A
rm
TiNG
DE KUNST VAN BAU
„ONS BELANG
Verleden en heden
tóSwï«wip
Mr. ARNOLD KICHHOLTZ
Vroeger „ONS ALLER BELANG"
Nationale Algemene Risico
Sociëteit
Voor abonnees t
f 3,50 per 3 regels,
elke regel meer, één
pop meer.
Voor niet - abonnees t
dubbel tarief. Alléén
bij vooruitbetaling.
13
„De kunst van Bali, verleden en heden" is de
naam waaronder tot 1 mei in het Gemeentemuseum
te Den Haag een wel zeer uitgebreide tentoonstel
ling wordt gehouden van oude en nieuwe kunst
voorwerpen uit Bali.
Het eiland Bali heeft altijd op onze verbeeldings
kracht gewerkt. Het was en is een geliefd vakantie
oord en men beschouwde het als een paradijs op
aarde. Wie weet niet te vertellen hoe prachtig Bali
is, wat een mooi en kunstzinnig volk de Baliërs zijn.
„Maar" zo vraag je je bij een bezoek aan deze
expositie af, „hoe komt het dat juist op Bali zo'n
rijkdom en verscheidenheid aan cultuur bestaat?"
Een verklaring daarvoor is wel bijzonder moeilijk
te geven. We kunnen hoogstens enige vrij alge
meen bekende bijzonderheden opschrijven, die mis
schien de oorzaak ervan zijn geweest. Het eiland is
vrij klein: de oppervlakte beslaat 1/6 van die van
Nederland. Het inwonertal is ongeveer 2.000.000: de
bevolking is er dus even dicht als hier. Door de
vruchtbare bodem en de regelmatige regenval
heeft de bevolking steeds in zijn eigen onderhoud
kunnen voorzien. Meer dan 1000 jaar geleden kwam
de Hindoe-godsdienst rechtstreeks van India naar
Bali en de andere eilanden. Toen daarna de Islam
steeds meer veld won op de andere eilanden bleef
Bali het Hindoeïsme aanhangen en raakte zo ge-
isoleerd. De Baliër vergeleek zijn eigen levenswijze
niet met die van andere volken en beschouwde
de zijne als de enig bestaande. De godsdienst
beheerste zijn leven en beïnvloedde de kunst. D.w.z.
alle kunstvoorwerpen werden gemaakt voor de tem
pels en aangezien het gebruikte materiaal (het
zachte parassteen, boombast, hout) zeer veel van
het tropische klimaat te leiden had was regelmati
ge vernieuwing nodig.
Alle kunstvoorwerpen werden gemaakt volgens de
bestaande opvattingen en naar het voorbeeld van
de reeds bestaande voorwerpen en droegen geen
eigen persoonlijk karakter. Wié de beschildering,
het houtsnijwerk of het beeldje hadden gemaakt
was niet belangrijk, wel, dat het kunstvoorwerp
voldeed aan alle eisen. Zo is de schilderkunst ge
bonden aan de z.g. wajangstijl. De dalang, die het
verhaal vertelde en de voorstelling gaf had voor
iedere figuur en ieder soort tafereel een vaste
plaats. Om de verschillende goede en slechte per
sonen van elkaar te onderscheiden zijn aan
wajangpoppen allerlei bijzonderheden aangebracht,
die naarmate het repertoire en dus het aantal pop
pen zich uitbreidde steeds fijnzinniger werden.
