m Mina Hoffman-Krüseman Op zeer hoge leeftijd stierf te Boulogne-sur-Seine mevrouw Mina Hoffman- Krüseman. Haar naam noemen is een tijdperk der geschiedenis ontsluiten, waarin Multatuli een hoofdrol speelde en waarin voor het eerst in Nederland en het v.m. Ned. Indië de onafhankelijkheid der vrouw werd bepleit. Men heeft haar een Indische George Sand genoemd. De bladen hebben haar, toen het bericht van haar dood Holland bereikte, een in memoriam gewijd, hoofdzakelijk releverend wat Jo van Ammers-Küller in haar boekje „Een Pionierster" voornamelijk over haar optreden in Nederland geschre ven heeft. Maar wij gedenken, wat Mina Krüseman betekend heeft voor de evolutie der vrouw in de v.m. overzeesche gewesten. Rectificatie O'liCTl ti' Geb. te Velp, 25 sept. 1839-Overl. te Boulogne sur Seine, 2 aug, 1922 Mina Krüseman trad op op een tijdstip, waarin het met de geestelijke idealen van ons volk maar matig gunstig gesteld was. Zij was in ons v.m. Indië een pionierster, meer dan in Holland op het gebied der emancipatie van de vrouw; zij vocht voor recht en waarheid en voor de eerlijkheid in de kunst. Zij was een strijdster, zo fel en hartstochtelijk, als na haar niet meer voorgekomen is in de gelederen der vrouwen, die vochten voor de idealen, welke zij het scherpst had gesteld en waarvan zij de grote zin het eerst had doen begrijpen. In Indië was zij, de wakkere generaalsochter, de eerste, die de vrouw ophief boven velerlei, dat in Europa reeds tot het verleden behoorde. Nog had men in Indië ontzag en was men haar erkentelijk voor het vele, dat zij er in het belang van de vrouw heeft gedaan. Hoe vaak heeft men ons in Soerabaja niet het oude huis gewezen waar Mina Krüseman heeft gewoond, op Toendjoengan, naast het complex waar eertijds de firma Heimig was gevestigd! Gewezen met een opmerking, die getuigde van eerbied en waardering voor het werk van deze vrouw. Ofschoon zij tal van jaren in Frankrijk woonde, bleef zij de belangen van de Indische vrouw behartigen, waarvan ,,Parid' dan ook getuigenis aflegde, een boek dat zij eerst op hoge leeftijd ^chreef. Mina Krüseman had belangstelling voor alles, meer in het bijzonder voor muziek, toneel, schilder- en beeldhouwkunst, welke voorliefde haar volgelingen in Indië, zoals een van haar heeft verteld, schier geheel beving in haar artistiek ingerichte woning, vol fraaie beelden, met toen nog in Indië heel zeldzame schilder stukken van grote meesters, omringd door voortbrengselen van westerse en oosterse kunst op allerlei gebied, fijne kostbare Brusselse kanten en verder door alles wat het artistiek- gevoelige oog bekoren kon. Daar was een vleugel, een harmonium, daar waren concerten in besloten kring. En daar, in die zuivere omgeving van grote liefde voor de kunst, werd het zaad in de ont vankelijke meisjesharten gestrooid van toewij ding voor de zaak der vrouw en het besef van haar plaats en haar taak in de kleine en grote maatschappij van huisgezin en staat. Zij be woonde toen het latere filiaal van de N.I. UBminimimimumiiiiiiiuiiiiiiiiiiiu 1 In de redactie van de regels voor „De j Nederlandse Vlag" op blz. 4 van num- mer 2 (30 juli 1963) van Tong-Tong j zijn, afgezien van een miszetting, enige g storende fouten geslopen, t.w.: j 1 a. Ie kolom, 11e regel van boven: ..vlaggestok is niet met vergulde knop" moet zijn: „vlaggestok is met j i ergulde knop"g 1 b. 2e kolom, 3e regel van boven: tus- sen „vlag" en ontbreekt het i 1 woord „mag". 