Is Amerika beter dan Holland?
8
In diverse contacten is mij gebleken dat mijn artikelen over Amerika toch nog
steeds gelezen worden als pogingen om Nederland te vergelijken met Amerika,
zo in de trant van: welke kruidenier is beter: Albert Heyn of De Gruyter?
Merkwaardig zo sterk als de dwang is om te laten „bekennen": „Of het één óf
het ander", en dat men de talrijke opmerkingen, waarin deze maatstaf van de hand
gewezen wordt over het hoofd ziet of niet accepteren wil.
oooooooooooooooooooooooooooc
THE AMERICAN
MOPJE
De voorliefde voor of hang naar een land
heeft namelijk weinig of niets te maken met
de voordelen van een land (al spelen die in
de argumentering altijd de belangrijkste rol),
maar met een psychologische instelling en met
misschien een positieve lotsbeschikking (die
dan onder aanvoering van argumenten ge
rechtvaardigd moeten worden).
Wie alleen maar denkt aan het groot aantal
uiterst vaderlandslievende „blijvers" in ons
oude Indië, wie kennis neemt van het stand
punt van de Joden in Amerika die niet naar
Israel willen, wie eens rondkijkt onder de
Hollandse boeren in b.v. Artesia in Californië,
die merkt wel, dat alle argumenten voor de
keuze van het land „an sich" eigenlijk secun
dair zijn.
De Hollanders in Artesia hebben b.v. hun
eigen Hollandse toko, waar ze volhardend zure
haring, Goudse kaas, Deventer koek, enz. enz.
kopen. Nu zou je zeggen: „Wat stom! Ga dan
naar Holland terug, man, en je hebt alles wat
je lief is zó bij de handMaar dat doet men
dan weer niet. Eventueel met het aanvoeren
van „denigrerende bezwaren": nooit meer dat
rot-klimaat, al die kastjesgeest en kleine ruzies,
enz. enz. Af en toe een keertje kijken op zijn
hoogst. Is Amerika dan honderd procent „se
nang?" Nee, dat ook weer niet. Holland is
gezelliger, knusser, enz. enz. Dan komen weer
de „denigrerende bezwaren" tegen Amerika.
Wie alleen maar krenten blijft wegen en allé'
plusjes en minnetjes tegen elkaar afmeet, krijgt
weliswaar een „sluitend eindoordeel", maar zal
merken dat een andere krentenweger met een
ander rekensommetje een even sluitend tegen-
oordeel heeft. En in het getwist over wie gelijk
heeft of niet, blijft het essentieel onderzoek
achterwege. En krijgt men bij het beluisteren
van menig twistgesprek alleen een nare smaak
in de mond: menig kraaiend verdedigd oordeel
is jammerlijk subjectief en beperkt.
Hoe subjectief is b.v. het hardnekkig getwist
over de vraag of Hollandse appels lekkerder
zijn dan Amerikaanse (terwijl men vaak niet
eens weet dat de geprefereerde appels import
appels zijn!). Hoe achterlijk is de opmerking
dat in Amerika geen cultuur is. En hoe jammer
dus, dat vele lezers in Tong-Tong zo'n „eeuwi
ge ruzie" willen voeren over een eigen gelijk.
Het ruziën over „het beste land van de wereld"
is klein en hoort in deze moderne tijd van
internationaal samengaan en denken niet meer
thuis. Voorkeuren blijven bestaan en een be
schaafd mens respecteert de voorkeur van een
ander, ook al deelt hij die niet. Dat staat ver
der geheel buiten het kritisch oordelen met het
basisverlangen verbetering te willen brengen.
Maar dat is zelden aanwezig. Veel mensen
spreken t.o.v. grote zaken als Tante-Miebet-
aan-het-raam. Ze komen er nooit vandaan,
hebben óf geen energie, óf geen kennis genoeg
om woorden in daden om te zetten, en slaan
alleen eindeloos muggen dood met de vliegen
mepper. En dit zet geen zoden aan de dijk.
