ZUID AMERKA I
Voor de meeste Europeanen is Zuid Amerika nog altijd slechts een begrip. Men
bekijkt de kaart eens en weet bij benadering hoe de verschillende landen ten
opzichte van elkaar liggen, maar over het algemeen heeft slechts een enkeling enig
begrip van de geweldige omvang van dit continent.
Wanneer men ons vertelt, dat Brazilië 3.286.170 vierkante mijlen groot is, dan
nemen wij dat wel gaarne aan, maar het zegt ons niet veel. Wij zullen ons dus
moeten realiseren, dat dit betekent, dat Brazilië zo ongeveer 250 maal zo groot is
als Nederland.
Nu is weliswaar Brazilië het allergrootste van
de Zuid-Amerikaanse republieken, maar al
zijn de andere dan wel wat kleiner, toch blij
ven het zeer respectabele lappen grond. Neem
bijvoorbeeld Argentinië met tachtig, Peru en
Bolivia met elk veertig en Venezuela met dertig
maal de grootte van Nederland. Dat zijn alle
maal uitgestrektheden, die voor Europese be
grippen haast ongelooflijk groot zijn. Daar
komt dan nog bij, dat het gehele gebied slechts
uiterst dun bevolkt is. Want alleen de kust
gebieden zijn in de loop der jaren tot ontwik
keling gekomen. Daar zijn de grote steden
ontstaan zoals Buenos Aires met rond 5 mil
joen, Rio" de Janeiro en Sao Paulo elk met
3 miljoen, Santiago de Chile en Lima met bijna
2 miljoen inwoners.
Het onafzienbare binnenland ligt bijna in zijn
geheel nog steeds volkomen braak en is ten
dele zelfs nog niet eens geëxploreerd. Daarom
wordt het grote Amazonegebied nog steeds
genoemd als het laatste stukje aardbodem,
waar nog romantiek te vinden is. Daar zwer
ven nog de Indianenstammen rond, die nooit
met de blanken in aanraking zijn gekomen,
daar wonen nog steeds de vermaarde Jivaros,
bekend omdat zij de kunst verstaan, de hoof
den van hun gevallen vijanden te drogen en
te krimpen tot de grootte van een vuist.
Hoe lang nog? Ook deze stammen zullen
ongetwijfeld ten offer vallen aan de steeds
dieper doordringende beschaving. De uitdruk
king „ten offer vallen" wordt hier opzettelijk
gebruikt, want voor de kinderen der wildernis
betekent het contact met de blanke beschaving
in de meeste gevallen de dood. Toen Colum
bus het eiland Hispaniola, het tegenwoordige
Haiti en de Dominicaanse Republiek, ontdekte.
woonden er ongeveer 100.000 mensen. Na één
jaar beschaving Waren er nog ongeveer 200.
De missionaris, die bezield met de beste be
doelingen in nieuwe gebieden doordringt,
wordt helaas op de voet gevolgd door de han
delaren, de sterke drank, de ziekten en alle
verdere heerlijkheden, die met de beschaving
samenhangen. Wanneer men aan de bovenloop
van de Perene in Peru een Indiaan ontmoet,
die als amulet een kunstgebit op zijn borst
draagt, dan vraagt men zich af, hoe dit sym
bool van de Westerse beschaving zo diep in
het binnenland is terechtgekomen. Is de oor
spronkelijke eigenaar vermoord of op andere
wijze om het leven gekomen? Is het gebit een
voudig verloren Het zal een open vraag
moeten blijven.
Het is nog maar kort geleden, dat een viertal
Amerikaanse zendelingen werd vermoord door
de Aucas, een nog geheel wild en primitief
levende Indianenstam, die in het Oostelijk
deel van Ecuador huist, niet eens zo ver ver
wijderd van de hoofdstad Quito.
Met het grootste geduld was het de zendelin
gen eindelijk gelukt, het vertrouwen van de
stam te winnen. Telkens met een klein vlieg
tuig over het Indianendorp vliegend, waarbij
steeds geschenken werden uitgeworpen, was
het ten laatste zo ver gekomen, dat de gehele
bevolking uitliep, wanneer men het vliegtuig
hoorde naderen. Er werd dan gewuifd en ge
lachen en de zendelingen achtten het moment
rijp om een landing te beproeven. Deze landing
gelukte uitstekend, maar reeds in de eerste
nacht werden de zendelingen alle vier ver
moord. Het getuigt van grote moed, grote
bereidheid tot het brengen van offers en een
rotsvast geloof, dat enkele weduwen van de
vermoorde zendelingen weigerden, naar Ame
rika terug te keren, maar er de voorkeur aan
gaven, het werk van hun echtgenoten voort te
zetten. Kort geleden is het een dezer vrouwen
gelukt, het vertrouwen van de Aucas te win
nen en tesamen met haar dochtertje woont zij
thans in het dorp van de Aucas.