1 Met vriendelijke groeten, g D. H. STEPHAN illllllllllllllllllllllllllllllllIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllNlllllllllllllllllllllllIlllllllllllMlii gas-maatschappij te Soerabaja met aangrenzen de gebouwen, destijds een zeer grote woning. Hoeveel tegenstand zij in Indië gedurende de eerste jaren van haar optreden ondervond, is moeilijk in weinige regels aan te geven. Maar, ondanks alles kwam met Mina Krüseman de frisse wind van de tijdgeest ook in Indië, een wind die nieuw leven gaf, maar waarvoor men zich hoedde als voor de tocht. Spot en hoon waren veelal haar deel. Aanstoot vond men in alles, tot zelfs in haar artistieke vertrekken, zo in strijd met de meestal stijlloze, smakeloze, stijve meubilering van de vroegere Indische woningen. En dan kwam er nog bij de onge motiveerde ergernis, dat Mina Krüseman zelf de teugels hield, in haar welbekende bendy gezeten, en dat er ouders waren, die het goed durfden vinden, dat hun dochtertjes op paar den van Mina Krüseman reden, door Mina zelf bij de toom geleid. Dat alles vond men onvrouweijk, het ergerde en... bekoorde ter zelfder tijd de Indische wereld. Mina Krüseman, heeft een van haar aanhangsters getuigd, kwam, als door de natuur gezonden om buiten de kloostermuren te wer ken, vrijlatend het intellect, brekend met alle dogma en vooroordeel en gekant tegen alle monopolie en exploitatie van de geest. In haar tijd werden in Indië particuliere, vrijzinnige scholen gesticht, waaronder de particuliere school Genteng, voorheen de Huygensschool en de scholen te Weltevreden, die rijpe vruch ten van volhardend streven zijn. Van Mina Krüseman verscheen „Mijn Leven", drie dikke delen, waarin men alles lezen kan over haar verhouding tot Multatuli, over haar optreden als zangeres, in Europa en Amerika, over haar toneelspeelstersloopbaan in Holland en over haar scherpe actie tegen de Nederlandse kunst kritiek in die dagen. Hier zij er nog aan her innerd, dat Mina Krüseman gerekend mag worden tot de beste Oost-Indische novellisten en romanschrijvers uit het laatste gedeelte der 19e eeuw. Zij heeft als romancière en als propagandiste altijd dapper en met hartstocht gestreden tegen leugen en conventie. Men was haar vriend of haar vijand, maar onverschillig tegenover haar sterke persoonlijk heid kon niemand blijven. Ver van Indië vond zij de eeuwige rust na een veelbewogen leven van zorgen en strijd. Van strijd vooral. Zij heeft heel wat stof en rommel weggehaald uit het duf geworden Indisch en Hollandse binnenhuis. Er is heel veel in het maatschappelijke leven van de vrouw, en van de vrouw niet alleen, hier in onze voormalige overzeese gewesten, dat de voltooiing heten mag van het werk, door haar begonnen en inge luid. Zowel in Indië en Nederland was zij de baanbreekster voor de vrouw-en, die naar een beter leven de weg wilden vinden. Maar wat zij in het belang van het openbare leven in het v.m. Indië heeft gedaan, dient, dunkt ons, ook te worden gememoreerd, van daar dit artikel in Tong-Tong. Zij was een vrouw, het devies van Tong-Tong waardig: Trouw Branie -OndernemendJ. C. H. "".if* <jLc-t3 ci' cc-vovt-e-j va.-eiit S'oia.cjc/ 'Sïfi.lïitl ttiiria/ Ct-cc^atllct a- feu ittc-Uvc/ e^CVu 1 ituw .gctvnT cv l ütcvayc/ ÏÏccaf .ei fel tintel* fttinceti Ci Cjcvbcav gcutvtó ©CJiC/tl Cafe fyafis cjbee-ftfena" 31 Cltccjtis lm 1Q23. 31 au guit us zal voor ons, de oudere gene ratie, altijd wel een onvergetelijke dag blijven. We plaatsen hierbij een afdruk van een menu dat we van de heer L. C. Heyting mochten lenen. Dit menu werd door een jonge Baliër getekend, waarvan de naam he laas niet meer bekend is. Het menu werd opge maakt door de heer Heyting en zijn vriend G. de Lang, oud-of ficier en politie-in- specteur in 1923 om het 40-jarig jubileum van Koningin Wilhel- mina op waardige wijze te vieren. Er staan vele hand tekeningen achter het origineel, en wellicht herinnert iemand van hen zich nog dit grootse feest.

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Tong Tong | 1963 | | pagina 4