Het huis van Frans Butteling
RADIO BOLLAND
CHINESE RESTAURANTS
DE INDISCHMAN IN CURACAO
DENK EERST AAN TONG TONG
6
Hier is een foto die me erg dierbaar is, al sta ik
erop als „ploonjo nommer satoe' Deze foto is ge
maakt voor het huis van Frans Butteling. Dat huis
heeft hij met eigen handen opgebouwd in de oetan,
samen met zijn vrouw Uul en de kinderen. En de
ouwe Mbo Siroe, die op de foto naast me staat en
van elk vliegtuig dat over het huis vliegt zegt:
„Misschien komt Tjalie er wel mee...!" En dan
staat op de foto ook nog de Volkswagen, elke dag
prachtig opgepoetst want hij is al oud en zo best
niet meer. Maar het enige en volmaakt onmisbare
contact met de stad, waar de Buttelings ver van
daan wonen.
Nu moet U niet denken dat ik dat citaat daarboven
van Mbö Siroe aanhaalde om mezelf een pluimpje
te geven of zo. Deze simpele gedachte van deze
oude Javaanse vrouw, die, net zoals bij ons in
Indië vroeger) geheel in het familieleven is geïn
corporeerd, zegt eigenlijk wat anders: „De komst
van Tjalie heeft bewezen dat wij niet vergeten
worden, al leven wij nóg zo primitief en zo ver
van onze Grote Familie in Holland."
Op deze Grote Familie, op U, lezers van Tong-
Tong, doe ik nu een beroep. Laat mij U eerst ver
tellen hoe geschokt ik was, toen ik bij deze familie
Butteling logeerde. Ik sprong ineens vele decennia
terug in onze eigen Indische historie, naar de tijd
van onze jonge moeders, onze grootmoeders en
overgrootmoeders. Die vaak ook zo leefden aan de
rand van de oetan, zonder electriciteit, zonder ge
makkelijke verbindingen met de beschaafde wereld,
in een onaflnatbare strijd tegen de muskieten en
veel gevaarlijke insecten van het oerwoud, tegen
gifslangen en boa constrictors, tegen misoogsten,
eeuwig onkruid, tegen isolement en tegen armoe.
In een nimmer ophoudend zwaar werk van heel
vroeg in de ochtend tot laat in de avond (de ge-
Ik heb de laatste maanden Chinees eten gegeten
in allerlei vreemde landen en met uitzondering van
Nederland zijn in alle restaurants de menu's ge
drukt in een spelling, waar je van omvalt. Ergens
in m'n Piekerans heb ik er over geschreven in Bc-
tawie. In Jamaica, Trinidad, New York, enz. enz.
kwam ik die vertrouwde slecht gespelde maar
daarom juist zo dierbaar gezellige menu's overal
weer tegen.
En las ik zulke misspellingen als: „Chinsse dishec"
„If your wish a special service for your partier...",
.Beef Choquette". Het laatste bleek een dood
gewone croquet te zijn.
Soms vind je geheel nieuwe Chinese schotels, b.v.
„Tunggu Gai Kcw", een op heel aparte wijze be
reide schotel van kip met Chinese paddestoelen.
Soms zit onder een vreemde naam een ouwe sobat,
b.v. „Wanton Soup" is gewoon „Pang Sit Tjah".
Maar één ding is onomstotelijk waar: hoe verkeerd
cr ook gespeld wordt, hoe onbekend ook de namen,
het eten zelf is overal voortreffelijk. Van de Chi
nese beschavingselementen staat de gastronomie
ongetwijfeld aan de top van bekendheid.
wassen, het vee, de zorg aan gebouwen en perceel).
En in de avond niet zoals wij een gezellig etentje
buiten, een bioscoopje of een concert.
Bij hen vergeleken zijn wij steenrijk en uiterst veilig.
Voor ons is er niet die steeds dreigende ondergang.
