P.A.M.S.-C.M.S.-REUNIE
BATIG SLOT
D. M. G. KOCH
BOEKHANDEL PAAGMAN
„HET LEVEN BEGINT BIJ 40"
Links: onze ouwe, trouwe P.A.M.S. Rechts: „Lange Haan', tweede van rechts, met enkele oud-leerlingen van de kweekschool
13
Deze boekbespreking schrijf ik ,,op de valreep
op speciaal verzoek van een oud en goed vriend,
Ivo Veenstra, Zijn vrienden zijn mijn vrienden. En
dat geldt dus ook voor D.M.G. Koch, die ik per
soonlijk gekend en zeer gewaardeerd heb al lag
ik nogal eens met hem ,,in de clinch Het boek
waar het om gaat, heet „Batig slot", behelst 24
korte biografieën van „prominente figuren uit het
oude Indië", geschreven door Koch, en een slot-
biografie van Ivo Veenstra over Koch zelf, die
ons sinds kort door de dood ontvallen is. Het
voorwoord van dit boek werd geschreven door prof.
dr. I. Samkalden.
Daarzo! Een socialistisch vuurwerkje in een ko
loniaal blad als Tong-Tong! En vrienden van
Tjalie! Toch zeg ik dit verre van met de bedoe
ling om „geëxcuseerd" te zijn, maar alleen om
duidelijk te maken, dat ik dit stukje moet schrij
ven „op de valreep", d.w.z. met minder dan ge
wone toewijding. En dat is nooit leuk als het om
vriendenwerk gaat.
Is het woordje „vriend niet te vaak gezegd? Per
sé niet. Als ik U vertel dat in deze bundel de
portretten verschijnen van zulke figuren als Van
Heutsz, Dr. Tjipto Mangoenkoesoemo, mr. J. P.
graaf van Limburg Stirum, Thamrin, Teun Otto-
lander, E. F. E. Douwes Dekker, ir. Bosscha,
Wijbrands, Hadji Agoes Salim, Berretty, ach zo
veel mensen van wérkelijke allure, die ons dus her
inneren aan Indië op zijn ruimst, zijn breedst, zijn
braniest en zijn ondernemendst, dan begrijpt u
wel: al deze mensen zijn op een bijzondere wijze
vriend van ons allemaal.
En ons dan opeens realiserend dat we ze eigen
lijk zo slecht kennen hoewel ze onze tijd en
onze historie op een fenomenale wijze hebben hel
pen maken! dan kunnen we alleen maar dank
baar zijn dat dit boek bestaat, dat wij het hebben
móeten om mét ons pro en mèt ons contra in
elk geval een solider en waardiger kennis te heb
ben van ons tropische leven.
Misschien zet u zich (evenals ik soms) alvast wenk
brauwfronsend aan het lezen, denkend: dit wordt
een „batjok-partij", of: dit wordt vast een zoete-
stroop-smeerderij. En dan zult u (evenals ik) op
een (in deze tijden van politieke dwarszitterij) ver
rassend prettige wijze ontdekken dat Koch ze alle
maal benaderd heeft als vriend, dus met de wil
om ze allemaal zo eerlijk mogelijk te zien. Dus ook
de verdienstelijke kanten aan de vijand, dus ook
de feilen aan een vriend, juist omdat hij vriend is.
Kortom: dit is een boek, samengesteld door een
„ouder en wijzer Indischman".
Er is nog steeds veel te weinig geschreven over
Indië en over de mensen, die Indië boeiend en be
langrijk maakten, ja meer nog: rijp voor het hui
dige bestaan als zelfstandige staat Indonesia. Ze
hebben er allemaal aan meegewerkt, van Van
Heutz en Ottolander tot Soetomo en Tjipto toe.
Heeft Koch ons dat willen zeggen met deze bundel?
In elk geval zullen wij bij het lezen van deze bio
grafieën ons vaak schamen over ons eigen véél te
oppervlakkige en nochtans véél te aanmatigende
oordeel over wat tóen gebeurde en wat nü als
gevolg daarvan gebeurt. Hier is een man aan het
woord, die op het eind van zijn leven alleen stond
op een heel hoge top en van daar af wijd en
breed en mild overzag. Hormat!
Had Koch gebreken? Heeft dit boek gebreken? Ja.
Goddank. We hebben vooral hier in Neder
land zoveel volmaakte meningen van volmaakte
allesweters moeten aanhoren, dat we er ijl van
werden in het hoofd. En nu met Koch opeens weer
vaste, menselijke grond onder onze voeten voelen.
Maar „al bij al": beweegt ook Tong-Tong zich
niet op het terrein van het liefdevolle en toch zo
eerlijk mogelijke onderzoek van „Het Indische Ver
leden van Nederland'" en doet ook Tong-Tong
dat niet met tekortkomingen? Koch deed niet an
ders. Dus is hij een van ons. „Old Man, you died,
but you will never fade away!
