: Den Haag, Gouda, Utrecht, Arnhem.
Kosten circa 10.p.p.. waarbij is inbegrepen de
busrit v.v., entree Bronbeek, gids en diner. Lunch
pakket dient zelf te worden medegenomen. Ver
trek uit Den Haag: 8 uur v.m.
Belangstellenden buiten Den Haag kunnen worden
opgenomen te Gouda om 8.45 uur en te Utrecht
om ±9.45 uur. Verzamelpunt: stations ter plaatse.
Vertrek uit Bronbeek 20 uur Terugkomst in Den
Haag 22.15 uur.
Aanmelden kan geschieden bij mevr. M. Ferguson,
v. Bleiswijkstraat 111, Den Haag. Telefoon 559540
Per postwissel dient betaald te worden aan: mevr.
C. H. v. d. Putten, Medemblikstraat 182, Den
Haag, met vermelding: Tong Tong excursie Bron
beek. De betaling dient uiterlijk 5 september a.s.
in haar bezit te zijn.
De gehele excursie m.u.v. de rondleiding in Bron
beek, staat onder leiding van Wies van Vianen.
(Vervolg Njonja Besar)
luk toe en het volle behoud van de grootheid des
harten, die haar alle jaren door in Indië geken
merkt heeft.
En daarmee kunnen alle Toean Besars en Sinjo
Besars zichzelf geluk wensen.
P.S. We hebben gemerkt dat Njonja Besar hier
in Holland een lelijke bijklank heeft: praatjes heb
ben. verwaand zijn, tyran zijn. En men zei ons:
„Gebruik dat woord maar liever niet, dat geeft
maar schele ogen!" Te deksel, NEEN! We durven
in de laatste tijd niets meer. We durven niet te
zeggen dat we Knil-soldaat waren (moordenaar)
of planter (koeliedrijver), enz. enz. Hiermee geven
we alsmaar toe, dat er reden was voor ons alle
maal om ons te schamen voor ons verleden.
TONG-TONG doet dat NIET. TONG-TONG
durft eerlijk toe te geven dat er kwaaie njonja
besars waren (welk volk is zonder gebreken?),
maar om ter wille van die weinige verkeerden de
grote massa goeden te beroven van een ere-titel
(want dat was het), dat nooit. Altijd maar in het
defensief zijn, altijd maar wegkruipen! Dat hebben
wij toch nooit gedaan? Nu ook niet.
scheiden of in elk geval voor een kleinere groep
te blijven bestaan. Net zo lang tot het begrip bij
anderen rijper wordt. En dat betekent dat deze
kleinere groep méér betalen moet.
We zeggen er direct bij: „een kleinere groep", om
dat te verwachten is dat er mensen zijn, die de
hogere prijs niet betalen kunnen of willen. Zodat
het abonné-aantal terug zal lopen. Dat is niet pret
tig. Maar wat het zwaarste is, moet het zwaarst
wegen: een kleinere groep zal TONG-TONG door
zijn moeilijke tijd heen moeten drukken. Dit is niet
beschamend. Elke krant maakt moeilijke tijden
door. Onlangs is nog een dagblad in Nederland
met een veel grotere oplaag over de kop gegaan.
Dat hoeft niet bij TONG-TONG als een kleine
groep van pl. min. 6000 lezers maar stevig doorbijt.
Bedenk: dit is de eerste maal dat een Indisch blad
in Nederland bestaat. We hebben alle kinderziekten
van een normaal Nederlands blad, plus die uit
Indië, plus de narigheden van een nieuwkomer in
een vreemd land. En toch zijn we steviger in
onze botten geworden.
We zijn immers het stadium van de vrije giften
gepasseerd (het aantal vrije giften is sinds maan
den aanmerkelijk teruggelopen. Begrijpelijk: een
kleien groep kan niet eindeloos blijven geven!), we
zijn het stadium van de vrijwillige hulp gepasseerd
Grand'mamam Tyl: Nous sommes toujours la, a
attendre une petite visite de ceux qui vivent
Ils viennent si rarement! Eh bien, chaque fois
que vous pensez a nous, nous nous réveillons et
nous vous revoyons
LOIS EAU BLEU van MAETERLINCK.
Sentimenteel? Misschien, maar zijn velen van ons
niet geneigd om maar al te graag te vergeten, dat
onze tjang een eenvoudige Indonesische vrouw is
geweest, of dat de moeder van tjang dit was. Is
het sentimenteel om onze grootmoeders en over
grootmoeders eens te herdenken opdat ze, voor een
ogenblik maar, weer tot leven komen?
Ze konden voor de kinderen soms ontzettend
streng zijn want die moesten het verder brengen in
de maatschappij dan zij zelf het hadden gebracht.
Ik geloof, dat de boeloe ajam en de slof in die
tijd beslist niet werden gespaard. Misschien heeft
dat wel, de hemel weet wat voor complexen en
trauma s gekweekt en zijn we nu daarom allemaal
een beetje gek, maar of wij onze kinderen zoveel
beter opvoeden, weet ik ook niet zo heel precies.
In ieder geval wilde ik U, een heel klein beetje
maar, over mijn grootmoeder vertellen, misschien
herkent U bepaalde trekjes van Uw eigen oma.
