GROEN GOUD en RODE AARDE
In Misiones heb je ongeveer dezelfde warongs
met kopi toebroek en teng-teng. Er wordt veel
gejaagd op tjèlèngs en herten. De jachthonden
zijn „kampongladakkers" als in Indië. Tapirs
en jaguars zijn er ook en vissen bij de vleet.
Krokodillen ontbreken niet, evenmin als apen,
papegaaien en toekans, prachtige vlinders en
larongs. En dan echte bèbèks en entoks.
Vruchten zijn er in grote verscheidenheid.
Pisang, mangga, djeroek in alle soorten, pa
paja, ananas, advokaat en zuurzak. Men ver
bouwt djagoeng, ketella, oebi, lombok en
rijst. Merkwaardig genoeg ontbreekt de kang-
koeng. Die zou je kunnen proberen te kwe
ken". Ik vraag hem hoe het staat met cultures.
Ted verteld enthousiast verder.
„Er zijn volksplantingen van voornamelijk
Duitsers en Polen, die renderende plantages
hebben met thee, koffie, suikerriet, tabak en
„tung"; de vrucht van de tung-plant lévert de
olie die als grondstof gebruikt wordt voor
verven en lakken. De tung-cultuur is stabiel
door de uitvoer naar de U.S.A., betaling ge
schiedt in dollars. Zeer populair is ook de
aanplant van „yerba maté", die als thee ge
dronken wordt. De plant werd in de 17e
eeuw door Jezuïten-gemeenschappen geculti
veerd, vanwege het grote vitaminegehalte.
De oerwouden leveren vanzelfsprekend veel
hout „groen goud"). Men is bezig in Misi
ones een cellulose- en papierfabriek op te zet
ten. De thee heeft een goede toekomst, omdat
gebleken is dat de kwaliteit goed is. De Ne
derlandse firma Crone heeft reeds een thee
fabriek gevestigd in Monte Carlo aan de Alto
Parana".
Ted Thijssen heeft zich in zijn vrije tijd zo
goed mogelijk op de hoogte gesteld van di
verse cultuurmethodes. Wat hem erg intrigeert
is de toepassing van bamboe. Die groeit in
Misiones in overvloed en in diverse varië
teiten. Voor de huizenbouw wordt veel atap
gebruikt en bamboe in zijn geheel. Gedèk en
bilik kent men er niet. Hoe maak je die
eigenlijk? Dat zou een pracht project zijn
voor iemand, die ervan op de hoogte is.
Het zou een ommekeer in de huizenbouw
kunnen betekenen, ook zouden er bepaalde
fabrieksloodsen van kunnen worden gemaakt.
Uit ervaring weten wij, dat bamboe uitste
kend bouwmateriaal is
(Vervolg op pag. 20)
Een planter (rechts) met peones Martin met
iguanaleguaan) en Armando met Aucdn
toekan)
Zo wordt de provincie Misiones genoemd, in de landstaal: „Oro Verde y Tierra
Colorada". Misiones is het uiterste Noord-Oostelijke „uitsteeksel van Argen
tinië ingeklemd tussen Paraguay en Brazilië en van deze staten gescheiden door
de Rio Alto Parana en de Rio Uruguay en enkele zijrivieren. De provincie is on
geveer zo groot als Nederland en telt een kleine 400,000 inwoners.
Misiones doet in vele opzichten aan Indo
nesië denken. Het klimaat, de oerwouden, de
plantengroei en de diersoorten", zegt Theo
(„Ted") Thijssen. Wij zitten, met zijn vader
in diens woning in Den Haag, gebogen ovei
een grote kaart van de provincie. „Holland is
een goed land, je komt er niets tekort, alles
is perfect geregeld. Ik zou hier ook wel iets
kunnen beginnen èn slagen. Ik heb het voor
en tegen zorgvuldig tegen elkaar afgewogen
en ik heb besloten terug te gaan naar Argen
tinië. Ik mis hier iets, ik geloof dat het
„ruimte" is. Begrijpt U wat ik bedoel?"
