HET SCHOT
m
16
0$
(FOTO: RET EL HELM RICH)
SPREEKWOORDEN VOOR NONO
Juf: „Nono, zég eens wat ik hier moet invullen:
Er schuilt een in het gras".
Nono: „Er schuilt een sprietje in het gras
Andere keer: „Nono, hoe is dat spreekwoord ook
weerHet zijn sterke benen
Nono: waaraan de wespen knagen
Weer een andere keer: „Nono, beter hard geblazen
dan de mond De juffrouw blaast demonstra
tief met bolle wangen en Nono zegt met grote
ogen: dan de mon bledós!"
Tot slot: „Maak dit spreekwoord eens af, Nono:
Wie in een glazen huisje woont, moet niet
Nono: uitklejen!"
Het gebeurde eind 1947 op een grote spoorbrug
over de kali Porrong bij Tarik in Oost Java. We
hadden er 5 maanden lang hard gewerkt aan de
herstelling van 4 opgeblazen overspanningen, maar
op die dag dat dit gedenkwaardige schot viel, wa
ren we de narigheden practisch te boven.
Het werk liep gesmeerd onder toezicht van de
Bouwkundige Naudin en de opzichters Van der
Steen, Tjoa en Du Long. We hadden gereedschap
kunnen lenen van het Geniebataljon van de Mari
niers, en overal op de brug werd er gemonteerd,
geboord en geklonken. We schoten hard op. Ik
stond er eigenlijk bij voor de „stasie
De regentijd was pas ingezet, en onder de brug
stoomde sinds kort een trage bruine watervlakte,
meer dan 100 m breed met grote draaikolken ach
ter de pijlers.
In de droge tijd is de Porrong een kleine hel
dere kali, niet meer dan kniediep slingerend door
een brede zandvlakte (de Bedding) tussen twee dij
ken. Maar als de Moeson doorkomt gaan de slui
zen in de kali Solo open en dan verandert dat in
eens. Het was nu een echte brede rivier, op som
mige plaatsen meer dan mans diep.
En daar stond ik dan, hoog boven het water op
de brug, en keek naar de wolken en de klapper
bomen en de kali en soms ook naar het werk.
Ik verveelde me.
Er was overigens nog wel wat anders te zien. De
P.T.T. was ni. ook bezig met herstellingen. De te
lefoonlijnen (herinnert u zich nog die guirlande
langs iedere spoorweg in Indië?) waren natuurlijk
ook stuk, en een paar oudgediende P.T.T. toekangs
waren bezig nieuwe lijnen te spannen.
Vroeger hadden de telefoonpalen op de brugpij-
lers gestaan, maar zolang wij daar aan het werk
waren kon men er geen nieuwe palen plaatsen.
Tante Pos trok de draadjes daarom direkt van de
ene oever naar de ander, tussen twee zware bok
ken die op de dijken waren opgericht.
Eenvoudig was dat allerminst. Telkens ging er zo n
brave P.T.T.-er het water in met zijn kawat, waad
de zover hij kon, maar moest dan zwemmen.
Van boven af zag ik hem dan tegen de stroom
inploetcren, langzaam ronddraaien in de kolken,
om dan, als hij te moe werd, af te drijven en heel
in de verte weer aan land te komen. Aan dezelfde
over waar hij gestart was! Keer op keer mislukte
het zo. Totdat ze eerst één, later een tweede en
meer draden moeizaam toch door het water trok
ken en vastmaakten.
Nog voel ik een stille bewondering voor de volhar
ding waarmee die vier kerels met hun grijze man
doer deze moeilijke opdracht destijds uitvoerden!
Dien middag kregen we bezoek. Een paar Mari
niers waren aan het „proefrijden met hun rail
jeep. (Dat is een jeep met spoorwielen die als
motorlorrie op de spoorbaan wordt gebruikt.)
Deze jongens hadden ons maanden lang met een ge
ïmproviseerd motortreintje vervoerd van Soerabaja
naar het werk en terug, totdat de S.S. zelf weer
een opgelapte locomotief ter beschikking kon stel
len. Nu kwamen ze weer eens kijken hoever wc
gevorderd waren. Per slot van rekening hadden zij
achter die demarcatielijn ook niet veel te doen.
Ze hadden de brug het laatst gezien toen die als
een troosteloze hoop verwrongen staal op de droge
kalibodem lag, tussen het puin van de pijlers en
ze waren echt vol bewondering voor ons werk.
Maar daarover kun je niet blijven praten, en ook
dat gesprek stokte.
„Zullen we eens gaan schieten?" stelde er een voor;
en zo begonnen we uit verveling te schieten.
Als schijf diende de schacht van een klapperblad
rechtop in de grond gestoken aan de voet van de
dijk, een eindje stroomafwaarts.
Natuurlijk was het toen met werken op de brug
gedaan!
