VOOR ONZE
BIBIT
Tante Mieke
Lachhoekje
Iets over Javaanse rijmpjes
Inleiding tot boekbespreking
Lieve vakantievierende Bibits,
En bevalt jullie dat wel, dat heerlijke niets
doen? Ja, als deze brief van tante Mieke
geplaatst wordt, is jullie pret al weer bijna
opMaar dan gaan we toch zeker met frisse
moed en een heleboel goede voornemens het
nieuwe schooljaar beginnen, niet, jongens en
meisjes? Zeg, ik weet niet of het jullie is
opgevallen, maar we zijn van plan onze Bibit-
bladzij in Tong-Tong zo aardig mogelijk te
maken, zo nu en dan een versje er in, soms
voor de groten, soms voor de kleinen, af en
toe wat raadsels er in (helaas was er de vorige
keer geen plaats genoeg over voor de verbor
gen bloemennamen, die ik jullie beloofd had).
Soms zetten we er een paar grapjes in, of een
beschrijving van een leuk werkje, en dan wil
den we in de toekomst ook zo ver komen, dat
er een eigenwerkhoekje in kan worden ge
plaatst met jullie eigen verhaatjes of versjes
of tekeningen. Wie zal het eerst iets in sturen?
En wat zal het zijn? Kijk, als je een tekening
wilt maken moet het wel goed duidelijk zijn
en wel met oost-indische inkt. Wie voelt er
voor om mee te werken om ónze bladzij zo
gezellig mogelijk te maken? Vooruit, laat eens
zien wat er uit jullie pen kan komen, hetzij
in woord hetzij in beeld.
Dan wilde ik Carla Bagmeyer hartelijk danken,
dat zij in haar vakantie-oord in Bakkum nog
aan tante Mieke gedacht heeft en haar zo'n
mooie kaart gestuurd heeft van de jeugdher
berg, waar zij logeerde. Gunst, Carla, wat zul
je genoten hebben. Het ziet er daar maar wat
knus uit. Waren jullie met veel jongens en
Jongens en meisjes, jullie lezen, geloof ik,
allemaal wel graag? En wat voor boeken lees
je al zo? Van Carla Bagmeyer weet ik bijv.
dat ze met de vorige Sint Nicolaas haar eerste
Karl May boek kreeg, en dat ze zowat een
half jaar later al ruim zestien van de 25 uit
deze serie in haar bezit had. (Weet je dat er
een film komt \an „De schat in het Zilver-
meer", Carla?) Hoe Carla er zo'n vaart achter
kon zetten, vertelde ze me niet. Maar ik denk
dat ze een heleboel ooms en tantes heeft, die
haar wel eens verwennen, en misschien be
steed ze er ook wel al haar zakgeld aan.
Er zijn tegenwoordig zo oneindig veel kinder
boeken, dat jullie werkelijk een zeer ruime
keuze hebt, wanneer je een boek mag uitzoe
ken. Maar natuurlijk kan niet iedereen 16
boeken in een half jaar aanschaffen! Dat zijn
nu eenmaal de uitzonderingen. Maar wel kun
je misschien lid worden van een leesbiblio
theek, of van de Boeken-Bus of van de school
bibliotheek, en dan kun je voor zeg maar een
stuiver of een dubbeltje per boek je hart er
aan ophalen. Je kunt er meestal een catalogus,
dat is een lijst met de boektitels die ze hebben,
bij krijgen, die je op je gemak kunt doorkijken.
Weet je nóg niet, welk boek je precies moet
uitkiezen? Ja, pas als je een boek gelezen
hebt weet je ook of het leuk was of niet zo bi.
Maar hoe kun je dat nu van te voren raden?
Wel, er zijn een paar hulpmiddelen om het te
leren schatten. Ten eerste kijk je naar de
leeftijd die er gewoonlijk bij aangegeven staat.
En dan maak je er een gewoonte van om de
namen van de schrijvers of schrijfsters te ont
houden, waarvan je de boeken gezellig en
prachtig gevonden hebt. Als je dan later een
nieuwe titel ziet onder dezelfde naam, dan
kun je je haast niet vergissen, en weet je van
te voren: ..dit zal een boeiend boek zijn, want
meisjes? Natuurlijk onnoemelijk veel plezier
gehad, hè? En ook corvé-beurten gehad? Wat
moest jij doen? Bed opmaken natuurlijk, en
zeker aardappels schillen? Vertel je er nog
wat meer over?
Martin van Olden, ook jou wil ik hier hartelijk
danken, want jij was deze keer de enige, die
een hele brief schreefBravoIk ben wel een
beetje geschrokken van je verhalen! Je begint
je brief nota bene met het nieuws, dat je al
met één voet in de vijver gezakt was, en later
heb je nóg zo'n eng verhaal: dat je warempel
op het dak bent geklommenKerel, waarvóór
Alléén om water omlaag te gooien? Nou, zeg.
Wist je heus niets beters te doen? Ik kan me
echt wel een beetje indenken, dat je daarna
een draai om je oren moest ontvangen. Die
had je ook wel grif verdiend zou ik zo zeggen.
Jongen, Martin, een ongeluk is zo gauw ge
beurd, daar hoef je heus niet op die manier
naar te zoeken. Je hebt maar één nek, jó, en
daar moet je je leven lang mee doen. Hoe is
het met Clara? Is ze al weer beter? Het is naar
dat ze wel eens als een muisje moet piepen.
Ik weet precies wat je bedoelt, we hebben er
hier thuis ook zo eentje, die gauw bronchitis
heeft. Zijn jullie met drie zusjes en twee
broertjes thuis? Wat een leuk groot gezin
lijkt me dat. Maar ik kan me best voorstellen,
hoe mammie het druk heeft met haar vijfspan.