Ik begrijp het maar al te goed. In zijn ogen
zie ik die „verre" blik, die je zo vaak bij
Indische mensen kunt waarnemen. Mensen
die, in de ruimste betekenis, wijde horizon
ten hebben gezien.
Ted Thijssen is 42 jaar oud. Hij is in Coe-
vorden geboren, maar ging al jong naar Den
Haag. Op zijn negentiende jaar vertrok hij
als radio-telegrafist aan boord van de „Chris-
tiaan Huygens" naar Indië. Door het uitbre
ken van de tweede wereldoorlog moest hij in
Indië blijven en ging over naar de K.P.M.
en later naar de J.C.J.L. Tijdens de Japanse
bezetting verdween hij, als tienduizenden an
deren, achter de kawat. Na de oorlog bouwde
hij als sergeant-majoor KNIL het radiostation
van Tjililitan op. Daarna nam hij de enorme
installaties op Biak van de Amerikanen over,
en wist met een hand vol helpers het station
prachtig te runnen. Na zijn demob. werd hij
wnd. Chef Radio- en Verbindingsdienst bij
het K.L.M. Interinsulair Bedrijf.
In 1950 keerde hij terug naar Holland, waar
hij naam maakte als radio-amateur. Niet lang
echter, want in 1951 trok hij naar Argentinië.
Hij begon helemaal opnieuw als „peon" (los
arbeider), onder meer als kabelspanner. Daar
naast repareerde hij radio's, werkte als elec-
triciën en leerde intussen ijverig Spaans „Het
Ted Thijssen, radio-telegrafist en planter in spé
is niet zo moeilijk als je Maleis kent. Als je
een woord niet zo gauw kunt vinden, ben je
eerder geneigd het Maleise equivalent te ge
bruiken dan het Hollandse of Engelse
Reeds na een jaar kwam hij in Buenos Aires
bij Philips in dienst en kreeg de leiding van
het installatieplan voor de Argentijnse rivier
stations. Zijn werk voerde hem ook naar Mi
siones. En Ted wist het meteen: dit is het!
Hij vond hier terug wat hem in Indonesië
fascineerde, kocht in 1952 een stuk grond
van 70 ha. in de buurt van Aristóbulo del
Valle en had er zo zijn eigen plannen mee.
In 1953 kwam hij weer in dienst van de
KLM-Zuid-Amerika. Maar ieder jaar ging hij
naar Misiones en begon voorbereidingen te
treffen het land te ontginnen. Intussen was hij
getrouwd met een Argentijns meisje. Ze heb
ben twee aardige kinderen.
Ted liet zijn vader overkomen om een kijkje
te nemen. Die was enthousiast en leerde in
die korte tijd Spaans. Ik kan me er zelf van
overtuigen, want intusen zijn de kinderen
(een meisje en een jongen) de kamer binnen
gekomen en een poosje is er geen woord
Hollands bij
In 1958 is Ted hier met verlof geweest en
ook nu is hij weer in het land. Hij heeft zijn
ontslag bij de KLM ingediend en wil zich nu
helemaal wijden aan zijn plantage in Misiones.
„Hier vind ik Indië terug. Dezelfde rimboe en
bergen (de hoogste is 750 meter), dezelfde
stijle bergpaden en koeda katjangs. De aarde
is roodachtig van kleur. Je vindt er ossekar-
ren en lampoe templek. Natuurlijk bandjirt
het er ook, en er zijn watervallen en precies
dezelfde pantjorans. Rotan tref je er veel aan
en ook orchideeën en varens. Er zijn lantana-
planten en soldatenbloemen; moerbei-bomen
en de flamboyant, kembang sepatoe, oleander,
bougainville en jasmijn; alamanda's, canna's
en bruidstranen.
11