Doordat de hele bevolking vertrouwd was met
deze regelmatig terugkerende wajangvoorstellingen
was ook iedereen op de hoogte van deze aan de
poppen aangebrachte onderscheidingstekens. Schil
ders en beeldhouwers gebruikten deze dus in hun
werk. Wil men de beschilderingen begrijpen dan
moet men iets van de wajang afweten. Ook nu nog
bestaat in Bali de traditionele kunst, maar er
heeft zich in de laatste vijftig jaar een moderne
richting ontwikkeld. Europese schilders, o.w. Bon
net en Spies, vestigden zich te Bali en brachten
nieuwe inspiratie. Bij nadere beschouwing blijkt
echter, dat veel van de nieuwe motieven terug te
vinden zijn in de oude kunst, met name het deco
ratieve gebruik van bomen en planten en het uit
beelden van vogels en ook andere dieren. Nu ech
ter worden naast de volksverhalen de alledaagse
dingen uitgebeeld. De wijze van werken is vaak
nog wel traditioneel en het werk is dus als „Ba-
lisch" herkenbaar, maar in de keuze en behande
ling van zijn onderwerp is de kunstenaar vrij,
waardoor zijn werk een persoonlijk karakter draagt.
Nog steeds is men geneigd dingen van elkaar over
te nemen, zodat men in een schilderij van een Ba-
lisch schilder ineens een „rug van Bonnet" ontdekt
of een „arm van Walter Spies". Men heeft dit
nooit als plagiaat beschouwd, omdat zovele eeuwen
de kunstenaar niet belangrijk was, maar het alleen
ging om het kunstwerk dat volgens de heersende tra
ditie werd vervaardigd. Toen Bali echtersteedsmeer
werd bezocht door Westers georiënteerde bezoe
kers ontstond er een vraag naar dit typisch Ba-
lisch werk, maar aangezien de Westerling niet
thuis is in de bestaande legenden, waarvan de
oudere werken een uitbeelding zijn, maar wel oog
heeft voor de prachtige natuur, werd het voor de
Balische kunstenaars van nut ook het landschap en
het dagelijks gebeuren uit te beelden.
Het is dus wel zeker dat er in Bali door invloed
van buitenaf een omwenteling heeft plaatsgehad,
echter met volledige handhaving van de rijke tradi
tie en de eigen stijl.
De tentoonstelling, die op het ogenblik nog in
het Gemeentemuseum te zien is, ontstond door
het initiatief van de kunstschilder Rudolf Bonnet,
die al enige tijd met het idee rondliep. Dankzij de
medewerking van Ir. Th. A. Resink kon toen een
begin gemaakt worden met de plannen. En met
de hulp van de heer I. Goesti Madé Majoen,
conservator van het Museum te Den Pasar, Prof.
Hooykaas te Londen en de heer J. Soegiarto,
assistent aan het Javaanse Instituut voor Taai
en Letterkunde te Leiden kon de expositie tot
een succes worden.
„Het is de meest uitgebreide Bali-tentoonstelling,
die er ooit gehouden is of gehouden zal worden",
zo verzekerde Rudolf Bonnet mij. Ik zal mij er
dan ook niet aan wagen in dit kleine bestek een
overzicht te geven van wat er alzo te zien is. U
kunt er uren rondlopen en dan nog niet alles goed
gezien hebben. Ik raad U in ieder geval ten zeerste
aan de bijzonder mooie catalogus te kopen, die
bij Uw bezoek een waardevol en onmisbaar bezit
zal zijn en waaruit ik enige regels overneem om
dit stukje mee te besluiten: „Te Londen is een serie
boeken verschenen met titels als: „The Glory that
was Greece", „The Grandeur that was Rome",
„The Splendour that was Egypt" en inderdaad
aanschouwen wij daar nog slechts ruiïnes. Eén er
van heet „The Wonder that was India" maar
de wonderen zijn de wereld nog niet uit, en deze
tentoonstelling wil iets laten zien van „Het Won
der dat Bali IS"." ELLEN
«w4* /toJJ
Korte Bisschopstraat 39 - Deventer
Onze specilae Indië-Catalogus zenden wij U op
aanvraag gratis toe.
Op 29 maart 1961 overleed onze lieve man,
vader, behuwd- en grootvader, behuwdzoon,
broeder, behuwdbroeder en neef
op de leeftijd van 49 jaar.
's-Gravenhage" H. E. Eichholtz-Wolterbeek
Pams en Gerda
Riouwstraat 18, Den Haag, Tel. K 70-557964
Alle verzekeringen, leningen en financieringen
Hypotheken
Sydney
A. Stacey-Eichholtz
Michael en David
Washington (D.C.)