Wij hebben misschien ook niet veel geld, maar wij
hebben veel niet meer gebruikte spullen, waar de
voddenman zo weinig voor geeft, dat wij het dan
maar bewaren om er eens iemand een dienst mee te
bewijzen. Hier is die iemand. Hier is die familie
van „iemands". Laat ons a.s. zondag een pakket
maken van alles wat wij missen kunnen en het
maandag versturen naar Frans Butteling. P.O. Box
1042, Paramaribo, Suriname. De familie Butteling
bestaat uit Pa, een goede veertiger, mager (maar
oertaai en sterk), pl.min. 1,75 lang, Ma (zie de
foto), oudste zoon (naast Ma op de foto). Ik ben
zelf 1,78 lang, dus U kunt schatten hoe groot moe
der en zoon zijn. En dan twee meisjes tussen de elf
en vijftien oud. Wees niet bang dat je ze voor het
hoofd stoot. Frans schreef mij in zijn laatste brief:
„Vroeger gaf ik zelf veel weg, maar nu is het an
dersom en ben ik die vrienden heel dankbaar, die
mij hieraan helpen."
Ik heb die avonden dat ik bij Frans logeerde (bij de
lampoe templek en de muskieten) veel verhalen
aangehoord van rampen en tegenslagen, van on
gelooflijke tegenwerking en gebrek aan begrip.
Frans liegt niet en Frans is ook geen huilebalk. In
tegendeel, hij is een ongelooflijk geduldig, verdraag
zaam, maar ook moedig mens. Als hij terugdenkt
aan zijn rijke landgoed Singosari boven Malang
destijds, doet hij dit niet in passief zelfbeklag, maar
in een voortdurend herhaald besef: dat moet hier
óók kunnen. Zijn zoon zou eigenlijk naar de tech
nische school willen, is een pientere jongen met
zeker ook zijn dromen voor de toekomst. Maar hij
kan niet naar de avondschool omdat hij geen brom
mer heeft om de enorme afstand naar de stad elke
nacht weer af te leggen. Daarom helpt hij zijn vader
op de boerderij. En allemaal hopen met harde ar
beid gauw zo ver te zijn, dat zij voor de kinderen
een goede school en een zekerder toekomst kunnen
verdienen.
Kunnen wij helpen. Grote Familie? Doe het NU.
Doe het SNEL. Want wij zijn geboren om onze
broeders te hoeden.
TJALIE ROBINSON
Advertentie
Stationsweg 143 - Tel. 11.50.86 - DEN HAAG
Voor alle soorten Gramo-
foonplaten.
Wij verzorgen ook Uw
GESCHENKZENDINGEN
naar Amerika, Australië, etc.
Maak Uw familie blij met
Hollandse of krontjongplaten.
Tevens hét adres voor RADIO en TELEVISIE
Zoals ik in mijn reisbrieven reeds meldde, hebben
de Indische Nederlanders in Curasao een vereni
ging opgericht, de I.V.C.
Naar ons uit regelmatige correspondentie blijkt, is
het niet bij een oprichting alleen gebleven (want
daar schort het in het Indische kringleven wel eens
aan: wel oprichten, maar niet doorzetten!) maar
ontwikkelt zich een bewuste en krachtige activiteit
op vele terreinen.
Uit de voorlopige statuten en reglementen blijkt
een frisse en gezonde mentaliteit. De vereniging
beweegt zich uitsluitend op sociaal en cultureel ter
rein en distancieert zich uitdrukkelijk van politieke
en religieuze activiteiten (die zo vaak een bron zijn
gebleken van grote verdeeldheid!). Ook ontbreken
in deze statuten artikelen, die opwekken tot „strijd
voor verzekering van rechten", maatschappelijke
positieverbetering, rehabilitaties, enz. enz. Dat is een
goed ding. Blijkbaar is de Indische burger in Cu
rasao een zelfverzekerd burger, die zijn solide en
nuttige plaats in de samenleving door persoonlijke
kwaliteiten verzekert, die dus geen groepsbescher-
ming nodig maken. Dit wijst dus ook op een gezon
de Curagaose samenleving, die de Indischman ten
volle geeft wat hem toekomt. Twee bijzonder be
langrijke punten!