Als Indischman terugschouwend in de Neder
landse historie buiten het landje aan de zee,
rondkijkend in Amerika, kan ik niet anders
dan getroffen zijn door het „djodo" (het voor
bestemd zijn, de aangeboren aanleg en geestes
gesteldheid hebben) bij vele mensen die elders
heen gaan. Het is zoals bij Jan Huygen van
Linschoten een onweerstaanbare drang om naar
een ander wereldgebied te gaan. Het is per sé
geen „uitgebreider vakantie-tourisme". De man
die zijn wereldkennis baseert op het lezen van
veel boeken plus zus en zoveel reisjes naar
Rome, Parijs, enz. enz. is in wezen toch een
thuisblijver.
Dit is in geen enkel opzicht een denigrerend
oordeel. Want in beperkter betekenis bestaat
dit verschijnsel in Holland ook: Piet houdt
ervan een stevige wandeling buiten te maken
in weer en wind, en Jaap zegt: „Mij niet ge
zien hoor! Ik blijf liever bij een stukje prettige
muziek zitten of met een goed boek". Jaap
voelt nu eenmaal „geen biet" voor die ruige
koude natheid buiten. En is ongevoelig voor
de schoonheden die Piet ziet: vogels, planten,
vissers, wolkenvelden, regenvlagen over de
plassen.
Precies zo is het met de trekker. De blijver
voelt er „geen biet" voor om in zweethitte te
zitten met muskieten en mensen met blote voe
ten die je niet begrijpen. De trekker is wild
van wonderlijke bergformaties, palmen aan
stranden, exotische muziek, enz. enz.
Right
Nou gaan Piet en Jaap argumenteren wie er
gelijk heeft. Of trekker en blijver doen het.
Waar blijven we? Het is al ruzie wat de klok
slaat. En daar wil men mij voortdurend in
betrekken in Tong-Tong. Ik pas. Dat ik nu en
dan een ongeduldig en scherp woord laat ho
ren, of een buitenlandse waarde al te uitbundig
of eenzijdig prijs, dat néémt men maar, zoals
wij zoveel van elkander moeten nemen. Ik doe
het zonder enige bedoeling om te kwetsen en
verder is mijn natuur als „zwervende Neder
lander" (of Indonesiër?) zo. Ja, zwervende
Indonesiërs bestaan er ook, net als zwervende
Ieren, Zwitsers, Chinezen, enz. enz. Weet U
dat Miss Dja in Californië woont en het hier
heel best maakt? Hoe is het mogelijk! En toch
is ze op en top Indonesisch gebleven: in kle
ding, in spraak, in gedrag, in hartelijkheid en
beleefdheid. Ik geloof niet dat Indonesiërs haar
verwijten dat ze Indonesië ontrouw is. Of dat
Amerikanen haar verwijten dat ze niet helemaal
assimileert.
Wij moeten allemaal leren inzien dat de keuze
van een land de keuze is van een levensinzicht,
dat aangeboren wordt. En dat ruzie nutteloos
en kleinzielig is. En dat we beter van de
buitengewone eigenschappen van trekkers ge
bruik moeten maken om thuis tóch meer ple
zier te hebben. Wie niet wil, laat het toch?
Maar al dat geruzie...! Nee, liever niet in
Tong-Tong. TJALIE ROBINSON
P.S. Ik heb een ogenblik in twijfel gestaan of
ik dit artikel zou illustreren met een paar cita
ten uit een (bij Stols uitgegeven) causerie van
Marnix Gijsen op het „thema" Liever Heim
wee dan Holland (mij toegestuurd door een
lezer en vriend in Holland), maar ik hoef
alleen te denken aan de vele „exasperated
letters" geschreven sinds Coen en Van Diemen
tot hoogstwaarschijnlijk de laatste GG's toe
(aan Heren XVII tot laatste kabinet toe) om
te beseffen hoe nutteloos alles is. Men schijnt
de aanleg te moeten hebben om beter te weten,
maar leren doet men het nooit. Intussen is alle
stekelige discussie weggegooide tijd en plaats
ruimte. Het ruikt bovendien zo erg naar
„Bloed en Bodem"-theorieën en zo...
