VAN HIER EN GUNDER
10
Waroeng „SEDERHANA"
T. R.
AMERIKA
Prima KETJAP TUBAN
FIRMA HELKA
TONG TONG BALSEM
WAAR VOOR ONS GELD OF DE WAARDE
VAN ONS GELD
Meer dan eens hebben wij de stelling horen ver
kondigen: waar geld is, daar is rijkdom en waar
rijkdom is, daar is welvaart. Of, om het met an
dere woorden te zeggen: wie geld bezit heeft het
goed.
Zo op het eerste gezicht lijkt deze stelling juist,
maar is ze wel juist? Laten we samen eens na
gaan wat er van waar is.
U weet, dat wij in het Indië-van-vóór-de-oorlog
met centen, halve centen en hier en daar zelfs
met kwart-centen rekenden. Een ei kostte twee en
een halve cent, voor een stuiver kon je een portie
gado-gado of een boengkoesan nasi. (vult U
zelf maar in) kopen, en een schotel echte tjap-
tjay was bij een chinees voor een kwartje te krij
gen. Toen brak de oorlog uit, de jappen kwamen,
en ineens was het uit met het „goedkope leven
Hoe kwam dat zo?
„Door het andere geld, het japanse geld," zegt de
een. „Door de oorlog," meent een ander. Maar
hieruit blijkt direct al, dat geld bezitten op zichzelf
nog weinig zegt, want het japanse geld, was óók
geld, maar we konden er minder voor kopen dan
met de biljetten en de munten van de Javasche
Bank, en naarmate de oorlog langer duurde werd
dit steeds erger, tot we tegen het eind porte
feuilles vol bankpapier hadden en er toch bijna
niets voor konden krijgen.
Het kan dus doodeenvoudig niet waar zijn, dat
geld bezitten ook rijkdom betekent. Hoe zit het dan
eigenlijk?
De waarheid is, dat ons geld of dit nu munt
geld is of papiergeld doet niet terzake dan pas
waarde voor ons heeft, wanneer wij er datgene
voor kunnen kopen, wat wij nodig hebben. Dat
kan zijn: voedsel, kleding, huisraad, maar bijvoor
beeld ook een tramkaartje, een toegangsbewijs voor
bioscoop, schouwburg of museum. Er zijn weinig
mensen, die zich dit realiseren, maar al ons geld is
in werkelijkheid NIETS waard zolang wij in „ruil"
daarvoor niet de dingen kunnen krijgen, die wij wil
len hebben.
Maar als dit zo is, dan betekent het ook dat
die dingen, die goederen, er eerst moeten ZIJN. Ze
moeten dus eerst geproduceerd, gemaakt, worden
en dan nog voor ons bereikbaar zijn, anders heb
ben we er ook niet veel aan. Goederen, die in
Indonesië, in Amerika, gemaakt worden, of in het
binnenland van Afrika op het veld liggen of in
grote pakhuizen opgestapeld, zijn voor ons van
geen belang zolang wij ze hier, met nederlands
geld, niet kunnen kopen. We moeten dus niet al
leen geld hebben en dat is eigenlijk het aller
belangrijkste ER MOET OOK WAAR VOOR
ONS GELD ZIJN.
Nogmaals: zonder waar is al ons geld (al had
den we een miljoen) waardeloos. Zó waardeloos,
dat we het net zo goed kunnen weggooien, zonder
dat we er armer door zouden worden. Eerst de
aanwezigheid van de goederen, die we graag wil
len hebben, geeft waarde aan het geld.
Wanneer nu de situatie zich gaat voordoen, dat
er wél geld is, maar te weinig of veel te weinig
goederen, dan wordt Uw geld minder waard. In
zo n situatie moet U hogere prijzen betalen, terwijl
Uw inkomen hetzelfde is gebleven. Blijven de
prijzen nu stijgen zonder dat wat U verdient mee
omhoog gaat, dan spreekt men van INFLATIE.
Dat is voor velen misschien een moeilijk woord,
maar het betekent eenvoudig, dat wij met z n allen
voor ons geld méér willen kopen dan er aan goe
deren aanwezig is. Eigenlijk hebben we er dus
zélf schuld aan, dat de prijzen stijgen, namelijk
doordat wij óf te weinig hebben geproduceerd, óf
meer willen kopen dan waarop gerekend was.
En hiermee is in principe ook de oplossing gege
ven: óf meer produceren, óf minder willen kopen
(dus meer sparen), maar U zult wel begrijpen,
dat dit in de praktijk lang zo eenvoudig niet is
als hierboven werd uiteen gezet.
G. L. CLEINTUAR.
Noot: Wij kunnen ons voorstellen, dat bij het le
zen van het bovenstaande allerlei vragen bij de
lezers zijn opgekomen. Zendt U die vragen in, wij
zullen ons best doen ze in deze rubriek te beant
woorden.
Van Hier en Gunder is onze belangrijkste rubriek. Voor het eerst in de historie van de Indische
journalistiek bestaat ergens een vrije uitwisseling van gedachten over de meest uiteenlopende onder
werpen. De Indische burger stuurde destijds haast nooit ingezonden stukken in en doet het nog steeds
slecht in de Hollandse pers. Omdat wij hier vaak „als vreemden" spreken en niet verstaan worden.
In TONG-TONG voeden wij elkaar op. sterker dan uit welke andere kolom ook in dit blad is
hier de psychologie van de Indischman te herkennen.
OPLICHTEN EN LATEN OPLICHTEN.
„Ik vind Uw stukje over Indische oplichters
(TONG-TONG No. 3) erg nuttig. Waarom niet
vaker waarschuwingen voor zoveel andere moge
lijkheden van oplichting
Daarvoor is TONG-TONG te klein. Wapen U
zelf. 1. Begeer niet te veel. 2. Bedenk U langer.
