Mijn schrijfmachine
Een sprankje zomerzon in zakformaat
Met het warme weer is het helaas weer
gedaan; al öp is de zomer en we gaan
weer een koude tijd tegemoet met veel
thuis zitten bij de kachel. Maar Tong-
Tong, heeft wel iets om alle kou en
winternarigheid voor een ogenblik te
vergeten: een sprankje zomerzon in zak
formaat, een hartverwarmende pocket
met nieuwe Indische humor: „JE LAH-JE-
KR1POET". Voor slechts f 2,95 ontvangt
U dit nieuwe boekje tjokvol Indische
verhalen en moppen bij U thuis.
Heeft U genoten van „je-lah-je-rot"?!
Bestel dan NU BESLIST het vervolg:
„Je-lah-je-kripoet".
En er is meer bij Tong-Tong, dat U de
kou zal doen vergeten en dat U weer
zal doen denken aan uw tropische tijd.
Er is een speciale Tong-Tong Kunst
kalender 1965 in de maak, die naar onze
mening bij onze Tong-Tongers bijzonder
in de smaak zal vallen. Immers, niemand
minder dan de alom bekende EPPO
DOEVE (van de Elsevier en de TV) ver
zorgde de illustraties van deze kalender,
die als een miniatuur kamerschermpje
op schoorsteenmantel of bureau kan
worden neergezet. Natuurlijk is het ook
mogelijk het geheel aan de muur te
hangen (afm. 561/2 x 321/2 cm.). In zes
prachtige warme kleuren heeft Doeve
de voor U zo vertrouwde beelden te
voorschijn getoverd: vrouwen in de ver
schillende klederdrachten, de machtige
Waringing, de lieflijk geurende melati,
koddige bèbèks op een rijtje, de game
lanspeler, de karbouw voor de ploeg...
De prijs is normaal 4,90, maar nü nog
d.w.z. wanneer U vóór 1 november
bestelt en betaalt, is de prijs slechts
f 3,90. Maak bij uw bestelling gebruik
van de groene bestelkaart, die wij in de
Tong-Tong van 15 september insloten of
vul onderstaande bon in (of schrijf die
over, wanneer U het jammer vindt om in
Tong-Tong te knippen).
BESTELBON
Stuur mij direct na verschijning*)
ex. Je-lah-je-kripoet a f 2,95 f
ex. EPPO DOEVE Kunstkalen
der '65 teqen de voorintekenprijs
v. f 3,90f
Totaal: f
Het bedrag ad f gaat per giro/postwissel
naar jullie toe. (Gironummer 6685.)
Naam:
Adres:
Woonplaats:
(Handtekening)
Je-lah-je-kripoet: eind september
Eppo Doeve-kalender: medio november
Vervolg van pag. 6
behandeld. Toch beschreef RUMPHIUS al
in 1660, dat de ziekte kon genezen door
katjang idjoe, terwijl SWAVING in 1871
voorspelde, dat zij zou wijken voor „hygië
nische middelen". Dit alles dus in tijden dat
van vitaminen nog niets bekend was.
Het feit, dat in 1885 44% der Indonesische
en 25% der Europese militairen aan de
ziekte leed, deed de Nederlandse regering
besluiten tot het uitzenden van PEKEL
HARING en WINKLER, die echter het beri-
beri-geheim niet konden oplossen Wel ge
schiedde dit in de jaren 1890-1909 door
EYKMAN en vooral GRIJNS. Het ziek wor
den was te wijten aan het ontbreken in het
voedsel van bepaalde in of vlak onder het
zilvervlies van de rijst voorkomende stoffen.
Beri-beri werd dan ook in 1913 op een
internationaal congres te Londen als een
z.g. defecientie-ziekte bestempeld. Het bleek
verder, dat deze ziekte werd veroorzaakt
door tekort aan het vitamine B 1. Dit vita
mine B 1 werd te Batavia door JANSEN en
DONATH uit het rijstvlies in kristalvorm
afgezonderd. Dank zij dit werk kon, mede
onder leiding van VAN VEEN, te Batavia
een groot vitamine bedrijf worden opgezet,
waar een goedkoop en toch zeer vitamine
rijk preparaat werd bereid, dat in zeer grote
hoeveelheid (meerdere miljoenen tabletten
per jaar) onder de bevolking werd verspreid.
Een groot deel der Indonesiërs bleek met
mijnworm geïnfecteerd. De eieren van deze
1 cm lange wormen worden met de ontlas
ting geloosd, en ontwikkelen zich op voch
tige warme grond tot larven, die door de
huid de mens kunnen besmetten. Vooral het
lopen op blote voeten op besmette grond
vergroot de infectiekans. Curatief werden
tegen deze volksziekte massakuren gehou
den, bv, met chenopodium-olie. Preventieve
maatregelen werden getroffen door het bij
brengen van begrippen van persoonlijke
hygiëne, het bouwen en doen gebruiken
van doelmatige latrines, voorlichting door
middel van films etc., waartoe deskundig
personeel werd opgeleid.