Wij hebben er eentje minder, en dat is al dik
wijls erg lawaaierig. Of zijn jullie erg zoete en
heel rustige kinderen
Lieve jongens en meisjes, tot de volgende keer.
Liefs en groet van TANTE MIEKE
die of die heeft dit geschreven". Nu was het
mijn bedoeling om zo nu en dan een leuk
boek voor jullie te bespreken. Wie weet heb je
daar enige richtlijnen aan, die je helpen bij
het uitzoeken van je eigen lectuur.
Dan wil ik hier vandaag eindigen met het
noemen van enkele goede auteurs en autrices,
waarvan je er op aan kunt, dat ze je iets
fijns te bieden hebben: Jaap ter Haar (behalve
de boekjes voor de kleintjes, Saskia en Jeroen,
Ernst Jan en Snabbeltje, Tuffie, heeft bij ook
jongensboeken geschreven voor de leeftijd van
8-12, de Heintje-boeken). Voor de meisjes van
deze leeftijd schreef Freddy Hagers dolgezel
lige boeken over Marjoleintje en Kwikje en
nog zo'n paar hoofdfiguren waar de hele ge
schiedenis om draait. Ook wel voor oudere
meisjes. C. Butner schreef spannende verhalen
voor jongens vanaf 11 jaar, die zich afspelen
in Suriname en die streken. Cok Grashoff
houdt de jeugd tot 9 jaar gezellig bezig met
haar verhalen over Hazehartje en Josientje en
Elma, en nog zo'n stel gewone echt levende
kinders. Leonard Roggeveen's boeken voor
jongens en meisjes vanaf 10 jaar zijn altijd
vol spanning. Volgende keer verder.
Jan: Pappa, weet U waar de knapste mensen
wonen
Vader: Nee, Jan.
Jan: In Utrecht natuurlijk, want daar is toch
maar één Dom?
Jan: Pap, hoe noem je twee vechtende duizend
poten met één woord?
Vader: Dat weet ik niet.
Jan: Een ritsluiting!
Ik woonde als kleine jongen te Malang, ver
achter de Cultuurschool in de dessa Bebekan.
Aangezien wij daar als enige Europese familie
zaten, waren wij kinderen wat onze speelkame
raden betreft, veelal aangewezen op de dessa-
jeugd, kinderen van onze kokki, kebon of
petinggi. Van hen heb ik veel geleerd, goed en
kwaad; zo dateren ook deze Javaanse rijmpjes
uit die tijd.
Pitik wal ik,
Djamboel njiplis,
Nga ngadang, jó wis,
Anggar bodjo né manis.
De letterlijke vertaling is:
O kip met gekrulde veren
Parmantige kuif op je kop
Wat kan bet schelen, dat er geen rijst wordt
gestoomd
Als je maar een mooi, aardig vrouwtje hebt.
Doch daadwerkelijk moet dit rijmpje als volgt
worden begrepen:
O, jij nietsnut! Don Juan! met je verdraaide
denkbeelden,
Met je kokette kuif en gepomadeerde lokken.
Jij denkt; Ach wat deert het, ook al wordt
schraalhans keukenmeester
Als mijn vrouwtje maar mooi en lief voor mij is.
Het volgende rijmpje zong je als je een kindjeng
(glazenmaker) trachtte te verschalken, je ver
kreeg op dat moment dan soms een magische
kracht om de kindjeng op zijn plaats te laten
blijven zitten, (zoiets als biologeren) je hand
ging langzaam naar voren in de richting van je
prooi, terwijl je zachtjes het rijmpje zong om
dan bij het laatste woord je duim en wijsvinger
om de staart van de glazenmaker dicht te knij
pen.
Poeng- poeng- poeng-tjapoeng
Trik- trik- trik koetrik
Djeng- djeng- djeng- kindjeng
Lang- lang- walang ngêrik
Anak-é pitik di pangan oeloeng
Kon-bakalé walang-kadoeng.
Hetgeen vertaald als volgt zou luiden:
O,(grote rode of gele) glazenmaker
O,(kleine groengestreepte) glazenmaker,
O, waterjuffer (libel)
O, sjirpende sprinkhaan
Kuikens worden opgegeten door de roofvogel
Maar jullie worden de prooi van de bidsprink
haan. KLEINE TOK.
Misschien zijn deze rijmpjes wel wat moeilijk
voor jullie, maar het is eigenlijk de bedoeling
dat je je ouders eens vraagt of zij ook leuke
versjes weten. Laat ze maar eens goed naar de
voorplaat van dit blad kijken. Als ze die drie
meisjes zien waar ze in hun jeugd misschien
mee gespeeld hebben herinneren ze zich vast
wel iets. IKS
VERBORGEN BLOEMENNAMEN
1. Vader vroeg: „Wie haalt even mijn jas, mijn
das en mijn hoed van de kapstok?"
2. Sven, Ole, Anders en Helge zijn Deense
jongensnamen.
3. Wat kon die Jan toch snoepen, zakken
zuurtjes, drop en caramel at ie achter
elkaar op.
4. Miesje heeft een hele lieve vriendin, bij
wie ze in de vakantie mag logeren.
5. Aan je rijwiel mankeert ook wel het één
en ander, zeg!
RAADSEL
Er bestaat een „lekker" woord van dertien
letters. Ik heb eens met die letters gespeeld en
ze flink door elkaar gehutseld. Kunnen jullie
nu de juiste volgorde van de letters vinden?
Dit kreeg ik er uit, toen ik ze zo maar bij
elkaar veegde: decorechoepla.
Zoek maar uit. Antwoorden: pag. 19.
15