Oma dan. die al weduwe was, stond altijd klaar
om van het ene kind naar het andere te reizen
als daar narigheid of ziekte was of er een kind
geboren moest worden. Ze kwam met honderd en
één boenkoesans met olè-olè uit de trein stappen,
derde klas, dat was niet zo duur. De halve wagon
hielp haar met sjouwen van de pakjes en haar eer
ste woorden waren steevast: „Zo lief weet je, zijn
ze allemaal voor mij".
Als oma kwam werd er een gendoh gehuurd om
haar bij te staan in de keuken, want dat ze de
scepter over de keuken zou zwaaien was wel zeker.
Ze deed of haar zoon al die tijd dat ze niet was
geweest geen hap behoorlijk eten had gehad en ze
vroeg dan ook al de eerste dag: „Njo, Njo, wat
zal Maatje voor jou maken voor koek?" Zoonlief
die wel begreep, dat hij niet met zo maar iets ge
woons aan moest komen zei prompt: „Keizers
kroon ma". „O, dat is gemakkelijk" zei oma dan
en inderdaad draaide ze haar hand niet om voor
de meest ingewikkelde gebakken en taarten. Hoewel
ik vermoed, dat de gendoh in onze ogen een honden
leven moet hebben gehad, was ze Oma bepaald
(het is niet mogelijk nóg meer gratis vrijwilligers
aan te trekken voor de gegroeide bezigheden), we
hebben een vaste kern kunnen vormen met zorgvul
dig verdeelde taken. Karthoteek en archief begin
nen er toonbaar uit te zien.
Natuurlijk is op vele wijzen het mes erin moeten
gaan. Nóg een onprettig gevolg van de prijsver
hoging: de briefkaartbetaling moet vervallen.
Voortaan gaan alle betalingen per giro, per post
wissel of per ingesloten postzegels (al blijft dit laat
ste riskant).
Onze nieuwe tarieven worden lager naarmate men
zich voor langere tijd abonneert: wie zich voor een
jaar abonneert geeft ons in ruil daarvoor zóveel
„vastheid" dat het risico, verrekend in de hogere
prijzen voor kortere abonnementen, erdoor komt te
vervallen.
Noot: de verhoging geldt niet voor de duur van
nog lopende abonnementen. Wie dus betaald heeft
tot b.v. het eind van het jaar, hoeft niet bij te
betalen, (al zeggen wc natuurlijk niet „neen" tegen
de mensen die vrijwillig bij-storten).
[a toch, wèl is de prijs van TONG-TONG ver
hoogd, maar de basis is verstevigd. Onze mangga-
boom is uit het troetel-potje vandaan en staat nu
in vaste grond!
zeer toegewijd en heeft waarschijnlijk >ok wel veel
van de oude vrouw geleerd. Zo erg oud was Oma
eigenlijk niet, begin vijftig, toch vond ze zichzelf
wel oud en smeerde haar haar steevast in met eau
de cologne en op het „waarom" van haar schoon
dochter antwoordde ze: „Ik ben nu Oma, dus moet
ik ook grijs wezen. Van eau de cologne wordt je
haar gauw grijs Dan wij, die er maar al te ge
makkelijk de verfkwast overheen laten halen om
toch in hemelsnaam wat jonger te lijken.
Ook kon Oma allerafgrijselijkst tawarren. Als de
toekang sajoer na een half uur vruchteloos heen
en weer gepraat eindelijk wanhopig z'n pikoelan
weer op de schouders nam en het erf afsukkelde
kwam Oma tot bezinning en riep: „Ja gendoh,
roep hem terug, het is maar een cent verschil!"
Zo streng als ze voor haar kinderen was geweest
zo erg verwende ze haar kleinkinderen. Ze kon ze
volstrekt niet horen huilen en als je haar smeekte
het kind te laten liggen en het niet te verwennen,
vond ze je maar een wrede moeder.
Tjang is niet eens zo heel oud geworden. Op een
dag toen ze bij haar enige dochter logeerde is ze
in slaap gevallen en niet meer wakker geworden.
En hiermee heb ik al onze Oma'tjes en Tjangs
willen eren en gedenken, want de meesten waren
toch maar dappere wijfjes.
IKS.
(Grootmoeder Tyl: Wij zijn er steeds, om hen
die (nog) leven een bezoekje te brengen
Het gebeurt zo zelden!
En tóch, iedere keer dat jullie aan ons denken,
komen wij weer tot leven en zien wij jullie terug
NAMEN.
We hebben in dit blad al meermalen gelezen over
verbasterde namen, maar het kwam ook dikwijls
voor, dat de gewoonste gebruiksartikelen een apar
te naam kregen van één van de bedienden, die dan
in het gezin gemeengoed werden.
Zo kwam kokkie me eens melden, dat de tjrot-tjrot
op was. „Wat bedoel je kok?" vroeg ik niet be
grijpend. Een beetje ongeduldig dat ik zo stom was
„Tjrot-tjrot nja, boeat sop". Het drong tot me
door dat ze hiermee Maggi bedoelde. Bijna ieder
Indisch huishouden had zo n flesje Maggi vlees
extract in de keuken of op tafel staan. Zelfs de
toekang bami zag ik eens met verve zijn bami be
sprenkelen met iets uit een dergelijk flesje. In ieder
geval was bij ons voortaan Maggi niet anders meer
dan tjrot-tjrot.
