Rudolf Bonnet
KOPEREN DIENSTJUBILEUM
VAN OOM PIE
De kunstschilder Bonnet in zijn atelier te Ubut op Bali
Foto: Kempen
Kunst, en niet in de laatste plaats de schilderkunst, is universeel. Haar schoonheid
spreekt alle talen. Misschien geldt dit voor de literatuur slechts in betrekkelijke
mate; in elk geval zal zij doorgaans eerst de technische bewerking van een goede
vertaling dienen te ondergaan. Maar de plastische kunst en de muziek spreken
uit zichzelf alle talen ter wereld; ze zijn voor iedereen met enige musische
gevoeligheid verstaanbaar.
Toch speelt bij die universaliteit van schoon
heid en ontroering ook hier de eigen nationale
geaardheid en achtergrond van de kunstenaar
een rol. Het maakt een groot verschil of een
schilderij onder de laaghangende wolken van
Holland of onder de open blauwe luchten van
Italië is ontstaan. De schilder legt in zijn
werk altijd iets van het „klimaat" van zijn
eigen land, zijn nationale herkomst, ook zelfs
als het bijv. niet om een landschap maar om
een stilleven of een portret gaat. De kleuren
zijn overal anders.
Zo komt het dat maar weinig Nederlandse
schilders er in geslaagd zijn de echte sfeer van
een tropen-landschap, van het oosterse licht,
in hun werk te vatten, hoewel zij dat vaak
genoeg hebben geprobeerd.
Er is, als wij aan Indonesië denken, trouwens
nog iets anders dan alleen maar het volkomen
verschillende licht, namelijk de stijl, de ziel
van het oosten, de uitdrukking van het inner
lijk.
Een van de weinigen die én „klimaat" én
geestelijk wezen van Indonesië, in het bijzon
der Bali, op een werkelijk doordringende
manier hebben weten te benaderen is de Ne
derlandse schilder Rudolf Bonnet. Hoe sterk
zijn begrip voor die geheel eigen sfeer van de
Balische kunst was en is blijkt wel het meest
duidelijk uit het feit dat hij op zijn beurt, in
nauwe aanraking met Balische kunstbroeders,
zelf een belangrijke bijdrage heeft geleverd
tot de vernieuwing van de (eigen, authochtone)
Balische kunst. De artistieke verwantschap
heeft daar tot een vruchtbare wisselwerking
geleid. In de kunst van Bonnet herkent men
het wezen van Bali, in de nieuwere Balische
kunst iets van de geest van Bonnet.
Rudolf Bonnet is geen „geboren Indischman".
Hij zag in 1895 te Amsterdam het levenslicht
en volgde daar de Rijksschool voor Kunstnij
verheid en de Academie voor Beeldende Kuns
ten. Daarna heeft hij vele Europese reizen
gemaakt, die zijn blik en zijn kunstenaarsmo
gelijkheden verruimden. In 1920 vestigde hij
zich in Anticoli Corrado, een bekend kunste
naarsdorp bij Rome. Zeven jaar later bezocht
hij Tunis. Maar de zon van Italië en van
Afrika waren hem kennelijk nog niet genoeg.
In 1928 vertrekt hij naar Indonesië en vestigt
hij zich op Bali, het plaatsje Ubut in het
zuiden van dit cultureel zo begenadigde eiland.
Hij zou er blijven tot enkele jaren geleden, nu
weer in Anticoli Corrado wonend, met nog een
schildersatelier in het Gooise Blaricum, waar
men hem zo nu en dan ontmoeten kan. En
met een hart vol verlangen naar Bali, waar hij
de beste en de artistiek meest rijke jaren van
zijn leven heeft doorgebracht, samenwerkend
met Balische kunstenaars en de in 1942 over
leden Duitse schilder Walter Spies, die even
als Bonnet geheel en al in stijl en geest van
Bali's artistieke wezen is opgegaan.
Bonnet is in Nederland teruggekomen met een
schat aan eigen unieke kunstwerken, waarin
oost en west tot een merkwaardige en gelukkige
synthese gekomen zijn. Maar hij is niet naar
Europa gegaan zonder Bali ook iets na te laten.
