TEMPO DOELOE
DE
KRONINGS
FEESTEN
Enige foto's uit het fotoboek „Tempo
doeloe", dat E. Breton de Nijs op het
ogenblik bezig is samen te stellen, en dat
in de eerste helft van 1961 bij de firma
Querido te Amsterdam verschijnen zal. Het
zal ruim tweehonderd, meest grotere foto's
bevatten uit de periode 1870 tot ongeveer
1914. Hier volgen er enige van met bij
behorende tekst.
Een uitzonderlijke gelegenheid om feest te vieren
als de kroning van de jonge Koningin Wilhelmina
in 1898, liet men zich in Indië niet ontgaan. Over
al werd een week lang feest gevierd, van 31 augus
tus tot 6 september. In de grotere steden en in de
kleinere plaatsen organiseerde men spontaan en
officieel plechtigheden en feestelijkheden: recepties
en diners, gala-bals, gecostumeerde bals (voor vol
wassenen en kinderen) allegorische optochten,
bloemencorso's en voor de bevolking natuurlijk
volksspelen als mastklimmen, zaklopen enz.
Elke wijk, elke bevolkingsgroep werd gemobili
seerd: elke „plaats" (aanduiding voor stad of
dorp) had z'n versierde poorten, z'n vlaggen met
wimpels en cocardes, z'n feestelijke verlichting
met oliepitjes en gaslicht en z'n vuurwerk.
Van deze kroningsfeesten zijn talrijke foto's ge
maakt, al dan niet ingeplakt in herdenkingsal
bums. Het mooiste album is misschien wel dat
van Soerabaja, samengesteld door een van de bes
te fotografen van die tijd, de firma Kurkdjian.
Vandaar dat in deze reeks van oude foto's Soera
baja fraaier vertegenwoordigd is dan Batavia.
De feestelijkheden concentreerden zich vooral in
de „plaatsen des vermaaks" en dat waren natuur
lijk in de eerste plaats de sociëteiten, maar in de
steden ook de café's en restaurants (die altijd
„Maison" heetten). In Batavia waren het De Har
monie, de Concordia, de Planten- en Dierentuin,
Maison Versteeg, Houpt en Stam en Weyns en in
Soerabaja de Stadstuin en Maison Grimm („patis
siers, cuisiniers en glaciers op de hoek van Kra-
mat Gantoeng en Pasar Besar. Weken tevoren ad
verteerden de verschillende toko's en magazijnen
(vert, van Fr. magasins) vlaggedoek, cocardes en
frondelen met rozetten en koppluimen „in natio
nale kleuren en geheel van oranje" voor de paar
den. Bij de firma Krapp kon men, behalve met
prachtige Franse namen aangeduide stoffen, ook
waaiers van hout kopen „met de beeltenis van
H.M. de Koningin, met de hand beschilderd of
„charivaries met koninginnekoppen in goud ge
vat." Op 5 september was de allegorische optocht
met het bloemencorso. Het einde van de stoet
was bij restaurant Grimm. Ze trok zeer veel be
kijks, al had volgens het Soerabaiaasch Handelsblad
het enthousiasme der burgerij wel wat groter kun
nen zijn. Er was een Kroningswagen (een foto
staat in het Gedenkboek Oud-Socrabaja door G.
H. von Faber, 1931) waarop het borstbeeld van
de Koningin geplaatst was. Bij restaurant Grimm
waar de optocht eindigde, steeg de Nederlandse
Maagd van de Provinciewagen „en plaatste een
kroon op het borstbeeld van H.M. de Koningin.'
Daarop volgde een défilé langs het gekroonde
beeld door de aanwezige detachementen troepen.
Het spreekt vanzelf dat het in Soerabaja bij Maison Grimm bijzonder druk was, zoals de foto's laten zien.
De toiletten en de hoeden van de dames en meisjes waren óf uit Parijs geïmporteerd, óf door een gere
nommeerde modiste gemaakt of eenvoudig door de djajt (naaister).
Een zeer smaakvol versierde bendy, met twee allerliefste Indische meisjes reed in de allegorische optocht
mee. Ze werden door de fotograaf op de 'gevoelige plaat' vastgelegd, en zo niet voor de eeuwigheid dan
toch wel voor een groot aantal jaren. De foto bevindt zich na ruim zestig jaar in een voortreffelijke
staat, geen vlekje, geen enkele verkleuring, slechts een enkel krasje.
16
