„INGET MATI" „AD PATRES"
Fa. Johs. Ouwejan Zn.
Onthoud dit!
COSTA DEL SOL
Radio BOLLAND
Hongkong, 12 juni 1963
Beste Tong-Tong,
Ben een paar dagen thuis geweest en vond daar
een stapeltje TT's die ik nu op de reis uitspel.
Zoals gewoonlijk staat er weer veel in dat me
interesseert en vaak uit mijn hart gegrepen is.
En evenzeer zoals gewoonlijk staat er ook
genoeg in waarmee ik het niet eens ben.
Dat zal met iedereen wel eens zo zijn, maar
mij dunkt toch hoofdzakelijk met de lui die
in Holland geboten, dus technisch Totok zijn.
Willem Brand heeft er over gedicht en duide
lijk onze verscheurde genegenheid tot uiting
gebracht. Was je in Holland, dan verlangde
je naar de tropen en het ongedwongen be
staan, althans voor ons jongelui. Maar eenmaal
terug onder de klappers kwam vaker en vaker
het verlangen naar een striemende herfstbui in
je gezicht, iets dat in werkelijkheid helemaal
niet zo lollig is zoals je dat dan jaren later
weer eens constateert als je tegen de wind in
over de dijk naar Spaarndam fietst op een
novembermiddag die al zo donker is als de
nacht. Toch meen ik dat wij evenveel recht
hebben als welke Indo of Indonesiër ook om
van het land te houden en de p... er over in
te hebben dat we het kwijt zijn.
Niet omdat we er zo graag de overheersers
wilden uithangen, maar omdat we voelden
dat we er bij hoorden. Helemaal juist was dat
gevoel natuurlijk nooit want wel of niet daar
geboren, geen Indonesiër zijnde konden we
nooit een stuk grond in eigendom hebben. Of
is dit niet helemaal zo?
En hoe kun je nu ooit helemaal tot het land
behoren wanneer je nergens je hiel in de grond
kan zetten en zeggen dat dat stuk grond van
jouzelf is???
Dat was dus voor de oorlog al een beetje
beroerd, maar toen bestond er zoiets als erf
pacht, een soort eigendom-belazer, of je kon
van de kampong een stuk huren voor weinig
geld en lange jaren.
Wat ik eigenlijk wil zeggen is dit. Dat som
mige stukjes in Tong-Tong de indruk wekken
als zou alleen de Indo zijn home kwijt zijn,
het woord vaderland durf ik niet te noemen
en moederland gaat ook niet op.
Nou, goed, wij totoks hadden dan wel een
vaderland.
Omdat het voor de te volgen carriëre beter
was voor mij, verliet ik mijn móórdbaan en
liet ik mijn moord-school in de steek en ver
trok met veel tegenzin uit Bandoeng in 1947.
Gezellige reis, ongeveer 400 jongelui aan
boord dus hopies lol. We varen de sluizen
van IJmuiden binnen, staan over de reling,
gekleed in de praktische blue-jeans die later
zo'n opgang zouden maken, samen met nog
een corveeër en enkele bemanningsleden, land
genoten. Vreemde gevoelens gaan door je
heen als je na 12 jaar de in Indië zelfs veel-
bezongen duintoppen weer ziet. „Nou Jen",
hoor je een van de bemanningsleden tegen
zijn maat zeggen, „daar komme me weer met
2000 van die opvreters".
Jen spuugt 'ns over de reling en knikt bedacht
zaam, dan keert ie zich naar jou toe en zegt
met overtuiging: „Ik zal d'r geen boterham
minder om vreten dat we Indië kwijt zijn,
wat jij?" Je grijnst maar eens en zegt dat je
ook zo'n opvreter bent, maar dat je hoopt niet
aan zijn portie te hoeven komen. Welkom.
Later wil je naar de zeevaartschool, je hebt
voldoende vooropleding, natuurlijk je kunt in
september op de cursus komen, maar hoe oud
ben je eigenlijk. Twintig al? En pas in de
4e klas van de HBS? Dan moet je wel erg
stom zijn en bovendien mag je in het eerste
cursusjaar geen twintig zijn!!
Voorzichtig zeg je dat er per ongeluk een
oorlog tussen is gekomen, drie jaar geen school
en zo, maar daar heeft ambtelijk Nederland in
'47 althans niets mee te maken. Het benne de
voorschriften, dag hoor, zoek maar een schip
zonder school. Je zoekt een schip en vind dat
natuurlijk en vraagt waar de eerste reis heen
zal zijn. Linea recta Djakarta en zo sta je drie
maanden nadat je vertrokken bent op een avond
weer op de voorgalerij van kennissen in het
Kramat-kamp.
„Loh, alweer terug, ja? Ketekouten daar?'
Je vertelt je wederwaardigheden en met Si
Bentiet zou je kunnen zeggen „Wie krijg geen
sch... seh, als Europeaan zijnde enz.".
Voorlopig heb je geen sch... je blijft natuurlijk
eten, je komt een paar keer terug en als de
terugreis naar Holland aanvangt heb je een
zak rijst en een zak suiker bij je om te verde
len. De zak suiker gesmokkeld en de zak rijst
uiteraard ook, want daar was een uitvoerver
bod voor. Weet je hoe? Op de linnen kap van
een Master-Jeep, ken niet gezien door de
wacht, die keek alleen in en onder de wagen.