In plaats echter van rustig te „gojang kaki" omdat
men zijn natje en zijn droogje op tijd heeft, meent
de Indischman wat verschuldigd te zijn aan zijn
nieuwe wereld: hij wil behalve nuttige arbeid ook
andere waarden organiseren, ontwikkelen en zijn
maatschappij aanbieden. Er is dus een grote activi
teit op het gebied van muziek, toneel, show, sport
and last not least het introduceren van de Indische
keuken in Curagao. En hier komt de bijzondere
hoedanigheid van het Indische meisje op de voor
grond! Eigenlijke programma's zijn in staat van ont
wikkeling en uitvoering.
We kunnen natuurlijk in dit beginstadium allerlei
moeilijkheden voorzien: inwendige (onderlinge me
ningsverschillen) en uitwendige (het bepalen van
een juiste positie naar buiten) en wie de Indisch
man kent en weet dat hij uitermate „pedes" kan
zijn, weet dat er nog heel wat zorgen te verwachten
zijn. Maar aan de andere kant is de positieve be
wustwording dat elke burger aan zijn samenleving
meer verplicht is dan arbeid sadja, en dat maat
schappelijke verantwoordelijkheid ontwikkeld dient
te worden, een vreugdegevend bewijs van volwas
senheid. Al samenwerkend aan diverse projecten
ontstaan mooie kwaliteiten als zin voor orde, disci
pline, verantwoordelijkheidsgevoel, dienbaarheid en
leiderschap. De I.V.G. zal in belangrijke mate op
bouwend werken voor het betere burgerschapsge-
voel van de Indischman. Wij wensen onze „sauda-
ra's" in Curagao alle succes toe!
TJALIE ROBINSON
Moderne flatjes zijn vooral practisch: er zijn geen
verloren hoekjes meer, geen diepe, donkere kasten
en geen rommelzolders. Dat is prettig en overzichte
lijk voor de huisvrouw, maar toch mis je iets. Je
komt nu nooit eens meer voor verrassingen te
staan, want alles is zo keurig ingedeeld, dat je
precies weet wat je in huis hebt.
De jeugd kan dat nu allemaal wel erg efficiënt
vinden en de schouders ophalen voor die oudere
generatie, die zoveel dierbare dingen maar bewaart
en bewaart, maar het is toch maar zo, dat er onder
die dierbare, ogenschijnlijk waardeloze voorwerpen
veel is, dat voor Tong Tong van zeer veel belang
is en veel historische waarde bevat. Foto's uit het
oude Indië, boeken, brieven, documenten.
Een dag of veertien geleden kreeg Tong Tong een
brief uit Haarlem van Mevrouw Swart, ja inder
daad: een dochter van de Generaal Swart. Me
vrouw Swart ging verhuizen naar zo n practisch
modern flatje en kon dus een heleboel dingen
niet meer bergen. En zij dacht het eerst aan Tong
Tong. Zij begreep onmiddellijk de waarde, die
deze dingen voor ons zouden kunnen hebben. Wij
zouden iedereen, die hetzij foto's, hetzij boeken
of ander materiaal uit Indië wil opruimen, op het
hart willen drukken: denk toch voordat u Iets
weggooit eerst aan Tong Tong! Iets, waarvan,
vooral de jongeren, de waarde niet kunnen schat
ten, kan toch van historisch oogpunt bezien van
zeer veel belang zijn. Aarzelt u dus nooit en bel ons
even: 542.542. Wij komen graag even kijken.
Volgt u het goede voorbeeld van Mevrouw Swart,
die we op deze plaats nogmaals hartelijk dank
zeggen voor haar gave. E.
