Pasar Malam „Uit en Thuis"
Geografische plaatsnamen
Jos.
van Arcken
t
Koop Uw
bij:
GOED LEZEN!
De Belangenvereniging „Uit en Thuis" is geadop
teerd door René Sleeswijk's Nederlandse
Revue Snip en Snap
INDISCH JAARMARKTFEEST
IN DE HAAGSE DIERENTUIN
4, 5 en 6 October a.s.
open van 1 2 u. tot middernacht
Als men bedenkt hoevele plaatsnamen oor
spronkelijk Indiase plaatsnamen zijn, door de
invloed der hier op Java, men mag haast wel
zeggen inheems geworden mythen, legenden
en verhalen van de Hindoe's de Javanen be
kend zijn geworden, en dat men algemeen
geloofde, dat wat in die verhalen van goden
en vorsten verhaald wordt, eigenlijk op Java
heeft plaats gehad, dan moet men a priori reeds
veronderstellen, dat ook de landen en steden,
waarover zij heersten en waarin zij verblijf hiel
den, door de Javanen op Java zullen gelocali-
seerd en gezocht zijn, en dat men onder de
plaatsnamen van Java ook Indiase vinden zal,
die zonder enige etymologische gedachte toe
gepast en in gebruik genomen en gekomen zijn.
Op deze wijze zijn vermoedelijk ook geogra
fische namen te beschouwen als Soemeroe,
Smeroe, de goudberg, die volgens de cosmologie
der Poerana's met zijn top tot in de boven
ste hemel en met zijn voet tot in de
laagste hel reikt, en die alzo de goden uit alle
hemelen in staat stelt op de aarde neer te
dalen (de Balische meroe stelt symbolisch deze
berg voor); Indrakila, Indragiri, de berg van
Indra, die beveelt over donder, bliksem en
regen, de heer van de Indraloka of Indra-
hemel; Brahma (de Bromo), waar god Brah
ma nog jaarlijks door de Tengerezen wordt
vereerd; Baroena of Broena voorm. hoofd
plaats van een district, thans verdeeld over
Wonosobo en Bagelen, naar de gelijknamige
godheid; Basoeki, Besakih, oorspronkelijk de
slaingen-koning, machtig om regen te ver
werken, een der volgelingen van Baroena,
wiens naam voor de huidige Javaan slechts
betekent', welvaart, rijkdom; Bajoe, berg- en
dorpsnaam, naar de windgod; Ardjoena, thans
de Javaan slechts bekend als de derde der
Pandawa'suit de wajang poerwa, doch die
een zoon is van Indra. Misschien vallen ook
de plaatsnamen van Madioen en Kediri onder
deze groep.
Zonder enige etymologische bijgedachte zullen
ook zijn ontstaan plaatsnamen als Soekawati
(o.a. een desa in Djombang en in Gianjar op
Bali), het hemelse verblijf van Amitabha, een
der vijf Tathagata's of Dhyani-Boeddha's, dus
aan de Boeddhistische mythologie ontleend;
Banten, thans Kromo-vorm voor „bali" d.i.
offer. Onder de riviernamen schuilen stellig
ook wel namen van deze soort; op Bali al
thans heten verschillende rivieren Gangga
(Ganges).
Opvallend is het, dat zo weinig namen aan de
Mohammedaanse gedachtensfeer zijn ontleend.
Telt men de talrijke plaatsnamen Kramat
(heilig graf) en daarmede samengesteld niet
mee, en evenmin de reeds genoemde Pesan-
tren's (waarvan er sommige in oorsprong toch
uit de Hindoetijd zijn), dan kennen wij alleen
Koedoes, een Arabisch woord „heilig", „ge
wijd" en Sarengat bij Blitar, de Javaanse ver
bastering van het Arabisch sjari'at, de „wet"
van de Islam. Wij zullen later zien, dat het
volk bij zijn dichten van volks-etymologiën
echter wel degelijk meeleeft met de apostelen
van de Islam op Java. Deze volks-etymologiën
dateren uit jonger tijd, uit de Mohammedaanse
tijd.
Het woord „hjang", „jang", titelwoord voor
godheden, zit in bergnamen als Diëng (met het
vererende prefix di) en G. Jang (grens Pro-
bolinggo-Bondowoso)
Van de naam Priangan, Prijangan, Preanger
zijn verschillende verklaringen gegeven, men
zie bijv. wat de schrijvers der Soendanese
woordenboeken Coolsma en Oosting daarom
trent zeggen, alsmede De Haan in zijn „Prian
gan" (Dl. III, pg. 458). Oosting denkt aan
een afkorting van Tanah Prajangan, het land
der prajangan of van vrouwelijke geesten, dan
wel van „peri kajangan", de peri's, een Per
zisch woord peri nymf, zijn ook in de
Indiase wereld bekend geworden. Coolsma
acht een van Inheemse zijde verstrekte verkla
ring waarschijnlijk, n.l. van het Soendanese
„yang", d.i. weg, verdwijnen, dus periangan,
het land der verdwijners, n.l. van lieden, die
uitweken toen een hoofd uit Tjerebon hen
wilde dwingen tot het aannemen van de Islam.
De naam van het gewest kan afkomstig zijn
van die van een dorp, gelegen ten O. van
Tjiamis. C. H.
OMEGA - horloge
Laan van Meerdervoort 520
Den Haag Telef. 336441
Wij maken onze lezers er op attent dat onderstaande advertentie uitgaat van de
Belangenvereniging „UIT EN THUIS", dus dat deze Pasar Malem niet door
Tong-Tong wordt georganiseerd.
Belt U ons daarom niet op voor inlichtingen, die wij U niet kunnen geven, doch
onderstaand telefoonnummer; Den Haag tel.: 55 82 10. Redactie
Oosters eetfeest
Kermisattracties voor jong en oud
Elke dag dansen
Internationale dansgroep
Floorshow
Verkiezing Miss. wordt later bekend gemaakt
Amerikaanse, Nederlandse en Oosterse stands
„Het oude indië" in beeld en in woord
Onder leiding van mevrouw
Mary Brückel-Beiten,
de „moeder" van de Pasar-Malam in Nederland
Voor huur van standruimte inlichtingen bij het Comité
Pasar Malam ,,Uii en Thuis"
Den Haag, van Aerssenstraat 217Tel. 558210
19