Dank zij de ex-collega's van de MTD dus
welvoorzien terug. Aan boord toch wel een
beetje bewondering voor die „sambeljas". Ja,
net alsof je even thuis was geweest.
Maar de terugtocht nu was een heel andere
dan die als repatriant met Atakauitrusting.
Kaiah zeeman, Mac!
Dus nu weer huiswaarts. Van huiswaarts naar
huiswaarts, door de lui in Indonesië benijd dat
je uit de rotzooi weg kon, door de lui in
Holland benijd omdat je zo maar net zoveel
rijst en suiker kon kopen als je wilde en
natuurlijk ook sigaretten en tabak. Zoals je al
eerder benijd was omdat je extra punten en
bonnen had gekregen vanwege de DBVO,
heette die instantie niet zo? In ieder geval blij
dat je geen dankjewel meer behoefde te zeggen.
Na de vaartijd volgt ruim een jaar schoolgaan
in Amsterdam. Leuke tijd, mooie zomer, zachte
winter en net voor het hard gaat vriezen
examen doen en op de dag dat je oproep voor
militaire dienst komt trek je weer het zeegat
uit, met bestemming weer Batavia, echter die
bestemming wordt op 27 december 1949 in
eens Djakarta. So what, denk je, Soerabaja
blijft toch lekker zo.
Toch zijn er veranderingen, meer spanning, de
houding van Indonesië verandert. Die van ons
ook, maar waarschijnlijk te laat. We zijn nu
eenmaal mensen en wat je in je geschiedenis
boekjes hebt gelezen neem je nog steeds aan
als waar. Dus conflicten blijven niet uit. On
uitstaanbaar belachelijk zeg, een Indonesiër
met een geweer, met officiersuitmonstering,
jelahjerot. Maar je lacht niet het laatst en je
lacht niet het best, je wordt er op een kwade
dag gewoon uitgedonderd maar je blijft lachen
en voorspellingen doen, net als tijdens de
oorlog. Drie maanden, heus nog drie maanden,
dan zul je zien. Toen de Amerikanen die niet
kwamen en nu de burgeroorlog die, tenminste
niet algemeen, niet uitbrak.
Wat nu? Voorgoed kwijt dachten we. Dus?
Het oog op het oude, goede vaderland gericht.
Huisvesting. „Waar werkt U? Op een schip?
Wat is uw thuishaven dan? Oh, dus niet in
Nederland, ja, het spijt ons, maar dan kunnen
Begrafenis- en Crematie-Onderneming
Opgericht 1924
ROUWKAMERS en
ONTVANGKAMERS
AIRCONDITIONED
Kantoren: Fred. Hendriklaan 7
Den Haag, Tel. 070-556427 (3 lijnen)
Maak NU een
aantekening op uw verjaardags
kalender! Ook al heeft U deze
Tong-Tong-boekjes zelf al, koop
ze toch als apart verjaardagsca
deautje voor familie en vrienden.
Verspreid over vele huisbiblio
theekjes in heel Nederland zullen
zij ongetwijfeld vele verraste
lezers vinden, die er meer idee
door krijgen van ons verleden en
ons huidige werk.
Meewerken aan de verspreiding
van onze boekjes is een opvoe
dend werk!
we U niet helpen, want ziet U, en..."
Al, hoeft niet meer. Kaia pingpongbal, hier
weggekaatst, daar teruggekaatst, hier niet
lakoe, daar helemaal taboe. Gelukkig heb je
werk en zorgt de Maatschappij voor huisves
ting.
Je bent blij dat iemand je opmerkzaam maakt
op TT. Wel van gehoord maar gedacht dat is
net zoiets waar ik niets mee te maken wil
hebben, zelfmedelijden kweken en zo. Echter
na lezing tot andere gedachten gekomen en er
op ge-abonneerd, tot genoegen, eerlijk. Behalve
dan dat ik af en toe zo het gevoel krijg dat
sommige briefschrijvers het exclusief willen
houden. Niet doen lui, niet doen, breed blijven
in opzet en uitvoering.
Zoekt op basis enz., is een mooie leuze, poe-
koel teroes nog mooier.
(Lees verder op pag. 25)
MADAME FAUZIAH
Nagel vernieuwing
pedicure - steunzolen
elastieken kousen naar maat.
voetoefeningssandalen naar maat.
BRONKHORST 19c ROTTERDAM
Telefoon 73142.
Behandeling liefst na afspraak.
Eventueel aan huis.
REISBUREAU
Voor de reis i/z Malaga van 29 juli
zijn nog 3 plaatsen beschikbaar tegen
PASAR MALAM-PRIJS, DUS 5%
KORTING.
Telefonische opgave gewenst.
Stationsweg 143 - Telefoon 60.17.03
DEN HAAG
Uit Amerika ontvan
gen diverse nieuwe
LP's, Cowboy's, Wes
tern en Hawaii.
Ook hebben wij zo
juist ontvangen 2
L.P.'s van The Ven
tures: Surfin' en Country en Western.
Spec, afdeling voor: TECHNISCH
SPEELGOED, o.a. Marklin, Fleisch-
mann, etc.
23