Het is eigenaardig, hoe verschillend de India
nen reageren op de komst van reizigers. Som
migen zijn vriendelijk en ontvangen de in hun
ogen .zo vreemd uitgedoste vreemdelingen met
de grootste gastvrijheid, anderen daarentegen
verzetten zich met hand en tand en trachten de
indringers de toegang tot hun gebied te ont
zeggen. Heeft dit wellicht iets te maken met
de behandeling, die de Indianen hebben onder
vonden van de niets ontziende handelaren, die
ten tijde van de grote rubber „boom" hele
dorpen zonder vorm van proces tot slavernij
hebben gebracht?
Het snellen en drogen van koppen, bedreven
door de Jivaros, berust op een ritueel. Zij ge
loven namelijk niet in een natuurlijke dood en
wanneer een van de leden van de stam door
de een of andere oorzaak om het leven komt,
gaat de medicijnman in trance en wijst dan
degene aan, die volgens zijn droom voor de
dood aansprakelijk wordt gesteld. De familie
van de overledene rust dan niet, voordat de
aangewezen schuldige op zijn beurt om het
leven is gebracht. Dit is dus een bloedwraak,
die geen einde neemt en die tot gevolg heeft,
dat de Jivaros langzaam maar zeker aan het
uitsterven zijn. Met zekerheid is slechts één
geval bekend van een blanke, wiens kop ge
droogd en gekrompen is. Deze kop, voorzien
van een rode haardos en baard, is eigendom
van een Amerikaan, die woont in St. Louis.
Waarschijnlijk is het hoofd afkomstig van de
een of andere ontdekkingsreiziger; men weet
echter niet van wie en gemakshalve wordt de
kop aangeduid met de naam Max. Heeft hij
ongewild gezondigd tegen de adat van de
Jivaros? Was hij wellicht volgens de droom
van een medicijnman aansprakelijk voor de
dood van een stamlid? Of was eenvoudig de
verleiding van de rode haren en baard te groot
voor een van deze kinderen van de natuur?
Zoals gezegd, de vooruitgang van de beschaving
is niet te stuiten. Steeds dieper dringt men
door in het oerwoud, waarbij thans het vlieg
tuig een grote rol speelt.
In Brazilië is men er zelfs niet van terugge
schrokken, een geheel nieuwe hoofdstad te
bouwen in het hart van het oerwoud. De
nieuwe stad Brasilia ligt een duizendtal kilo
meters van de kust en was tot voor kort
slechts per vliegtuig te bereiken.
Toch is men er reeds in geslaagd, de zetel van
de Regering en de Regeringsbureaus van Rio
de Janeiro naar de nieuwe hoofdstad te ver
huizen.
Zo geeft dus Zuid-Amerika in alle opzichten
scherpe contrasten te zien. Later zullen wij
hier wat dieper op ingaan, maar het is mis
schien wel aardig, eerst even een korte reis
schets in te lassen om enigszins een idee te
krijgen van het leven in deze gewesten. Wij
zullen hiertoe niet een van de grote steden
kiezen en evenmin een van de minst ontwikkel
de landen, maar liever een land, dat daar
tussen in ligt, Ecuador.
De schets beschrijft de aankomst op het vlieg
veld van Guayaquil en een bezoek aan een in
de nabijheid van die stad liggende onderne
ming. Ziehier het verhaal:
„Mag ik de dames en heren verzoeken, de
riemen vast te maken en niet meer te roken?"
De steward vertelt ons, dat wij over enkele
minuten zullen landen op het vliegveld van
Guayaquil. Reeds vliegt onze DC 8 laag over
de Guayas rivier, waar een hele rij schepen
bananen ligt te laden uit lichters, die aan
beide zijden van de schepen zijn vastgemaakt.
Snel scheren wij over de Malecon, de bedrij
vige havenkade, waar verkeer van allerlei aard
(Lees verder pag. 17)
De Malecón te Guayaquil
16
