Stenen charters
„INGET MATI" „AD PATRES"
Fa. Johs. Ouwejan Zn.
ROUWKAMERS en
ONTVANGKAMERS
AIRCONDITIONED
Kopi soesoeoeoeoeoe
Goela-nja soesoe-keniel
De bekende Franse bouwmeester Viollet-le-
Duc, schreef eens: On pourrait faire l'histoire
de l'humanité a l'aide des tombeaux. Hoe waar
dit is, wordt helaas nog al te weinig beseft.
Reeds in 1854 beklaagde zich iemand in het
tijdschrift „De Navorscher" er over, hoe jaar
op jaar door verbouwing van kerken, vele
grafzerken door onachtzaamheid verloren gin
gen, en stelde voor, dat de kerkbesturen zich
zouden belasten met de vervaardiging van
aantekeningen der grafschriften.
Wat onze kerken in Nederland betreft, is het
dank zij de noeste arbeid van wijlen Mr. P. C.
Bloys van Treslong Prins, gelukt het grootste
deel van de zerken in de kerken en er omheen
(de oude „Kerkhoven") te verzamelen, en in
druk te laten verschijnen. Na zijn vertrek naar
Java zette hij daar dit werk voort, en nam
daar ook de begraafplaatsen bij op. Helaas
hebben van de opgezamelde gegevens slechts
4 dln. het licht gezien, hoewel er nog minstens
2 andere persklaar waren.
Na het wegvallen van een groot deel der Burg.
Stands- en bevolkingsregisters voor ons oude
Indië, stijgt de praktische gebruikswaarde der
vier verschenen delen nog met de dag, maar
voor onze oud-Indischgasten blijft nog een be
langrijke bron disponibel, die tot dusver maar
al te weinig gebruikt is.
Zijn we ons wel bewust, dat, tot de eerste
wereldoorlog Indië weinig blijvers telde? Het
koloniaal doel was zo vlug mogelijk een potje
maken, of met de dubbele dienstjaren op vrij
jeugdige leeftijd een pensioen verdienen en dan
weer naar Patria om het te verteren
Een groot deel dier gerepatrieerden vestigde
zich in Den Haag of omgeving, en zodoende
ligt een behoorlijk stuk van Indië's familie
album op Oud Eik- en Duinen of andere
Haagse kerkhoven. Wie daar eens moet zijn,
leest op elke rij graven vele namen, die een
formidabele klank hadden in het oude Indië.
Vaak met trouw- en geboorteplaats en datum,
en meestal met opgave van functie, ridderorden
enz. De begraafplaatsen zijn soms uitgebreider
dan de Indische, maar daar staat tegenover,
dat we ons alleen maar behoeven te occuperen
met hen, die een Indische carrière achter de
rug hebben, of in Indië geboren zijn. Als we
nu eens begonnen met een clubje te vormen,
van heren of dames, die eens of meermalen
per maand, een paar vakken van die begraaf
plaatsen langs wandelen, en eens noteren wat
ze daar voor gegevens uit tempo-doeloe tegen
komen. Hoeveel vergeten toean besar's zullen
weer voor onze geest komen.
Maar niet alleen Den Haag telde vele oud-
Indischgasten, ook het Gelderse Haagje, Arn
hem, Velp, Oosterbeek en de Stichtse Lust
warande, van Zeist tot Doorn en Leersum zijn
altijd in trek geweest, en de begraafplaatsen
dier gemeenten zijn lang niet zo uitgebreid.
Voorts zijn ze meest prachtig aangelegd, en is
het een lust daar eens een uurtje te wandelen.
Begrafenis- en Crematie-Onderneming
Opgericht 1924
Kantoren: Fred. Hendriklaan 7,
Den Haag, Tel. 070-556427 (2 lijnen)
buiten het drukke verkeer. Dit is nu weer eens
een opgave voor onze stil-levende abonnees,
een uur of langer in die stille rust rond te
dwalen is heel wat gezonder dan in een druk
café te zitten; en de bioscoop bewaren we voor
regenachtige dagen, terwijl U ruim op tijd
terug bent voor de beeldbuis, voor de mid
dagen dat er uitgezonden wordt, krijgt U van
ons graag vrijaf! Voor de inwoners van andere
plaatsen geldt het zelfde, op „Crooswijck" of
het Amsterdamse „Zorgvliet" rust ook menige
oude sobat, en voor velen onzer gerepatriëer-
den, die ondergebracht zijn in kleine plaatsjes,
waar ze voorheen nooit van gehoord hadden,
is een wandelingetje over het kleine dorps
kerkhof, wellicht ook niet zonder praktisch
resultaat, al was het slechts om vele ergernissen
in rust af te reageren!
Vrijwel elke begraafplaats bezit registers van
de daarop teraardebestelden, en wellicht is het
mogelijk door contact met de opzichters een
eenvoudiger methode van werken te vinden,
maar eerst moeten we een begin maken, en
dus wacht Navorser weer opgaven in van
abonnees, die in principe bereid zijn hunne
medewerking voor dit doel te verlenen.
INDISCHE EN NEDERLANDSE
TESTAMENTEN
Onze voorvaderen waren nogal op de penning,
een eigenschap die voor geen gering deel aan
hun welvaart en financiële macht ten goede is
gekomen. Daarnaast waren ze ook precies, wat
financiële administratie betrof, en het is hele
maal niet verwonderlijk om Sybren fanszen,
bosschieter der Ver. O.I.C. ergens in Achter-
Indië te laten testeren over een bezit van enkele
tientallen guldens. Die testamentaire dispo
sitie kwam, wanneer de man in kwestie over
leden was, naar Batavia en ging dan met de
eerstvolgende retourvloot, naar het hoofdkan
toor der Compenie in Amsterdam, en werd
letterlijk gecopiëerd in enorme folianten, die
gelukkigerwijze bewaard zijn gebleven en thans
berusten in het Algemeen Rijksarchief te
s-Gravenhage, in de afd. Koloniaal Archief
II, nrs. 1204812099De registers beginnen
in 1700 en lopen tot de opheffing der Com
pagnie door de Bataafse Republiek.
