TOMSON
JONGEJIJFVROUWEN EEN EEUW GELEDEN
Deskundige voorlichting Prima snelle service
Sinds 1912 TOMSON Scheveningen
I 1 j •••»•-(
- 1 -'M
i
7
i'ét Mf urt*
M
érii ure*
De Izwcckdingva begeven zich ordelij!: cu zvidcr gewas naar torenkamers, <>m zich gereed re maken, van regen drie ure behoorlijk aan tafc! t£»j
kunnen verschijnen; zij Rcngc.i c aang,v ,:t eb bandenivhiy.es>,1 isasr in onte, en korajrn in hetzelfde morgen -.gewaad, miss zinddyk gebto
vers zijmie, In de eet-zaal, aan tafel plaat» nemende, naar de fchikking en aaavrjting der Directrice en hare SccontöeK,?;
fen iris
1st
Vier ure»
Middagmaal, even als ba ontbijt, bég..nm»t met gebed «o geëindigd met dankzegging. De kweekelingen nemen bij bet «ëdienen ca gebruiken vaii!
ffijs en drank de grootfee welvoegelijkhcid gepaste matigheid in acht, «diende bet middagmaal vervrolijkt worden door betamelijke geljwekkenSi
kweekelingen, onderling e» met de Directrice en W» Secondantes in de Nederduitfchc «n Frsmfvhc talen, naar gelang: Wer verkregeae kundigheden!
te voeten. Een onbetamelijk gedrag san tafel wordt met verwijdering daarvan gefbaft.
Vier
'ut
fijd v»TS tast. De kwcvfcdagvu begcvc.t zich neder ordelijk en zonder geraas uit de eetzaal naar ham kanjers, en verptnwm zich, hetzij door eene»1
ügtcn flaap, hetzij sloor enkele ra:.:. Her is issar ook geoorloofd, om gedurende di<3» tijd, lure Mteder«SsNNn natode» en in' orde te (Hukken efj
«enige andere ftiik» bezigheid, miss »j> bare kwtwr», te verrigten, «n zonder daarbij «Mfge Hiidruehtigheid aan den dag te mogen leggen.
hr'
fuif/ zet ure*
De kweekelingen kleeden zie!»In een zindelijk cu bevallig gewaad, verlchillend van, ca iet» r.ititckctid boven de morgen-klesding, fchlhkea het haag
behoorlijk ïn orde, en vorièhijaen aldus met i>a4aie!i)ütws| san de dtetc - tafel. g?
firn half zes j
We zijn in het bezit van een foto-copie van een
lesrooster waarvan het hierboven gereproduceerde
een deel ervan is. Het is gedateerd: Batavia, den
lsten juli 1824; behoorlijk oud dus al.
Jammer genoeg kunnen we niet het hele lesrooster
voor U afdrukken, dat zou te veel plaats innemen.
Wel wil ik voor U er enige zinnen en gedeelten
uit overnemen en de vragen die er bij mij oprezen,
voorleggen. Mogelijk weet een Uwer er mij ant
woord op te geven.
Allereerst is daar de Gotische s, die je schrijft als
een f zonder dwarsstreepje. Ik weet dat het kinder
achtig is als je moet grinniken en flapen en flaap-
kamer leest inplaats van slapen en slaapkamer. Ook
heeft het woord Katechifatie voor mij een aparte
charme.
Maar laat ik bij het begin beginnen.
De jonge jufvrouwen moesten blijkbaar al vroeg
uit de veren. Het begin van de dag luidt:
's Morgens van half zes tot half zeven ure: Alle
kweekelingen in het instituut staan te half zes ure
in den ochtend op; degenen, wier beurt het is zich
te baden, verrigten zulks, onder opzigt eener se
condante; de overigen kleeden zich in een zindelijk
en luchtig morgen-gewaad en nemen een matige
ligchaamsbeweging in den tuin; om zes ure zal aan
haar koffij en beschuit toegediend worden.
Met deze ene zin beginnen de vragen al. Was het
in die tijd geen gewoonte iedere dag te baden?
Om de hoeveel tijd nam men een bad? Wat verstond
men onder een luchtig morgen-gewaad? In Europa
was toen het Empirecostuum in de mode. Dit was
bepaald wel luchtig en je zou wensen voor de
jonge dochteren van die tijd, dat ze dit hebben
mogen dragen. Maar was het zo?
Ziet U ze ook voor U zoals ze daar rustig en
waardig onder de bomen van een groot erf rond
wandelden en zodoende ,,eene matige ligchaams
beweging in den tuin" namen?
Dan is er Zondag dit: Van half zeven tot half
negen ure. Onderzoek der kleeder-kasten der kwee
kelingen, en betrachting van meer bijzondere reini
ging des ligchaams.