Weet U dat onze adik „The American
Tong-Tongf' vanaf 30 oktober in twee 0
talen verschijnt? Dat wil zeggen een O
deel van de artikelen zijn in het Neder- 0
lands gesteld, andere in het Engels, o
Dit is gebeurd naar aanleiding van O
reacties van abonnees. De een zegt: g
„De Amerikanen moeten het ook kun- O
nen lezen, wij hebben ook een voorlich-
tende taak" (terecht)een ander oppert: O
„Ik wil voor geen geld de echt Indische 0
verhaaltjes missen, dus in onze eigen o
taal maar liever, ja?" (terecht). En
nummer drie slaat de spijker op zijn
kop: „Artikelen van algemene, instruc
tieve aard in het Engels; de echte
Indische verhalen in het Nederlands
met de Indische zegswijzen die trou
q mei ue ïnuisirje zegswijzen uie iruu- q
O wens noch in het Hollands, noch in het O
0 Engels zijn te vertalen, daar willen wij 0
O van blijven genieten" (raak!). En zo o
O is het geworden, natuurlijke groei van Q
§een lévend blad. De A.T.T. blijft kop- q
pig groeien. Klein nog, maar daringO
0 als geen ander! Precies als de Neder- 0
O landse T.T. in de moeilijke beginjaren. O
O Weet U nog? Weet U nog hoe wij Q
O groot konden worden door uw voort- 0
O durende steun en toewijding? o
Tong-Tong is uw anak-piara, uw anak-
mas, of niet? Welnu, aan de overkant q
van de oceaan staat weer zo'n anak O
nog wat onwennig, maar branie de
Nieuwe Wereld in te kijken. Geef hem
X uw steun, fa, ook hier in Holland.
O Juist U! U wéét wat de kleine adik
O nodig heeft om flink op te groeien.
0 Zeg nu niet te vlug: ik heb toch niet
veel aan die Amerikaanse nieuwtjes.
Het zijn geen Amerikaanse nieuwtjes.
U leest het wel en wee van uw eigen
bangsa, uw eigen familie zelfs! U kunt
in één van de laatste nummers het ver
slag lezen van de eerste grote selamatan
8 in Los Angeles met veel Amerikaanse
belangstelling; U blijft op de hoogte
0 van wat de Indische verenigingen (zo-
8 als „DURF" in San Diego) presteren.
En last not least is de A.T.T. gestart
q met een reeks artikelen getiteld Spot-
O light on Dutch-Indonesian History"
q door Tjalie Robinson. Bedoeld als voor-
O Lichting van de Amerikanen, zijn ze ook
0 voor ons uitermate boeiend en (als we
O eerlijk zijn) zelfs nieuw! Ajo, mensen,
0 niet te lang. Helpen opbouwen! Neem
O een abonnement op de A.T.T. voor
0 5-per jaar of f 2.30 voor een half
q jaar. Wilt U een proefnummer? Even
O een kabartje aan ons en U krijgt het
0 thuisbezorgd. Stuur ons ook de namen
O en adressen van uw familie en vrienden
0 in The States die nog geen abonnee zijn.
O Wij geven ze door aan de Redactie
O A.T.T. en die zorgt prompt voor een
q proefnummer.
O Wedden, dat de A.T.T. ook anak-mas
X wordt? REDACTIE
Op een receptie:
Tante Dootje verheugd over haar nieuwe
Buick, tegen de de Hoge Commissaris: „U
komp strakjes óók kijken jaa, naar mijn bruine
buik?"
7
