GERSOM
Kerstmis 1962
,,Ik ben een vreemdeling geworden in een vreemd land"
Dit kerstartikel schrijf ik in Amerika. Waar zal ik met
volgend Kerstmis zijn? Zal ik er nog wel zijn? Waar zullen
vele van onze lezers zijn? Zullen zij er nog zijn?
Onwillekeurig denken wij nu aan de krijgsgevangenschap
terug, toen we elk Kerstfeest trachtten op te vrolijken met de
hardnekkige overtuiging: „Volgend Kerstmis thuis!" En hoe-
velen vierden toen niet het laatste Kerstfeest van hun leven
En voor hen die „thuis kwamen" was daar de verschroeide
aarde in Indonesië, het geratel van machinegeweren en de
donkere dreun van bomaanslagen, Holland met voedselbon
nen, en nieuwe onbestemde tochten naar Kerstmissen elders.
Nieuw Guinea, Amerika, De West, Afrika, Australië. Steeds
opnieuw weer.
Is dit een donker lied?
Als het donker is, het is de duisternis van de Kerstnacht. En
nacht moet er zijn om sterren te kunnen zien en naar een
dageraad te kunnen verlangen. Moeten wij neerslachtig zijn,
omdat wij er erger aan toe schijnen te zijn dan Multatuli, die
niet wist waar hij sterven zou", omdat wij zelfs niet weten
waar wij leven zullen? Waar is de weg naar gegarandeerd
geluk
Dit is zulk een ontzaglijke wereld ge
worden, met zoveel nieuwe machten en
spanningen, wij kunnen alles al lang
niet meer overzien, laatstaan beheersen.
Gebaarde vechters in Cuba, gele solda
ten in de Himalaya, zwarte revolutio
nairen in de Kongo, zij schudden ons
bestaan hier op zijn grondvesten.
De hele wereld ligt vol kruitvaten en lonten liggen als
onoverzichtelijke slangenkluwens overal tussen. En dat
terwijl we toch ons best deden om het Christendom eerst, en
Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap later, aan de hele
mensheid wilden brengen: onafhankelijkheid voor alle vol
ken, afschaffing van kolonialisme, gelijkheid van stem voor
groten en kleinen, eerlijke arbitrage voor elk volk en elke
mens.
De wereld is opnieuw opgedeeld. Steeds meer nieuwe vlag
gen wapperen over de wereld. Van menig wereldrijk is het
vlaggebied teruggebracht tot het dierbaar plekje grond,
waar eens de wieg op stond.
En kijken we goed naar het nationale
karakter van dat stukje grond en zijn
bewoners, dan zien we internationale
beton-glas-staal-architectuur; we zien
Friese boerenzoons in blue jeans, Stap-
horsters eten bamie, Californiërs maken
•^2* ketjap, Newyorkers eten pizza, Indone
siërs bouwen Amerikaanse freeways en
Surinaamse bosnegers stuwdammen; aan de stranden van
Scheveningen en St. Tropez paradeert het eertijds „heidense"
naakt, ja zelfs in de TV in de huiskamer, waar Ome Arie
zijn ouwe „koppie kofje" savoureert met een loempia
met taogeh van de automaat om de hoek.
Onze trotse Europese beschaving (Shakespeare, Goethe, Beet
hoven, Pascal, Rembrandt) schijnt in het wereld-drijfzand
te zijn vastgelopen van stenguns bij Watusi s, MIG-bombers
bij Chinese tokohouders en Sherman tanks bij Javaanse
krani's. Zij drinken coca-cola, scheren zich met elektrische
scheerapparaten van Philips bij de muziek van Sony-transis-
tors en pikken daarna een filmpje van Brigitte Bardot, een
vertaalde Lady Chatterly of „Mighty Mouse to the Universe".
Wat een wereld! En daar doorheen
rijdt de gigantische schim van Don
Quixote, de nobele, strijdbare zoeker
naar Waarheid, vergezeld van onze lek
kere vreetzak Sancho Pancha, eeuwig
op zoek naar „altijd voordeliger", steeds
meer sociale zekerheid en zoete veilig
heid: God hebbe zijn ziel.
Is dat alles wat we kunnen doen Met het uitzicht over een
onbegrijpelijke chaos alleen maar een beetje wijs, een beetje
wrang, een beetje „literair" praten?
Aan het eind van het jaar, „onze wonden lekkend met Kerst
mis" en met (steeds weer) hernieuwde hoop uitziend naar
het volgende Kerstfeest, staan wij een wijle in beraad.
Als een jonge planter op een nieuwe
ontginning. Staand bij de rintis-paal
aan zijn voeten (het Kerstfeest van
vandaag) en uitziend naar de plaats
waar de volgende rintispaal moet ko
men (Kerst 1963) en dan omkijkend
om zorgvuldig de juiste richting vast te
stellen.
Dan ziet hij een lange lijn (af en toe raar slingerend) van
rintispaaltjes, welgeteld I96I. Welk een ontzaglijk getal!
Wat een ontzaglijke afstand! Welk een tijd! Gestart met
Christus geboorte. Overtuigd begonnen als Christen. „Gaat
uit om te bekeren!" Hoe werd het ook weer precies gezegd?
Ben ik eigenlijk nog wel Christen? Onder de koelies word
ik (als Blanke) nog wel Christen genoemd. Serani. Naza-
rener. Vreemde verre woorden uit een lagere schooltijd met
een uurtje godsdienstles in de week (eigenlijk niet verplicht,
maar ga nou maar...!). Ik ben vrijdenker nou. Of atheist?
Wat is het verschil? Bestaat dat wel: vrijdenkerij? Leven
zonder God? Hoe staat de wereld ervoor? Hoe is het Chris
tendom gestart? Ah, die haast fabelachtige Kruistochten,
tot zelfs een Kinderkruistocht toe!
En die laatste prachtige doorstoot van
de Portugese ontdekkingsreizigers en
conquistadors „om de Mooren te be
strijden", heel Zuid- en Midden-Ameri-
ka, Azië tot Ternate en Japan! Het
Christelijk geloof brengen aan „costa
debuxada" terwijl „thuis in Europa,
de eerste grote verandering bracht in
het Christelijk denken.
De stroom van Europese invloed naar de nieuw ontdekte
wereld ging intussen rustig verder, al deden Spanjaarden,
Engelsen, Nederlanders, Fransen het met afnemende Christe
lijke determinatie. Geloof, zelfs Christelijk gedrag, werden
(Lees verder volgende pag.)