Het was vooral ook op dit gebied, dat de
afdeling Medisch-Hygiënische Propaganda
van de DVG nuttig werk verrichtte. Nadat
reeds in 1908 begonnen was met het ver
spreiden van algemene hygiënische pam
fletten en brochures onder de bevolking, op
scholen en in volksbibliotheken, werd sedert
1920 deze hygiënische voorlichting geïnten
siveerd, niet alleen door geschriften en
platen, maar ook door voordrachten en toe
spraken, door demonstraties, door reizende
tentoonstellingen, door bioscoopvoorstellin
gen, door huisbezoek etc. Er ontwikkelde
zich onder Dr. HYDRICK en met steun van
de Rockefeller-Foundation over de gehele
Archipel een nauw contact met de bevol
king en een speciaal opleidingscentrum voor
het benodigde Indonesische mannelijke en
vrouwelijke hulppersoneel werd gesticht te
Poerwokerto.
De longtuberculose speelde in het zonrijke
land een veel groter rol dan men lang had
gedacht. SITSEN vond in Soerabaja long-
tbc als doodsoorzaak bij niet minder dan
23% zijner secties. Tbc was reden tot
ziekteverlof in 14% der Europese en 17%
der Indonesische ziekteverloven. In 1918
wered in Indië de Centrale Vereniging tot
Bestrijding der Tuberculose opgericht, en
sindsdien een toenemend aantal consulta-
tiebureaux en sanatoria in gebruik gesteld.
Ook werden een groot aantal brochures in
de verschillende landstalen verspreid. Toch
moet erkend worden dat de bestrijding der
tbc als volksziekte nog in de kinderschoe
nen stond. De preventie leverde in de prak
tijk vele moeilijkheden op, ook door gebrek
aan deskundige hulpkrachten.
In Elseviers' Weekblad heejt enige tijd gele
den een stukje van J. Mes gestaan, dat wij zó
leuk vinden, dat wij het ook willen doorgeven
aan onze lezers, die het misschien niet hebben
gezien. Hier gaan wij dus:
„Ik heb een tweedehandz zchrijfmachine
gekocht. Een aardig ding, waar ik erg trotz
op ben. 't Waz heuz een koopje, dat be
weerde tenminzte de vorige eigenaar en ik
heb het hem maar nagezegd.
Er zit welizwaar één gebrek aan. Hij lizpelt.
Nou, dat doen zommige menzen ook. De z
van Zimon ofwel de negentiende letter
weigert bezlizt haar dienzt. Ik heb een
zchroevedraaier erbij gehaald, maar ver-
geefz. Maar wat zal het hinderen, wanneer
ik voor de halzztarrig weigerende letter de
z gebruik? Dat iz zlechtz een kweztie van
wennen.
Al tikkende krijg ik plezier in dit werk. Alz
het hier maar pij plijft, zal het wel gaan.
Oei, ik merk, dat de tweede letter van onz
alfapet ook neigingen vertoont om het
pijltje erpij neer te leggen.
Geen nood! De p van Pieter lijkt er veel op
en zommige menzen pezitten ook wel eenz
een zpraakgeprek. Waarom dan mijn machi
ne niet? 't Gaat er maar om, je verztaan-
paar te maken.
Toch hoop ik maar, dat het gier pij blijft.
Jé'tje nee, want de g van Gendrik geeft ook
al niet tguiz. Get wordt zo langzamerhand
wel wat moeilijk. Doeg met een peetje goe
de wil, nietwaar?
Men moet wat over geppen voor dit mooie
inztrument, dat zcgrijfmacgine geet en de
zetter zal erg in z'n zegik zijn, wanneer gij
van die pragtig gedijde kopij krijgd.
Ged wordd er anderz nied gemakkelijker
op, wand er plijfd alweer een ledder weg.
'd Iz wel moeilijk om je zodoende ver-
zdaanpaar de maken en de zedder zal ook
wel zijn volle aandacgd voor mijn kopij no
dig geppen.
Doeg foei ik mij alz een ecgde geer in ged
bezid fan deze macgine, goewel ik me doeg
zorgen ga maken ok ik niet pekocgd pen.
Er plijfen nu al meer dan zez ledderz weg.
Wad noed ik doen? Doorgaan of zdoppen?
'd Zou janner zijn, ik gad al jaren ferlangd
naar zo'n glinnend dingzke en de dezilluzie
iz geel erg.
Doorzedden duz, wand zolang er nog naar
enkele doedzen gegoor gefen aan nijn wil,
dan zou ik ged onaardig finden degenofer
die goedwillende doedzen de nacgine aan
de cand de zedden. Ecgder al neer en neer
geprecen conen foor de dag. Alz ic goed
gedeld gep, dan zijn er nu al negen ledderz
die nied neer neespelen. Doeg naar folge-
gouden. Wie weed crijgen de dienzdweige-
raarz nog zpijd fan gun ongepeppelcgeid.
Ic ga gelofen, dad ic pecocgd ben. Ic gep
zelf de groodzde noeide on de woorden de
ondzijferen. Wand ic ferdrouw de andere
ledderz ooc niet neer.
Ic eindig nu naar foor ic de zenuwen crijg
en de zedder zdacingzneigingen zou crijgen.
En doeg peweerde de coopnan dad ic een
coopje aan die nacgine gad!"
7