Het Kon. Ned. Genootschap voor Geslacht- en
Wapenkunde, heeft daar indertijd een klapper
op fiches, op de namen der testateurs doen
vervaardigen, maar voor hen, die geen lid van
het Genootschap zijn, zijn er twee enorme
folianten, met alfabetische, maar niet lexico
grafische naamlijsten der testateurs in chrono
logische volgorde, van A: de hier te lande in
dienst genomene, en B: de in Indië in dienst
getredenen (Nrs. 12100 1210). Het is tijd
rovend, maar niet onmogelijk, hieruit de
gezochte persoon terug te vinden, en de inhoud
der testamenten vergoedt meestal de gedane
moeite. Men lette wel, dat dit dus uitsluitend
de 18e eeuw betreft.
Voor de 19e eeuw zijn we aangewezen, zowel
voor Nederland als voor Indië op de ons over
gebleven protocollen der Notarissen, die hier
te lande tot 1885 overgebracht zijn naar de
Rijksarchieven (of Gemeentearchieven indien
de Gemeente een eigen archivaris bezat, en op
het beheer prijsstelde)Het onvolprezen werk
van F. L. Hartong. dat ook al weer een halve
eeuw oud is, vermeldt van alle protocollen van
ongeveer 15501915, waar deze zich op dat
moment bevonden, en weet men slechts de
naam van de notaris, of zelfs bij kleinere
plaatsen de naam der gemeente, waar het
Ik was laatst bij een burgemeester op bezoek
(er zijn méér burgemeesters-Indischgast in
Holland dan U wel denkt) en we dronken
een kopje koffie. Voor mij kopi tobroek en
voor hem kopi soesoe. Soesoe-nja je dèng wat?
Soesoe kentel Tjap Nona.
Daar werd helemaal niet bijzonder de aandacht
op gevestigd. Dat ging onder het spreken over
zaken ongemerkt door. Nu moet U weten dat
ik dit in tientallen Indische gezinnen heb mee
gemaakt héél hoog aan de lijst en héél laag.
Het schijnt voor een massa mensen een onver
brekelijke habitus geworden te zijn, dit kopi-
soesoe-kentel drinken. Voor wie het nog niet
weet: soesoe kentel gecondenseerde gesui
kerde melk.
En dat in het land waar echte koemelk dé
gezondheidsdrank is bij uitnemendheid (nou
ja, een beetje afgeroomd apa boleh boewat!)
en men méér mans wordt door het drinken
van dezelveZure critici, vóór ge van leer
trekt, bedenk dat destijds in Indië massa's
uitnemende totoks een zure haring bleven
prefereren boven een excellente gerookte ban-
deng! Nou, én?...
In Tong-Tong openbaarden we destijds dat
massa's lezers nog trouw met de goeling naar
bed gingen. Hier zijn dus de soesoe-kentel-
drinkers (moet je eens kijken op de redactie
van Tong-Tong!). Wie weet nog een paar van
die (voor assimilatie-kampioenen onhebbelijke)
hebbelijkheidjes?
testament gepasseerd zou kunnen zijn, dan
komt men meestal wel in de goede richting.
Volgens de Wet op het Testamentenregister
werd opgericht het zgn. Testamentenregister,
dat berust bij Bureau C der le afdeling van het
Ministerie van Justitie, Plein 2b. Hier berusten
opgaven der akten verleden sinds 1-1-1890
hier te lande, Suriname en de Nederl. Antillen,
zomede de acten verleden voor de Consulaire
ambtenaren.
Met de Ned.-Indische testamenten (uitsluitend
Europeanen), is men eerst later begonnen, te
weten 10-7-1918. Van augustus 1945 tot juli
1946 is het Indische register niet onder beheer
van het Ministerie van Justitie te Djakarta
geweest, en beschikt het (Ned.) Centraal
testamentenregister niet over een geheel volle
dig duplicaat van de in Indonesië geregistreer
de acten. Mocht men dus tevergeefs aankloppen
bij het Ned. Testamentenregister, dan is er
altijd nog een kans, dat als vroeg of laat de
diplomatieke betrekkingen en het postverkeer
met Indonesië hersteld worden, men in Dja
karta meer weet.
Tot hoe lang men deze gegevens uit Djakarta
heeft overgemaakt is ons onbekend, maar het
meest voordelig lijkt ons toch, om in Neder
land te beginnen. Aanvragen om inlichtingen
uit het Centraal Testamentenregister dienen,
na volledige invulling der vereiste gegevens
betreffende de testateur, te woorden ingediend
bij de Inspecteur der Registratie en Successie
tot wiens ambtsgebied de laatste woonplaats
van de overledene behoort, vergezeld van een
storting van 2.50 voor iedere aanvraag.
Toen het nog mogelijk was aanvragen in te
dienen bij het Indonesisch Centraal Testamen
tenregister (Djawatan Pendaftaran Surat Wa-
siat) te Djakarta, diende men een vergoeding
van Rp. 7.50 te storten. Had men reeds tever
geefs inlichtingen gevraagd bij het C.T.R. te
's-Gravenhage, dan kon men de kwitantie
daarvan opzenden naar Djakarta en dan koste
loos inlichtingen krijgen. Hoe dit na herstel
der betrekkingen wordt, zullen we dienen af
te wachten. NAVORSER
16
