De vijfdaagse werkweek
DODENHERDENKING
Overhaast heeft men in Nederland de vijfdaagse werkweek ingevoerd. Overhaast,
want voldoende maatregelen waren tevoren niet genomen om een ontwrichting
van het economische en maatschappelijke leven te voorkomen. Misschien is dit
wat scherp uitgedrukt en volgens statistische maatstaven niet geheel gerechtvaar
digd, maar wij durven dit toch vrij positief te stellen, want in de praktijk van het
leven zien we de gevolgen zich maar al te duidelijk aftekenen.
Natuurlijk misgunnen wij een ieder de vrije
zaterdag niet. „Zaterdag" is daarbij eigenlijk
fout gezegd. Het gaat om een extra vrije dag.
En bovendien heeft lang niet iedereen die
vrije zaterdag gekregen. Integendeel: voor heel
velen betekent die vijfdaagse werkweek een
dermate verzwaring van het werk, dat er op
zaterdag extra hard moet worden aangepakt.
Vraagt U het maar aan de melkbezorgers, de
winkeliers, de groentehandelaren. Deze laatsten
hebben in Den Haag besloten, op zaterdag de
winkel om 5 uur n.m. te sluiten. Eén uurtje
eerder. Dat betekent overigens niet dat zij om
6 uur klaar zijn.
Het bedrijfschap Schildersbedrijf heeft tot de
huisvrouwen een circulaire gericht om haar
medewerking te verlenen, opdat de schilders
hun dagtaak om half acht 's-morgens kunnen
beginnen. Verzwaring dus van de taak, ook
van de huisvrouw, die toch al zo hard moet
zwoegen. Zeker, het gaat hier maar om een
paar dagen, gedurende welke de schilder bin
nenshuis zijn werkzaamheden moet verrichten.
Maar op zoveel ander terrein ligt deze ver
zwaring, dat zij op haar „vrije dag" géén
mens meer is.
En hoe staat het met de vrijgezellen, die
gemeenlijk hun boodschappen (moeten) doen
in het vrije uurtje tussen de middag, dat nu
ook zodanig is ingekrompen, dat dit vrijwel
onmogelijk is geworden?
Het zijn maar even een paar voorbeeldjes. We
hoeven niet bij alle takken van dienst en van
dienstverlening stil te staan om te weten dat
de stillegging op zaterdag niet mogelijk is. Het
leven gaat immers door? Er zullen steeds
zieken zijn op zaterdag; er zullen mensen ge
boren worden en sterven op zaterdag; er zul
len ongelukken blijven gebeuren op zaterdag.
En zolang niet alles zodanig gemechaniseerd
is dat menselijke handelingen overbodig zijn,
zal de dienstverlening op vele levensgebieden
noodzakelijk zijn.
Maar voorlopig zitten we door deze overijlde
maatregel in de knoop. Door de stopzetting
van het werk op zaterdag moet op de andere
dagen harder (lees: langer) gewerkt worden.
Aan het menselijk arbeidsvermogen worden
daarmede extra eisen gesteld. Eisen waaraan
soms onmogelijk voldaan kan worden. Wij
hoeven hier alleen even te duiden op de aloude
wet van de verminderende meeropbrengst.
Daarnaast moeten we bedenken: vrije zaterdag
voor de een betekent: harder werken voor de
ander. De openbare vervoermiddelen hebben
extra mensen te vervoeren die van hun vrije
zaterdag willen genieten.
We zitten nu dus, als gezegd, met deze in
convenienten. Ook voor ons bij Tong-Tong
zijn er vele moeilijkheden ontstaan. De druk
kerij werkt zaterdags niet; de post bezorgt op
zaterdag geen drukwerken.
Valt de 15e of de 30ste van de maand, op
welke dagen ons blad moet verschijnen, op een
zaterdag, zondag of feestdag, dan wil dat
zeggen dat Tong-Tong op de vrijdag tevoren
bij U in de bus moet liggen. Het is niet nodig
U helemaal voor te rekenen wat dat voor ons
betekent. Wel willen wij zeggeh dat de bezor
ging door de post, nadat door de drukkerij
alles is afgeleverd, over het hele land nog van
3 tot 5, soms nog meer dagen in beslag neemt.
Wat is hiermede nog over van de eertijds zo
beroemde dienstverlening van onze Tante Pos.
Als gezegd: wij misgunnen niemand de extra
vrije dag. Ook ons zelf niet, dat begrijpt U!
Maar als er van dat „vrij" zijn niets meer
overblijft door de overspanning op de andere
dagen, wat heeft de genomen maatregel dan
voor nut.