3. Neem zorgvuldiger waar. 4. Ontwikkel waren
kennis. 5. Geloof niet alles.
Handel maakt gebruik van suggestie. Iedereen mag
zéggen „prachtige" kaas, maar U kunt door regel
matig Uw kaas goed te bekijken en aandachtig te
proeven WETEN of kaas prachtig is of niet. Kijk
NOOIT naar prijskaartjes, geloof geen adjectie
ven als „prachtig", „kwaliteit", „super", „model",
„koopje", etc. Bedenk dat 100 gram maar een ons
is en 500 gram maar een pond. Dat 4,99 tóch
5,- is. Onthoud prijzen van een hele week.
Reken na.
Vijf dagen lang staat op het prijskaartje: „fijne
belegen kaas, 29 ct per ons". Zaterdag hangt er
een GROOT bord: „EXTRA AANBIEDING. 500
Gram fijne belegen kaas voor maar 1,49". Nu
moet U NIET denken: ai, banjak veel voor erg
goedkoop. U rekent gewoon: 500 gram is 5 ons, a
29 ct. is dat maar 1,45. Die extra aanbieding is
dus 4 ct. duurder. NIET kopen.
Met vlees is dat moeilijk, want U mag er niet in
knijpen om „empoek-nja" te voelen. Koop dus altijd
goedkoop vlees, maar leer GOED KOKEN. Ove
rigens zijn de meeste verkopers niet zulke bedrie
gers. Ze hebben gauw door of U bij de pinken
bent en dan wordt U goed bediend. Maar goed
gelovige sufferds worden altijd overal bedrogen.
En ze verdienen het
Stichting „Dennenrust", tehuis voor be-
jaarden Gerepatrieerden J
Hartenseweg 50 - RENKUM - Tel. 08373-234
Zoekt in verband met voortzetting van de
studie der huidige krachten per 1 jan. a s.
A. Verpleegster met Diploma A., als lid
van de staf.
B. Algemeen assistente, voor diverse werk-
T zaamheden.
X Sollicitaties te richten aan de Direkteur.
Dag tierrest raat 85» Tel. 325911» Den Haag
levert prima Indische Diners' (4 gerechten)
desgewenst THUIS bezorgd.
Abonnementen mogelijk naar de behoeften
van het gezin.
Inlichtingen ter zake worden gaarne verstrekt
Eet voordelig! Eet smakelijk!
X
„Hoe zit dat, Tjalie? Is het feit dat je benoemd
bent tot Lid van de Maatschappij der Nederlandse
Letterkunde, geen nieuws voor TONG-TONG?
Is dat toch weer die typische Indische bescheiden
heidOf is dat lidmaatschap je niets waard?
Spreek op!"
H. W. L. de Bruin.
Het berichtje is in bewerking geweest, maar wér
kelijk helemaal „overgroeid" geraakt door ander
werk en veel beslommeringen. Inderdaad heeft die
bescheidenheid onbewust natuurlijk ook een woord
je meegesproken (ik ben tóch wat ik ben: Indisch):
het lidmaatschap is inderdaad een eerbewijs.
U houde mij nochtans ten goede als ik er tongue-
in-cheek" over spreek. Mijn privé historie op
dit terrein is wel bijzonder komisch. Twintig jaar
geleden werd ik namelijk voor de hoofdacte af
gewezen voor de aantekening „Nederlands hoe
wel ik één van de beste leerlingen was in dat vak.
Nu word ik, „redacteur van die petjo-krant", be
noemd tot Lid van de Maatschappij der Neder
landse Letterkunde! Hoe verwarrend moet dit zijn
voor onze schoonsprekende gemeente, die zich
distancieert van een „petjo-spreker" en assimileren
wil naar een maatschappij, die juist mij de eer van
een literair lidmaatschap opdraagt tsk-tsk-tsk!
..Die Indische jongens zijn zó sloom en zó indo
lent! Wat bereik je met je stuwkracht?"
X.
Wel eens water voor een sluis zien staan? Zo
sloom. Zo indolent. Dan draait een heel eenvou
dige toekang pintoe aer de sluis open. Heb je dan
de enorme vaart en kracht van het water gezien?
Ik ben maar een gewone toekang aer en ik draai
langzaam stukje voor beetje een sluis open van
duizend-en-één mogelijkheden. V/ie verstandig is,
hij gebruike de vrijkomende energie. Er kan on
gelooflijk veel zegenend werk uit voortspruiten.
Want ik geloof dat ik zo zoetjes aan de Indo ken.
De generaal en de soldaat, de gouverneur en de
schrijver 3e klas, de grootgrondbezitter en de
weegbrugger, de arbeider en de artist. Ik ken
zeer vele verborgen waarden. Als men de juiste
methode weet om deze waarden „los te maken
let op: Holland zal er opnieuw wél bij varen.
Verrast Uw familie of vrienden met een blik
Per blik van 4 LITER f 28-franco LLS-A.
Monsters op aanvraag, zo ook prijzen voor
zendingen naar andere landen of voor
meename aan boord-
Anjerlaan 4 - Warnsveld - Tel. 06750/4873
l
Ga er speciaal voor zitten, want het is de wonderlijkste advertentie van TONG-TONG, een advertentie
voor het equivalent van de bekende „obat matjan", op initiatief van dokter Rama Polderman in Neder
land gefabriceerd naar oude Indische kruidenrecepten, in wijde kring beproefd en perfect bevonden, thans
in de handel gebracht als
bij de Administratie van ons blad te bestellen 4 f 2,50 per proefpotje van 30 gram. De redactie van
TONG-TONG staat uit volle overtuiging geheel achter dit branie-initiatief gebaseerd op oude ervaring
en grote kennis.