Het blijkt hieruit wel dat men er toen al van over
tuigd was dat lichamelijke reinheid van belang was,
anders zou er niet zoveel tijd voor uitgetrokken
zijn. Of zou de meeste tijd nodig geweest zijn voor
het inspecteren der kleeder-kasten? Konden onze
voor-moeders even slordig zijn als de jeugd nu,
waarop we zo hevig kunnen mopperen alsof het
een nooit vertoonde zonde is.
Van half negen tot negen ure was het ontbijt.
Helaas staat er niet bij waar dat uit bestond.
Maandag en Donderdag had men van:
Na den middag van één ure tot half drie ure:
Onderwijs in zulke handwerken, welke des avonds
niet dan met moeite kunnen geschieden.
Meteen zie ik een onvolledig beeld voor me van
gebogen hoofden bij een, ja wat voor licht? Olie,
petroleum of kaarslicht? En wat deden ze 's avonds?
Haken, dat zou met slecht licht nog mogelijk ge
weest zijn, als het niet te fijn garen was. Haakten
ze in dien tijd al die mooie kanten voor spreien
die omstreeks 1920 al aan het uitsterven waren?
U weet wel met die prachtige patronen. Ik herin
ner me één met kerklelies en ook met geloof, hoop
en liefde. Of waren het andere handwerken die
men 's avonds deed? Weer een vraag waar ik geen
antwoord op weet.
Van half drie tot drie ure: De kweekelingen be
geven zich ordelijk en zonder geraas naar hare
kamers, om zich gereed te maken, van tegen drie
ure behoorlijk aan tafel te kunnen verschijnen; zij
reinigen daartoe aangezigt en handen, schikken het
haar in orde, en komen in hetzelfde morgén-
gewaad, mits zindelijk gebleven zijnde, in de eet
zaal, aan tafel plaats nemende, naar de schikking
en op aanwijzing der Directrice en hare Secon
dantes.
Het is voor mij een hele geruststelling dat er spe
ciaal bij moest staan dat dit zonder geraas en orde
lijk moest geschieden. De jonge jufvrouwen waren
dus werkelijk wel jong.
Van drie tot vier ure; Middagmaal, hierbij mocht
in de Nederduitse taal of in het „Fransch" gespro
ken worden. Een onbetamelijk gedrag werd gestraft
met verwijdering van tafel
Van vier tot vijf ure: Tijd van rust De kweeke
lingen begeven zich weder ordelijk en zonder ge
raas uit de eetzaal naar hare kamers, en verpoozen
zich, hetzij door een ligten slaap, hetzij door enkele
rust Het is haar ook geoorloofd, om gedurende
dien tijd, hare kleeder-kasten na te zien en in orde
te schikken of eene andere stille bezigheid, mits op
hare kamers, te verrigten, en zonder daarbij eenige
luidruchtigheid aan den dag te mogen leggen.
Zouden ze hem ooit door het raam hebben ge
smeerd, zoals wij vroeger, toen verondersteld werd
dat wij ons zonder enige luidruchtigheid op onze
kamers verpoosden?
Van vijf tot half zes ure; De kweekelingen kleeden
zich in een zindelijk en bevallig gewaad, verschil
lend van, en iets uitstekend boven de morgenklee-
ding, schikken het haar behoorlijk in orde, en ver
schijnen aldus met betamelijkheid aan de theetafel.
Hoe was de haardracht in die tijd?
Van half zes tot half zeven mocht worden gewan
deld op het erf. Daarna tot half negen was het les
in dansen of handwerken of „andere vrouwelijke
en huishoudelijke bezigheden, vergezeld van nuttige
gesprekken of voorlezing uit een goed boek".
Wat verstond men onder „een goed boek"?
Van negen tot half tien ure; Op hare slaapkamers
zijnde, ontkleeden zich de kweekelingen dadelijk,
en leggen zich oogenblikkelijk ter ruste.
Natuurlijk hadden ze nog andere vakken zoals
Frans en Engels, geschiedenis, aardrijkskunde en
natuurkunde, rekenen, tekenen en zingen. Het zou
te ver voeren dit allemaal aan te halen.
Ik stel me soms zo voor dat m'n achter-achter
kleinkinderen zich af zullen vragen hoe of ik in
Indië leefde en woonde. En zou het dan niet aardig
wezen als ze in oude, oude TONG TONGS zou
den kunnen lezen hoe het leven in onze tijd en die
daarvoor is geweest? I, K. S.
Vroeger deed BABOE TJOETJI de was, thans biedt
ERRE5 COMBO
U een enorme keuze uit meer dan 80 VERSCHILLENDE WASMACHINES van
's werelds beste merken.
Gemakkelijk te bereiken met tram 8 en 11, bus 23 (L), halte Duinstraat