„Wilt u ook eens schieten meneer?"
Ik wou wel; bovendien zou ik een figuur geslagen
hebben als ik het niet had gedaan. Dus legde ik
ook aan op dat klapperblad.
Het schot viel. „Raak" schreeuwde iemand voor
barig. Ik herinner me een fluitend geluid en zag
een vreemde rechte streep in het water.
Niet begrijpend, met een gevoel dat er iets hele
maal mis was, keek ik om me heen.
„Aaaah toean kenah kawat telepon!" riep een van
de toekangs.
En zo was het. Eén van de zo moeizaam overge
trokken draden was weer in het water gevallen.
Schuldbewust keek ik naar de vijf stille gedaanten
op de dijk.
„Bagi mana
Tja, wat doe je in zo'n geval. Iedereen is te
beleefd om te lachen en dan voel je je dubbel op
gelaten.
We zijn maar gewoon weer aan het werk gegaan.
Maanden later hoorde ik er weer van. Er waren
besprekingen geweest „op hoog niveau De hoof
den van de verschillende Gouvernementsdiensten
hadden plannen beraamd en coördinatie gepleegd,
en mijn chef vertelde mij daarvan datgene wat ik
behoorde te weten.
We zaten lekker gebaad op een platje en ik vond
alles goed. Ineens zei hij: „Verbeeld je, die vent
van de P.T.T. (ja, hij zei „die vent", maar dat was
niet onaangenaam bedoeld; wij kenden beide ir. D.
en waardeerden hem en zijn werk zeer) die
vent van de P.T.T. wou beweren dat personeel
van de S.S. moedwillig telefoonlijnen had vernield!
nap jij wat dat geweest kan zijn???'
„Ze zijn gek!" antwoordde ik; en daarmee was de
zaak afgedaan.
Maar helemaal terang was dat zo natuurlijk niet.
Misschien dat ik dit verhaal daarom nog eens
vertel. Overigens was onze collega van de P.T.T.
niet goed ingelicht.
„Niet wij" van de S.S. hadden telefoonlijnen ver
nield, maar Ik had Hoogsteigenhandig op vrij
grote afstand die kawat doormidden geschoten.
Wie doet me dat na!
W. H.
DEPèNTèR PèPèRKö-èK
Soerabaia 1938, ca. 6 uur s middags. Pa, ma en
kroost zitten op het platje te genieten van de on
dergaande zon.
't Kroost, moe gespeeld, heeft zijn voeten gewassen
en schone hansop aangetrokken, in afwachting van
„eten en dan naar bed".
Komt een toekang roti voorbij.
„Bröt, bröt, rotiiih". Bekende roep in Soerabaja
in die tijd.
„Bröt, bröt, rotiiih' en dan even later: „Depèn-
ter pèpèrkö-èk".
„Wat verkoopt die vent?" vraagt er één.
„Brood".
„Ja, dat weet ik ook wel, maar dat laatste, wat
zegt hij daar". Allen luisteren
,,Brót, bröt, rotiiih, depèntèrpèpèrkö-èk".
„Tjoba, roep hem".
„Roti, roti, man, sini, sini". 't Kroost gilt de hele
buurt bij elkaar, maar de toekang roti hoort t en
dat is het voornaamste.
Toekang roti duwt zijn geel wagentje op twee fiets
wiel en moeizaam 't met grind bezaaid erf op, tot
vlak bij het platje.
„Djoel apa, man".
„Roti, nja".
„En itoe njang lain, apa itoe?"
„Depèntèrpèpèrkö-èk, nja".
„Tjoba, lihat
Toekang roti klapt het deksel van zijn gele wagentje
open, duikt in zijn wagentje en houdt dan triom
fantelijk een pak in zijn hand.
Ma neemt het pak over, pa en kroost kijken nieuws
gierig wat er opstaat en dan barstten ze allemaal
in lachen uit.
„Jah, gewone DEVENTER PEPERKOEK
Het raadsel van de mysterieuse roep is opgelost.
Om de toekang roti niet teleur te stellen koopt ma
een pak en drie dagen lang heeft het kroost depèn
tèrpèpèrkö-èk op brood mee naar school.
K. E. S.
"asional" L?'
ÜOrt mikcu
WeetjenogDie roep door de stille straten in het
namiddaguur: ,,T joeoeoeoes! Klombèn! Soesies-
brot!En die klombèn dat was dan colom-
bijn. En die tjoes, wat was de roomsoes. Mon
Dieu. wat een overheerlijke roomsoezen waren dat
voor zes cent! Na de oorlog kwam er een beetje
(erg) de klad in en was de room vaak zó vol
agar-agardat het wel een stuk zeep leekMaar
de andere „tartjies" waren nog steeds opperbest.
Kregen we ze nóg maar voor dat geld!
