INDO's IN DEN VREEMDE
Laatste keer Rangoon
Het is de natte tijd in Burma, die de schepen een langere tijd dan gewoonlijk in Rangoon
houdt. Alleen verbaast het me, dat de eerste drie dagen met haast geen regen slechts 30
ton geladen werd en later, toen er meer regen viel, het tempo hoger werd al naar gelang
de prestatiepremies hoger werden.
Je ligt meestal maar een dag langs de kant
om te lossen, en daarna blijf je tot vertrek
op de boeien liggen. Hiervandaan is iedere
tocht naar de wal het navertellen waard;
met een sampan, een platbomig roei
bootje, dat zo stabiel is als een kano, moet
de overtocht naar de wal gewaagd worden.
Rangoon ligt aan een getijrivier en er staat
meestal dan ook een flinke stroom, die als
hij kwaad wordt, een vijf mijl per uur
bereikt. De bootsman het zijn voorname
lijk Pakistani en Hindustani die dit beroep
plegen is dan een half uurtje bezig om
de halve kilometer af te leggen. Hij roeit
dan dwars tegen de stroom in en maakt zo
gebruik van hetzelfde krachtenprincipe,
waarop de Nederlandse lierponten werken.
Maar is de stroom te gortig, dan kloppen
z'n berekeningen niet en laat hij de sampan
een eind de stroom afdrijven tot hij ergens
langs de rivier in rustiger water is gekomen
en roeit dan onder kleine bruggetjes, anker
kettingen en donkere kaden door naar het
doel; de Jetty, een aanlegsteiger voor mo
torbootjes en een verzamelplaats van sam
pans, waarbij een groot restaurant is ge
bouwd.
Heb je enkele passen op de steiger ge
daan, dan ben je al omzwermd door kerels,
die je „goedkoop" door Rangoon willen
rijden met hun fiets-met-zijspan. Ik doe het
nooit meer, omdat ik na het ritje, me met
grote moeite uit de speciaal voor deze
tengere mensen achterwerken gebouwde
zijspan heb moeten wurmen, en omdat je
tweemaal meer dan de vastgestelde prijs
betaalt. Neem een scootertaxi, daar staat
een meter in, die correct aanwijst. Ben je
echter allergisch voor uitlaatgassen, ga dan
maar beter lopen, want het staat er blauw.
Een „must" is de Swedaun pagode. Aan de
rand van de stad op een heuvel, omringd
door schaduwrijke lanen, sereen en schitte
rend door het bladgoud, rust hij. Hij is zes
tig jaar geleden klaar gekomen, na een
bouwtijd van 2511 jaar. De top, die de
vorm heeft van een bananenbloesem be
staat uit masieve halve meters in het vier
kant en een decimeter dikke tegels 22 ka
raats goud. Helemaal in de top bevindt zich,
behalve de tientallen edelstenen, een dia
mant zo groot als een mansvuist.
Iedere drie jaar wordt de pagode helemaal
weer met bladgoud bedekt. Het is wel maar
een vliesje, maar een vierkante decimeter
kost toch altijd vijf kiats.
Om de hoofd pagode staan allemaal neven
tempeltjes, geschonken door welgestelde
en dankbare families. Ergens zag ik twee
oud Delftsblauwe tegels, ingemetseld in de
muur van een door een Indiër geschonken
tempel. Waarschijnlijk van een Hollandse
koopman, die zich hier gesettled had. Het is
een schilderachtig geheel, en vooral de rust
boedhistische monnik in z'n gele pij te bid-
doet je urenlang toeven. Daar ligt een
den, en hier een oude vrouw die een beeld
je wast. Verderop een hele familie in devotie
verzonken, en over de wandelgalerijen lopen
de monniken weg de dessas in om hun lege
etenskom gevuld te krijgen, de fragiele
Burmese vrouwen, met sarong (lang stuk
goed om de middel gewikkeld en dat tot de
grond toe afhangt) en mooi kanten blousje.
In hun haar hebben ze een geurige bloem
en het licht, dat door hun parasolletje valt,
geeft de gewenste rouge. Overal branden
kaarsjes en staan lotusbloemen in vazen
bij de beelden. Vaak hoor je de rustige
gong van een grote klok; er heeft weer
iemand een gebed voor het welzijn van zijn
medemens gedaan. Elders begint een mon
nik z'n gebedszang met het opzeggen van
de vijf geboden van Boedha, en kust de
grond, waaronder zich de mantel, het filter
napje en de bidkrans van Boedha bevinden.
Onderaan de tempel, waar je je schoenen in
bewaring geeft, is het één grote markt. Het
deed me denken aan Italië, bij de grote
basilieken, waar het volstaat met stalletjes
met heiligenplaatjes, goedkope beeldjes en
nog goedkopere „relekwiën" etc., maar
vooral aan het verhaal in de Bijbel, waarin
Jezus de marktlui de tempel uitjaagt.
Het is treurig, maar verder is er in Rangoon
niets bijzonders meer te zien. Je kan immers
in iedere grote stad wel een mooi nieuw
hotel zien, ook al is het dan door de Russen
gebouwd.
Je hebt gebouwen, die zo groot zijn als de
Bijenkorf in Amsterdam, die door verwaar
lozing bemoste muren hebben, een entree
waar het onkruid tussen de tegels uitkomt,
de daken stukje bij beetje naar beneden
komen. Werkelijk paleizen van woonhuizen,
waar de ruiten nu dichtgetimmerd zijn met
slordig hout, volkomen uitgewoond en door
gerookt. De trottoirs hebben diepe kuilen,
de straten worden verwoest door de wor
tels van scheefgezakte bomen, waar je
's avonds niet zonder stok tegen de ratten,
kan lopen. Je struikelt over slapende bede
laars en breekt je been in een open riool.
Overdag moet je onwillekeurig huiveren
door het naargeestige gekras van de hon
derden kraaien, die zo brutaal zijn, dat ze
zelfs op het regiem durven te spotten.
Het zit al in de naam van het land opge
sloten: UNIE van Burma. De afkorting S.
komt er wel over twee jaar voor te staan.
Ga maar naar de film, het enige vertier
hier, en geniet van 10 minuten film over
een nieuwe brug, 15 minuten film over een
pasgebouwde krachtinstallatie, 20 minuten
over een goede oogst, en allemaal lachende
arbeiders.
Têr versterking van de economie hebben ze
de Indiërs en Chinezen het land uitgewe
zen, want die verkochten tegen veel te hoge
prijzen. Hun winkels moesten nu maar door
Burmezen gerund worden. Het gevolg was,
dat ze de kiat moesten revalueren door de
50- en 100-kiat biljetten uit de circulatie te
nemen. Maar ja, dat was toch niet genoeg.
In de krant stond het immers: het grote
schandaal; al de juwelen en het goud van
de Indiërs werden als diplomatieke post
het land uitgebracht. Stop ermee, want de
kiat is nu nog op de zwarte markt 25 Neder
landse cent waard (officiële koers 75 cent).
Maar het komt wel in orde, je ziet immers
in de stad rondlopen, de „bleekhuiden" met
forse en Oeralachtige uiterlijken.
Om op de films terug te komen. De nu in
MM
f
Even watertanden. Ramboetan in Pinang. Twaalf stuks voor 5 centen.
Ziet U de heerlijke aromanis in het stalletje rechts? De vrouw op de voorgrond
verkoopt gestoomde diagoeng.
8