T]AL1E ROBINSON
P.S. En dit persoonlijk voor jou, Ivo: net zo
min als „Batig Slot" een „sentimenteel heim-
wee-boekje" is, is ons werk aan Tong Tong een
sentimenteel terugblikken op een voorbij leven.
Nooit zijn de doden dood, als hun werk de leven
den voorbij leeft.
BATIG SLOT door D. M G KOCH
Verkrijgbaar bij:
Fred. Hendriklaan 217b - Den Haag
Telefoon 543 700 Giro 185783
De doorsnee Indischman van tempo doeloe zag.
als hij „de vier kruisjes erop had zitten' zijn pen
sioengerechtigde leeftijd al voor de deur staan en
maakte zich al klaar om te gojang kaki en te toeng-
goe mati. Dat was tempo doeloe. De tijden zijn
veranderd en daarmee de omstandigheden en dus
ook de geestelijke instelling. De doorsnee Indisch
man merkt hier in Holland b.v. dat die pensioen
gerechtigde leeftijd nog een kwarteeuw veraf ligt
en dat er nog heel wat te leven en te werken valt
(Goddank). Maar helaas heeft hij ook vaak ge
merkt dat men een leeftijd van veertig jaar om op
nieuw te beginnen in het nieuwe vaderland onaan
vaardbaar acht. De belangstelling schijnt bijna
hoofdzakelijk uit te gaan naar werkkrachten van
20—30.
Gelukkig is dat maar schijn. Talloze bedrijven en
industrieën zien grager wat ouder en ervarener
krachten in dienst komen dan de over het alge
meen nogal rusteloze jongeren. Nu ziet men de
advertenties voor oudere krachten verhoudingsge
wijs niet zoveel in de honderdtallen dagbladen en
periodieken in Nederland. Maar dat komt ook
omdat er een in alle eenvoud (maar grote doeltref
fendheid) werkende Stichting bestaat, die voor
rechtstreekse contacten tussen bedrijven en veerti
gers zorg draagt: de Stichting „Het leven begint
bij Veertig". Deze stichting heeft in de zes jaren
van haar bestaan niet minder dan 18000 veerti
gers (mannen en vrouwen) aan betrekkingen ge
holpen. En het cijfer stijgt (door het sterke ar
beidstekort) nog steeds aanzienlijk. De Stichting
heeft ook zeer veel nuttig werk gedaan voor re
patrianten. Dat is in niet geringe mate te danken
aan haar alg. secretaris, Jhr. H. C. W. Gockinga,
ook een „oud-gast" met een langdurige en respec
tabele staat van dienst, met daarna (ondanks de
Jappenkampen!) nog zeer werkzame activiteiten
o.m. als Thes. Gen. van het Rode Kruis afd. In
donesia en lid van het Nassi-Comité. Met zijn
„goede neus" voor wat de Indischman ligt en
daarnaast zijn ruime kennis van het Nederlandse
bedrijfsleven heeft hij menige voortreffelijke „sam-
boengan" tot stand gebracht.
Zeker wordt niet iedereen op zijn wenken bediend,
maar wie zich als deelnemer inschrijft 10,
per jaar) krijgt elke veertien dagen het orgaan van
de Stichting toegestuurd met hele „rentengs ad
vertenties. Dé kans móet komen! Advertenties
waarin men zichzelf aanbiedt, kosten maar 0,75
per vier regels. En het orgaan wordt door alle
werkgevers in Holland met grote aandacht gelezen!
Wie nog aarzelt, schrijve nu toch maar gauw
naar de Stichting, N.Z. Voorburgwal 288, Am
sterdam C. Een goed begin in het nieuwe jaar is
het halve werk!
Op 7 Januari vond een (te kleine) koempoelan plaats van oud-leraren en
-leerlingen van de Salemba-schol en en het weerzien van oude sobats wekte
zó begeesterend dat onmiddellijk is besloten dit over te doen.
Maar dan groter, nee groots! Waar zijn al die Salemba-C.M.S,-ers-
P.A.M.sers enzovoorts! Kom lui. zijn jullie nóg bang voor lange Haan? Nee:
dan volgende keer ook!
Notéér alvast, houdt die datum vrij:
28 oktober 1961, Den Haag.
Er volgt nog nader bericht. Laat ze in Den Ilaag weten dat „er is geen school
op Java die de C.M.S. kan slaan."
Je kunt dan al die leraren zo maar in t wild zien lopen en je hoeft niet meer
te spieken. Maar geef wel alvast je adres op én van een eventuele niet-
TONG-TONG-lezer-C.M.S.er (bestaan die lui?) die je kent. aan:
J. H. WESSEL,
Pieter Langendijkstraat 422,
Den Haag, tel. 660528.
En luister dan naar de TONG-TONG
