doet zó
De oorsprong van de naam Menado
Grote Sortering
Jos. van ?Arcken
Radio BOLLAND
Ouders van emigranten
Passagekantoor IN T R A N E D
Geografische namen
GOUDEN RINGEN MET
4 STENEN
oooooooooooooooooooooooooooc
Zoals bekend ondersteld kan worden, is Menado, de hoofd
plaats van het gewest van die naam, gelegen op het schier
eiland Minahassa.
De naam klinkt in het geheel niet inheems, en het zou ons
ook geenszins bevreemden, als menigeen, die met de
inheemse bevolking zelve geen vrije omgang heeft gehad, bij
een poging tot verklaring op een dwaalspoor gebracht wordt.
baai van Menado ligt. Die naam is overgegaan
op de stad, die aan de baai ligt. Sedert wordt
het eiland zelf in het Maleis genoemd Mena
do toea"Wenang is van ouds de naam van
Menado en is tevens de naam van een stads
wijk. Wenang is de naam van een boom,
Macaranga hispida.
Van Manarow moet de stam zijn tarow of sa-
row, maar zulk een stam is hem niet bekend.
Volgens de heer Ratulangi zou de stam ook
kunnen zijn „row"Nu betekent sarow te
genover iets staan of liggen. Row ver, verte.
Is dus sarow de stam, dan betekent manarow:
datgene, wat tegenover iets staat. Het woord
zou dus betrekking kunnen hebben op het
rotsige eiland Menado-toea, dat tegenover de
stad Wenang ligt. Is echter „row" de stam,
dan betekent Manarow (Tondanos) man'a
'dooe (Tomboeloes en Tonseas) inderdaad: in
(naar of bij) de verte ,en kan de heer Laoh
gelijk hebben.
Dr. Adriani antwoordde hierop: „Het komt
mij voor, dat de heer Ratulangie ons de ware
afleiding en betekenis van de thans als Menado
uitgesproken plaatsnaam heeft gegeven. In het
Totemboans, de enige Minahassische taal, waar
van een woordenboek bestaat, luidt de stam
„sarow" van het Tomboeloes en Tondanos,
satoe. Het woord Manarow is dus te verklaren
he' Tomboeloes, de taal in welks gebied
Menado dan ook ligt.
°ok„ vertaling „wat tegenover (de kust)
ligt", is zeer aannemelijk. De intensieve vorm
van „sarow" n.l. „narow" wijst nog meer op
een uitdrukkelijke betekenis: „Wat aldoor of
terdege m de weg staat of ligt. wat vlak tegen
over staat"7 C j-r
lndië, Jrg. 1917/1918.
De heer van Kol zegt in zijn reisbeschrijving,
dat Menado" in verband gebracht moet wor
den met het Japanse woord voor haven, d.i.
„minato". Verder zou het dan misschien een
aanwijzing kunnen zijn op aanrakingen oud
tijds tussen Minahassers en Japanners.
Over de laatste bewering willen wij hier verder
zwijgen. Er zijn vele aanwijzingen voor, maar
ook vele tegen. Afgezien hiervan echter komt
ons dat verband tussen Minatoen „Menado"
ietwat gezocht voor. De heer F. Laoh gaf zijn
landgenoot G. S. S. J. Ratulangie een verkla
ring, die zo voor de hand ligt, dat het hem
verwonderde ,er nooit aan gedacht te hebben.
Vöör de Spaanse tijd sprak men in de Mina
hassa nooit van Menado, maar van Wenang.
Of dit woord nu verband houdt met woenong:
inham, baai, of met wene (op het ogenblik
wordt een bergje dat voor Menado ligt nog
steeds „toka mbenepadiberg genoemd),
daar zullen wij ons niet in verdiepen. Het
woord Menado moet in de Spaanse tijd ont
staan zijn wat eventueel uit Spaanse geschied
bronnen zal kunnen blijken.