F. F. Eichholtz
en verdere familie.
's-Gravenhage, 1 april 1961
Palestrinaweg 66
De crematie heeft in stilte plaats gehad.
De TOEKANG PIDJIT voor Vlaardingen is: Ru-
dolf an Haack (Si Dolp), Johan de Wittstraat 50b.
tel. 01898-5550.
Gevr. Besch. Ind Dame, die teg. verg. van kost en
inw. in mod. flat (Den Haag) wil optr. als dame
v/d huish. tevens gezelschd. bij alleenwon. weduwe.
Inl. tel. 363510.
EMIGRANTEN. Indische landschappen op doek
10, en 15,Oosterse Kunst „AURORA",
Anna Paulownastraat 3, Den Haag.
ALTIJD APART. Shanghai Dress, diverse maten
37,50. Batikrokken vanaf 15,
„AURORA", Anna Paulownastraat 3„ Den Haag.
S.O.S.! Wie helpt jong Ind. echtpaar z.k. aan 2
ongem. kamers met keuken en gebr. v. douche in
den Haag, per 1 juli a.s. of eerder? Brieven: H.
Alken, Jan Zyvertszstraat 1 -II, A'dam-W.
Aangeb.: Ind. Dame is genegen ged. zomerseizoen
in Spanje, Italië of Zd.-Frankrijk als hulp in de
keuken te werken (goed bekend m.d. Ind. tafel)
Brieven Mevr. Rossknecht, Galvanistraat 54, Den
Haag.
„Te Koop Gevraagd"
Postzegels met opdrukken Japanse Bezetting.
Brieven m. omschrijving en prijs onder No. 1392.
Liedjes van blank en bruin
door LEO LEZER, Zuidlarenstraat 127, den Haag.
60 Indische liedjes (of declamaties) in keurig ge
stencilde bundel, 3e druk. Prijs 3,60 franco, ont
staan in de loop van 40 jaar.
Wegens gevord. leeft. t.o. aang. sigarenzaak, groot
huis, 6 kr. in den Haag, omg. Zuiderpark. Zon
der cont. onnodig te reflect. Brieven onder No.
1393.
Gevraagd: personen voor de verkoop aan parti
culieren van: Goudkleurige, magnetische armban
den; een geheel nieuw artikel met bijzondere eigen
schappen.
Goede winstmogelijkheden. Brieven onder no. 1394.
Gep. Heer, rheumatiek opgelopen in het Jappen
kamp, zoekt „Toekang Pidjit" met prijsopgave en
dag en uur ongeveer, van behandeling.
Brieven mogen ook in het Maleis geschreven wor
den. Bureau van dit blad. No. 1395.
Beroepsband in het buitenland (Indo's) zoekt
Pianist en een bassist. Meezingen in 4 stemmig
koor.
Brieven aan, B. Honken, Boddaertstraat 5, den
Haag.
Ind. Ned. 59 jr., gez. fin. onafh. z.k.m. met dito vr. of
ambt. wed. met woning, (gen huw.)
Br. Bur. Tong-Tong onder no. 1397.
Per direct te betr. bij Ind. fam. een gem. kab. m.
voll. pension. Veel Ind. eten 125,-T.V. en Tel.
aanw. Brieven No. 1396 of Tel. 070-111371.
EMIGRATIE 4 kr. parterreflat compl. gem. eerste
klas meubels. Urgentie vereist, Den Haag. Brieven
onder 1398.
SLAAPKAMER notenhouten lits-jumeaux met spring
bak, binnenveringsmatrassen, 3 deurskast, kaptafel,
tafel, 2 stoelen in zeer goede staat. Den Haag,
Zwaluwstraat 1.
Indonesisch Spreekwoord
Rindu untuk kaja dengan suka tjita iah itu pen-
jakitnja pêrsêroan djika surutnja tempo.
De dorst naar rijkdom en genot is de ziekte van
de maatschappij in het tijdperk van verval.