In onze huidige maatschappij moet het moge
lijk zijn meer „vrije tijd" te hebben, vrije tijd
die dringend nodig is om onze cultuur te
handhaven en te vervolmaken. Dit moet moge
lijk zijn door de voortschrijding van de tech
niek. Maar daarvoor is nodig dat men met
overleg te werk gaat, en niet overhaast toe
geeft aan opkomende verlangens. Er moet een
betere arbeidsverdeling komen, op zodanige
wijze dat een ieder van een extra vrije dag
genieten kan. Vrije tijd die voor geestelijke
werkzaamheden gebruikt kan worden, opdat
onze cultuur verrijkt worde. Hetgeen insluit
dat ook voor het nodige geestelijke voedsel
In de dagen dat wij hier in Nederland de
doden herdenken, gaan onze gedachten naar de
ontelbaar velen, die in de laatste wereldoorlog
hun leven lieten. Als straks gedurende twee
minuten de stilte bezit zal nemen van het hele
land, en wij daarmede de grenzen van de tijd
zullen overschrijden, dan zullen wij tevens de
ruimtelijke begrenzing niet meer voelen, en wij
zullen daar zijn, waar zij die ons het liefste
waren thans vertoeven.
Velen van hen zijn op onbekende plaatsen ter
ruste gelegd, in naamloze graven, massagraven
soms. Niemand weet waar. Of zij rusten op de
bodem van de oneindige oceaan, die haar wee
moedig lied boven hun hoofden zingt.
Velen ook liggen op de erevelden, waar kruis
na kruis, rij na rij de plaats markeert, waar
eens het stoffelijk omhulsel van de geliefde aan
de aarde werd toevertrouwd.
Vredige erevelden, wat afzijdig gelegen van
het drukke stadsverkeer. Menteng Poelo bij
Djakarta, Kalibanteng bij Semarang, Kembang
Koening bij Soerabaja, Pandoe bij Bandoeng...
En nog zoveel andere. Zij zijn in beheer bij de
gezorgd zal moeten worden, al naar de behoefte
van de groeperingen, opdat voorkomen wordt
dat de mens tot een machine wordt.
Nu de civilisatie in het Westen een zo hoge
vlucht heeft genomen, zullen wij ons moeten
inspannen opdat niet ons moreel en ethisch
besef bij het technisch kunnen achterblijft.
Wij moeten echter beide bewegingen goed met
elkaar in evenwicht brengen.
Door de invoering van de vrije zaterdag heb
ben wij voorlopig een stap teruggezet, in plaats
van vooruit. De berading op de volgende stap
zal des te intensiever en overdachter moeten
zijn om deze fout goed te maken.
Wij hopen dat door de verantwoordelijke
autoriteiten hier aandacht aan zal worden
besteed. Natuurlijk zijn deze paar korte op
merkingen niet voldoende om een zo belangrijk
onderwerp te behandelen. Wïj pretenderen ook
niet, dat we er voldoende van af weten. Daar
voor zijn uitvoerige onderzoekingen nodig. En
wat wij boven zo positief stelden kan daarmee
misschien wel geheel ontzenuwd worden. Wij
wilden slechts enkele gedachten over dit vraag
stuk naar voren brengen, gedachten die hun
oorzaak vonden in de moeilijkheden die wij
moeten overwinnen en de inspanning die wij
ons allen moeten getroosten om Tong-Tong
op tijd bij U in de bus te krijgen.
En wij poekoelen teroes
WIES VAN MAARSEVEEN
Oorlogsgravenstichting. Ook na het verbreken
der betrekkingen tussen Indonesië en Neder
land mocht deze Stichting haar werk blijven
voortzetten. En door haar bemiddeling werden
door familieleden en vrienden bloemen gelegd
op de graven, als teken van herinnering en
liefde. De Indonesische autoriteiten hebben
daartoe steeds hun medewerking verleend. Op
dezelfde dag als hier werd er een Dodenher
denking gehouden. Ook dit jaar zal zij onge
twijfeld plaatshebben.
In de plaatsen, waar de O.G.S. vertegenwoor
diging heeft, worden deze bloemleggingen ook
wel uitgebreid tot de gemeentelijke begraaf
plaatsen.
Nabestaanden, die een bloemlegging op de
graven van hun doden wensen, kunnen dit
aanvragen bij de Oorlogsgravenstichting, Ban-
kaplein 5, Den Haag, door storting van een
bedrag van 5.op giro 401000, met de
aanduiding: Bloemlegging graf(volledige
naam), Ereveld(duidelijk aangeven welk
ereveld, b.v. Kalibanteng Semarang) op
(gewenste datum van bloemlegging).
W. v. M.
Ereveld „Antjol'
5