De oude bergbewoners leverden, waarschijn
lijk gedwongen, aan de „taoe 'n kastella"
(d.i. Kastilië) of verbasterd in „tooe 'n
tasikela", bosprodukten. Hiervoor moesten ze
een dagenlange reis ondernemen. De reis naar
Wenang moet niet erg aangenaam zijn geweest,
en de Spanjaarden waren toentertijd nog verre
van „ethisch" in hun gedrag ten opzichte van
de inheemsen.
En nu moet men eigenlijk de psyche van het
volk kennen, om de conclusie te kunnen
trekken uit deze gegevens. De Minahasser zal,
als hij iets wil aanduiden dat heilig voor hem
is, of onaangenaam, of waarvoor hij bang is,
het nimmer dadelijk bij de naam noemen, maar
zal een vage aanduiding geven, die niettemin
volkomen begrepen wordt. Als een Tondanees
bijvoorbeeld zegt: „Koe mae mana un Tali-
koeran" „ik ga naar het Westen", dan weet
iedereen, dat hij het kerkhof gaat bezoeken,
dat ten westen van de stad gelegen is
Welnu, wanneer de bergbewoner zijn gedwon
gen leveringen in Wenang moest gaan brengen,
waaraan bovendien een verre reis verbonden
was, dan zei hij niet „Koe mae mana Benang".
De minder prettige associaties die aan het
woord Wenang verbonden waren, trachtte hij
te omzeilen door te zeggen: „Koe mae mana
un dooe d.i. „ik ga naar de verte". Iedereen
wist dan dat de „verte" niets anders was dan
het verafgelegen Wenang.
Nu is het verder eenvoudig, om op de naam
Menado te komen, vooral als wij weten, dat
Valentijn spreekt van M,mado. De woorden
„mana un'dooenaar, in of bij de verte,
worden in de gesproken taal „Mana 'ndooe",
waaruit tenslotte langzamerhand „Manado"
is voortgekomen. Ziedaar Menado, ontdaan
van het Japanse peetschap.
In Sonder, in het Toumpakewa'se, is het alge
meen. wordt dan ook inderdaad voor het gaan
naar Menado gezegd: Mange mana 'ndooe"*).
Volgens de heer N. Adriani zou de naam
Menado, moeten worden afgeleid van het
stamwoord „Manarow"hetgeen de naam is
van het rotsige eiland dat ten noorden der
Laan van Meerdervoort 520
Den Haag Telef. 336441
O Stationsweg 143 - Telefoon 60 17 03
g Giro 40 66 36 - DEN HAAG
NIEUWE O
GUITAARPLATEN o
Violents LP en EP's O
Ventures LP vele q
verschillende Hunters O
LP. g
Al Caiola, Roy Clark, O
Duane Eddy, Chet g
Atkins, Les Paul, q
Speedy West, Fireballs LP etc. O
Spec, afdeling voor: TECHNISCH O
g SPEELGOED, o.a. Marklin, Fleisch- g
O mann, etc. o
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOC
Voor een bezoek aan kinderen in Canada of Ver. Staten, groepsreizen per schip, met
reductie van 25%, op de volgende data:
naar CANADA:
8 april 1963
26 april 1963
7 mei 1963
28 mei 1963
4 juni 1963
naar VBR. STATEN:
17 mei 1963
terug:
13 sept, of 25 oktober 1963
8 sept, of 3 oktober 1963
30 aug. of 20 sept. 1963
30 aug. of 20 sept. 1963
13 september 1963
terug:
3 september 1963
v/h Hesta, Crans Co., Plein 22, Den Haag, Tel.: 18 42 50.
Kantooruren: 09.00-17.50 en zaterdag 09.00-12.00 uur.
Kantoren te Amsterdam Den Haag Rotterdam Alkmaar Den Helder
k iVerSUIrï Leiden Schiphol Utrecht Zaandam Venlo
s-Hertogenbosch IJmuiden Beverwijk.
38