In de eerste plaats zijn stijl-invloed. En dan,
meer materieel, het museum voor Balische
kunst in Denpasser, door hem ontworpen en
gebouwd, waarvan hij tot zijn vertrek uit
Indonesië een paar jaar geleden de leiding
heeft gehad.
De heer W. H. Geertsema, onder zijn vrien
den beter bekend als Oom Pie, zal voor vele
Tong-Tong lezers zeker geen onbekende zijn,
al was het alleen maar omdat hij 33 lange jaren
lid was van de voetbalvereniging HERCULES,
waar hij in zijn jonge jaren „het kanon" werd
genoemd. Na 33 jaar dienst bij de K.P.M.
gaat hij nu op 1 oktober a.s. andermaal een
jubileum vieren en wel zijn 121/2 jarige dienst
bij de Firma Tomson te Scheveningen.
In een later nummer hopen wij iets meer over
zijn loopbaan te vertellen. Intussen: Proficiat,
Oom Pie.
Bonnets schilderstijl heeft het karakteristiek-
onbewogene van het oosten, strak en precies
van lijn, sterk decoratief. Dit onbewogen-zijn
betreft overigens alleen het uiterlijk, niet de
geestelijke inhoud van het oosten, noch van
Bonnets werk, dat juist van grote spanningen
en gespannenheid blijk geeft, innerlijk ver
werkt, en daardoor vaak van een ongemeen
poëtische bekoring.
De werkelijkheid der doorgaans decoratief
opgevatte verbeelding wordt dichterlijk ge
transponeerd, zowel in zijn schilderijen als in
de krijttekeningen, in de landschappen, de
tempels die hij maakt, maar ook in de por
tretten, waarvan vaak een geheimzinnige sug
gestie uitgaat, de werking van een verbor
gen „oosterse kracht", wat dat dan ook precies
wezen mag. Het valt moeilijk te definiëren.
Men kan het, zoals bij alle ware kunst, in
hoofdzaak alleen maar ondergüdn.
Zijn latere, meer recente oeuvre, veelal uit
Italië, vertoont wat meer mouvement, maar
ook hier valt toch steeds nog de „Balische"
stijl te onderkennen, het verfijnd-strakke, aris
tocratische, dat veelal zo kenmerkend voor het
oosten pleegt te zijn.
Zo is Bonnet een van die zeldzame kunstenaars
die er in geslaagd mag heten de „nationale
taal" van zijn palet te doorbreken, en daardoor
de universaliteit van de kunst nog meer te
verbreden, niet enkel een éénheid in schoon
heid te scheppen, maar ook in stilering, aard
en innerlijke spraak.
Hij behoort tot die unieke figuren die in hun
begrip en uitingswijs een synthese hebben ge
vonden tussen oost en west, wat een verdienste
is van de kunstenaar maar ook van de méns.
WILLEM BRANDT
Wij hebben aan het artikel van de dichterI
schrijver Willem Brandt, die zelf jarenlang in
het oude Indië en het latere Indonesië ver
bleef, weinig meer toe te voegen.
Op de omslag van dit nummer ziet V een
proeve van Bonnet's werk, verkleind, maar in
de originele kleuren.
Wellicht bent U in het gelukkige bezit van een
originele Bonnet, misschien wilt U na alles
wat U nu over de schilder onder ogen heeft
gehad, graag wat meer van zijn werk zien. In
beide gevallen zult U ongetwijfeld grote
belangstelling hebben voor onze Bonnet-kalen
der, de Tong-Tong kunstkalender voor het
volgend jaar. Deze kalender zal n.l. een zeven
tal reproducties bevatten in de oorspronkelijke
kleuren van de schilderijen, waarvan er zes
(5 portretstudies en 1 pentjakfiguur) in Bali
werden gemaakt en één zijn laatste Italiaanse
periode vertegenwoordigt.
De prijs voor al dit schoons bedraagt (nu nog)
slechts 5.20, maar daarover en over de wijze
van bestellen leest U meer op de midden
pagina's van dit nummer, waar ook de beide
andere kalenders voor 1964 staan aangekon
digd. E. D.
1
